Zamek w Sławucie

Zamek w Sławucie
	; Pałac w Sławucie
Państwo	Ukraińska SRR
Miejscowość	Sławuta
Typ budynku	zamek
Ukończenie budowy	XVII w.
Zniszczono	1917/1922
Kolejni właściciele	Sanguszkowie
	Położenie na mapie obwodu chmielnickiego Zamek w Sławucie
	Położenie na mapie Ukrainy Zamek w Sławucie
	50°18′N 26°52′E/50,300000 26,866667
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zamek w Sławucie – zabytkowy, pierwotnie drewniany zamek zbudowany w XVII wieku na wzgórzu nad prawym brzegiem^[1] rzeki Horyń^[2] w Sławucie^[3],

Historia

W XVII wieku istniał tu gród, otoczony parkanem dranicami pobity z ośmioma basztami^[4] i drewniany zamek^[1]. Król Polski August III Sas przywilejem nadanym w 1754 roku zezwolił miasto obwarować i nadał prawo magdeburskie^[2]. W 1720 roku miasteczko przeszło we władanie rodu Sanguszków, którzy przebudowali zamek z drewnianego na kamienny. W latach 80. XVIII w. stary kamienny i obronny zamek został przebudowany według projektu Lusena Merksa na pałac^[1].

Pałac

Barokowy pałac Sanguszków z półkolistą wieżą w środku^[5] znajdował się na wyniosłym wzgórzu od strony północnej. Posiadał piękną bibliotekę a niegdyś i galerię obrazów, którą przewieziono do Zasławia. Wśród obrazów znajdowało się tu ciekawe płótno, autorstwa Tomasza Dolabelli, przedstawiające Stanisława Żółkiewskiego z Wasylem Szujskimi przed królem Polski Zygmuntem III Wazą, drugi nieznanego pędzla, przedstawiający Romana Sanguszkę, hetmana litewskiego pod Ułą w 1568 r. W bibliotece, liczącej kilka tysięcy wyjątkowych dzieł, było wiele rzadkich rękopisów. Dokoła pałacu nad Horyniem rozciągał się piękny park^[2].

Główny artykuł: Przyjęcie Szujskich w Sali Senatu w 1611 r. (obraz Tomasza Dolabelli).

Jesienią roku 1917, zrewoltowani żołnierze rosyjscy z 264 rezerwowego pułku piechoty zaatakowali dwójkę domowników pałacu i ścigali ich pod sam park. Kozacy pałacowi przez kilka godzin stawiali opór, lecz ulegli przeważającej sile. Ordynat, ks. Roman Damian Sanguszko, w przeciwieństwie do innych domowników, nie uciekł, ale wyszedł na balkon w celu pertraktacji. Został bestialsko zamordowany. Pałac został wtedy splądrowany, spalony a rumowisko rozebrane w roku 1922.

Nieprawdą jest to, co wyczytałem w "Kulturze" w 50 lat po tych zdarzeniach, że to mieszkańcy Sławuty "rozprawili się z krwiopijcą". Ani ludność ukraińska, ani tym bardziej liczna ludność polska zamieszkująca w Sławucie nie brały udziału w napaści, morderstwie i rabunku. Jedynie Żydzi kupowali za grosze bezcenne skarby grabione przez buntowników [...]^[6].

Ze zbiorów pałacowych pozostał jedynie obraz św. Teresy, przeniesiony do kościoła św. Doroty; dziś ponownie czynnego i pozostającego najważniejszą pamiątką po Sanguszkach w Sławucie.

Pałac, Sanguszkowie, obraz

Napoleon Orda *Pałac w Sławucie*, XIX w.

Pałac Sanguszków w Sławucie. Stajnie. Akwarela z XIX w.

Ciało zamordowanego ks. Romana Damiana Sanguszko, 1917 r.

*Stanisław Żółkiewski przedstawia królowi Zygmuntowi III i królewiczowi Władysławowi na sejmie 1611 r. pojmanych carów Szujskich*, Tomasz Dolabella (?) w XIX w. przeniesiony do zamku w Podhorcach^[7]

Zielony gobelin z ptakami z kolekcji Sanguszków

Zobacz też

Roman Damian Sanguszko

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Sławuta. sanguszko.fm.interia.pl. [dostęp 2015-12-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-18)].
↑ ^a ^b ^c Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. X. Warszawa: 1880-1902, s. 793-94.
↑ Sławuta, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 793 .
↑ Przywilej lokacyjny ks. Jerzego Zasławskiego z 23 kwietnia 1633 roku
↑ Antoni Urbański: Z czarnego szlaku i tamtych rubieży: zabytki polskie przepadłe na Podolu, Wołyniu, Ukrainie. Warszawa: 1928, s. 96.
↑ Fragment wspomnień Bronisława Nietykszy
↑ Jan K. Ostrowski, Jerzy T. Petrus: Podhorce. Dzieje wnętrz pałacowych i galerii obrazów.. Kraków: Zamek Królewski na Wawelu, 2001, s. 400. ISBN 83-908491-5-1, ISBN 978-83-908491-5-7. OCLC 51292002. Cytat: il. 292 Stanisław Żółkiewski przedstawia królowi Zygmuntowi III i królewiczowi Władysławowi na sejmie 1611 r. pojmanych carów Szujskich, kopia według Tomasza Dolabelli (?) kat. A.94. (pol.).

Bibliografia

Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. X, Warszawa, 1880–1902, ss. 793-94.
Materiały Konferencji Grody, zamki, rezydencje i fortece kresów wschodnich Rzeczypospolitej, Zamość, 2004
Archiwum Sanguszków: Sygn. 5, K. 1; Sygn. 64/13, K. 55; Тeka 438, Sygn. 11, K. 1; Teka 493, Sygn. 2, 4, Archiwum Państwowe w Krakowie, Oddz. I
Księcia Eustachego Sanguszki Pamiętnik 1786-1815, wydawca Józef Szujski, Kraków 1876, s. VII.

Linki zewnętrzne

Archiwalne widoki zamku w bibliotece Polona

[Sanguszko-1] Sławuta. sanguszko.fm.interia.pl. [dostęp 2015-12-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-18)].

[Geo-2] Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. X. Warszawa: 1880-1902, s. 793-94.

[3] Sławuta, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 793 .

[4] Przywilej lokacyjny ks. Jerzego Zasławskiego z 23 kwietnia 1633 roku

[Memento1-5] Antoni Urbański: Z czarnego szlaku i tamtych rubieży: zabytki polskie przepadłe na Podolu, Wołyniu, Ukrainie. Warszawa: 1928, s. 96.

[6] Fragment wspomnień Bronisława Nietykszy

[Podhorce-7] Jan K. Ostrowski, Jerzy T. Petrus: Podhorce. Dzieje wnętrz pałacowych i galerii obrazów.. Kraków: Zamek Królewski na Wawelu, 2001, s. 400. ISBN 83-908491-5-1, ISBN 978-83-908491-5-7. OCLC 51292002. Cytat: il. 292 Stanisław Żółkiewski przedstawia królowi Zygmuntowi III i królewiczowi Władysławowi na sejmie 1611 r. pojmanych carów Szujskich, kopia według Tomasza Dolabelli (?) kat. A.94. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]