Zamek w Felsztynie (Hwardijśke)

Zamek w Felsztynie (Hwardijśke)

Pozostałości wałów
Państwo	I Rzeczpospolita
Miejscowość	Hwardijśke (Felsztyn)
Typ budynku	zamek
Rozpoczęcie budowy	1584
Zniszczono	1649
Pierwszy właściciel	Mikołaj Herburt
Kolejni właściciele	Kalinowscy[1], Daniłowiczowie, Marianna z Kalinowskich Grabianka
Położenie na mapie obwodu chmielnickiego Zamek w Felsztynie (Hwardijśke)
Położenie na mapie Ukrainy Zamek w Felsztynie (Hwardijśke)
49°20′13″N 26°42′22″E/49,336944 26,706111

Zamek w Felsztynie (Hwardijśke) – zamek wybudowany nad rzeką Smotrycz przez Mikołaja Herburta, podkomorzego halickiego^[1].

Zamek zbudowany został za zgodą króla Polski Stefana Batorego, wydaną 23 sierpnia 1584 roku w Lublinie^[1]. Przez następne kilkanaście lat ziemię te nękały częste najazdy tatarskie, m.in. w 1615 roku^[1] w czasie których były niszczone^[1]. Od 1641 roku nowymi właścicielami zamku i ziem została rodzina Daniłowiczów. W 1649 roku, podczas wojen kozackich, zamek został zniszczony^[2]. W 1753 roku na miejscu zamku przez Mariannę z Kalinowskich Grabiankę zbudowany został kamienny kościół^[1].

Zamek był budowlą składającą się z drewnianych budynków mieszkalnych i gospodarczych otoczoną wałem, palisadą i fosą. Wieża, jaka wznosiła się w jednym z wałów obronnych, zaopatrzona była w strzelnice i służyła jednocześnie jako brama wjazdowa oraz punkt obserwacyjny^[2]. Stróżujący na wieży ludzie mieli obowiązek ciągłego śpiewania, aby pokazać, że ciągle czuwają. Wjazd prowadził przez zwodzony most. W późniejszym czasie wraz z rozwojem miasta rozbudował się też zamek. W miejsce drewnianej wieży postawiono nową, czterokondygnacyjną basztę z kamienia i cegły zakończoną attyką. Pierwsze piętro zaopatrzono w strzelnicę, a ostatnia kondygnacja służyła, jak w dawnej wieży, za punkt obserwacyjny. I tu także wjazd do zamku prowadził przez most zwodzony^[2]. Z dawnego zamku do końca XIX w. pozostały tylko wały obok kościoła^[1].

• Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. II, Warszawa, 1880–1902, s. 381-82.

• Felsztyn albo Fulsztyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 381 .
• Zamek w Felsztynie (Hwardijśke)