Dinastía Xia

← Trés augustos y cinco emperadores Dinastía Xia (de 2205 edC a 1600 edC) Dinastía Shang →
dinastía china (es)
Alministración
Capital	Dengfeng
Forma de gobiernu	Monarquía hereditaria monarquía Feudalismu
Xeografía
Economía
Moneda	Cypraea

La dinastía Xia (chinu simplificáu y tradicional: 夏, pinyin: Xià, Wade-Giles: Hsia⁴), el calter 朝 夏, quier dicir lliteralmente "dinastía del branu"-Choà - xià" que según les cróniques chines duraría del sieglu XXI e.C. al sieglu XVI e.C. , ta considerada la primer dinastía na historia china. Les memories históriques de Torca Qian recueyen los nomes de los 17 reis d'esta dinastía. Foi siguida pola dinastía Shang y, según el rellatu de Torca Qian, precedida pol periodu llexendariu de los tres dioses y cinco emperadores. Amás de ser conocida como'l primer reinu de China.

El calter 夏 d'esta dinastía forma parte del nome de la rexón china actual de Ningxia, y apaez tamién nel nome poéticu de China Hua²hsia⁴ / Huáxià (華夏).

Con anterioridá a les escavaciones feches en 1928 en xacimientos de la edá de piedra en Anyang, provincia de Henan, nun había nicios arqueolóxicos de la esistencia de los Xia. De magar, numberoses escavaciones confirmen la esistencia d'una cultura del bronce que puede identificase colos Xia. En 1959, escavóse un xacimientu n'Erlitou, na ciudá de Yanshi (Henan), nel que s'atoparon dos grandes palacios y que se piensa pudo ser la capital de la dinastía. Según la datación con carbonu-14 pueden pertenecer al añu 2100 o 1800 e.C.

Independientemente de la verosimilitud de les hestories llexendaries sobre los reis Xia qu'apaecen escrites en cróniques bien posteriores, como la de Torca Qian, puede considerase a la civilización Xia como un periodu de transición ente les cultures neolítiques, como la de Longshan, y la sociedá urbana de los Shang. Na interpretación marxista de la hestoria que foi habitual na República Popular China, la sociedá Xia ta considerada una sociedá esclavista.

El territoriu controláu polos Xia tomaría aproximao l'actual provincia de Henan y parte del oeste de Shandong y del sur de Hebei.

Según los antiguos testos chinos, primero que s'estableciera la dinastía Xia, les batalles yeren frecuentes ente la tribu Xia y Chi You. La tribu Xia desenvolvióse amodo alredor de la dómina de Zhuanxu, unu de los llexendarios Cinco Emperadores. Les Memories históriques y el Clásicu de los Ritos dicen que Yu el Grande ye'l nietu de Zhuanxu, pero tamién hai otros rexistros, como Ban Gu, que dicen que Yu ye la quinta xeneración de Zhuanxu. Sobre la base d'esto, ye posible que la xente del clan Xia seya descendiente de Zhuanxu.

Gun, el padre de Yu el Grande, ye'l miembru más antiguu rexistráu del clan Xia. Cuando'l ríu Mariellu anubrió, munches tribus xuníes ente sigo trabayaron pa controlar y detener l'hinchente. Gun foi nomáu por Yao pa detener l'hinchente. Ordenó la construcción de grandes diques pa bloquiar el camín de l'agua. L'intentu de Gun pa detener l'hinchente duró nueve años, pero foi un fracasu por cuenta de que los hinchentes fixéronse más fuertes. Dempués de nueve años, Yao yá diera'l so tronu a Shun. Gun recibió la orde de ser executáu por Shun en Yushan (chinu:羽山), un monte allugáu ente lo moderno condáu de Donghai, na provincia de Jiangsu y el condáu Linshu na provincia de Shandong .

Yu foi altamente del enfotu de Shun, polo qu'esti lo designó pa terminar el trabayu del so padre, que yera detener l'hinchente. El métodu de Yu yera distintu del del so padre: él entamó persones de distintes tribus y ordenólos que lu ayudar a construyir canales en tolos grandes ríos que s'anubren y conducir l'agua escontra'l mar. Yu foi dedicáu a la so obra. La xente empondero'l so esfotu y fueron inspiraos, tantu ye asina qu'otres tribus xunir na obra. La lleenda diz que nos 13 años que tardó en completar con ésitu'l trabayu pa detener los hinchentes, nunca volvió al so pueblu natal pa parar y folgar, a pesar de que pasó pola so casa, tres veces.

L'ésitu de Yu pa detener los hinchentes aumentó la producción agrícola (una y bones los hinchentes fueron destructives). El poder de la tribu Xia aumentó y Yu convertir nel líder de les tribus circundantes. Poco dempués Shun unvió a Yu dirixir un exércitu pa reprimir a la tribu Sanmiao, qu'abusaba de cutio de les tribus fronterices. Dempués de ganalos, desterró-yos al sur de la zona del ríu Han. Esta victoria fortaleció'l poder de la tribu Xia entá más. Como Shun avieyó, pensó nun socesor y dexó el tronu a Yu , a quien consideraba dignu. La socesión de Yu marca l'empiezu de la dinastía Xia. Como Yu averar a la muerte pasó'l tronu al so fíu, Qǐ, en llugar de pasalo al candidatu más capaz, estableciendo asina'l precedente de gobiernu dinásticu o'l sistema hereditariu. La dinastía Xia empezó un periodu de control de la familia o la cla.

Jie, l'últimu rei, dicíase que yera corruptu. Foi derrocáu por Tang, el primer rei de la dinastía Shang .

Tres la derrota de Xia por Shang, los descendientes imperiales esvalixaos fueron absorbíos poles cles cercanos, y dellos miembros de la familia real de la dinastía Xia sobrevivieron como'l Estáu Qi (Henan) hasta 445 e.C.. L'estáu Qi foi bien grabáu na secuencia de comandos d'Oráculu como un partidariu importante de la dinastía Xia.

Según Les memories históriques de Torca Qian, los diecisiete soberanos de la dinastía Xia fueron los siguientes:

El nome del reináu ye dacuando precedíu pol de la dinastía. Por casu: Xia Yu (夏禹).

• Historia de China
• Emperadores de China

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Dinastía Xia.
• Curtia cronoloxía histórica de China
• Otru cuadru cronolóxicu de la historia de China
• China Imperial nel Muséu Nacional d'Antropoloxía (Méxicu).