RWD-15

RWD-15

Dane podstawowe
Państwo	Polska
Producent	DWL
Konstruktor	Stanisław Rogalski
Historia
Data oblotu	1937
Lata produkcji	1937–1939
Liczba egz.	7
Dane techniczne
Napęd	silnik rzędowy De Havilland Gipsy Six II
Moc	moc nominalna 112,5 kW (153 KM), moc startowa 151 kW (205 KM)
Wymiary
Rozpiętość	12,4 m
Długość	9 m
Wysokość	2,5 m
Powierzchnia nośna	20 m²
Masa
Własna	875 kg
Użyteczna	485 kg
Zapas paliwa	240 l
Osiągi
Prędkość maks.	240 km/h
Prędkość przelotowa	200 km/h
Prędkość minimalna	75 km/h
Prędkość wznoszenia	4,8 m/s
Pułap	5000 m
Zasięg	465 km
Rozbieg	120 m
Dane operacyjne
Użytkownicy
Polska, Rumunia, Palestyna, Izrael
Multimedia w Wikimedia Commons

RWD-15 – polski samolot turystyczny, skonstruowany przez zespół konstrukcyjny RWD w latach 1935–1936 jako rozwinięcie RWD-13.

Stanisław Rogalski w latach 1935–1936 opracował projekt pięciomiejscowego samolotu będącego rozwinięciem udanego RWD-13. Samolot mógł być budowany w wersji turystyczno-dyspozycyjnej lub sanitarnej^[1]. Zakładano, że samolot ma być tani w produkcji i eksploatacji. Przewidywano, że samolot może znaleźć odbiorców na rynku amerykańskim i australijskim, gdzie istniało duże zapotrzebowanie na tego typu maszyny. Produkcję samolotu planowano w wersji turystycznej, dyspozycyjnej, sanitarnej, transportowej oraz fotogrametrycznej^[2][3]. Prototyp został oblatany latem 1937 w Warszawie^[3] przez Aleksandra Onoszko. W pierwszej połowie 1938 roku przeszedł badania w Instytucie Technicznym Lotnictwa^[4]. Wiosną 1938 roku makieta samolotu w wersji sanitarnej została zaprezentowana służbom sanitarnym i spotkała się z pozytywnym przyjęciem. Departament Zdrowia Ministerstwa Spraw Wojskowych rozpoczął rozmowy z DWL na temat zakupu pięciu maszyn w tej wersji, ale ostatecznie nie doszło do zawarcia kontraktu. Konstruktorom nie udało się obniżyć ceny samolotu, która wynosiła 70 000 złotych (w tym 30 tysięcy zespół napędowy), lecz była ona niewiele większa od porównywalnego Heston Phoenix^[5][6]. Włącznie z prototypem wyprodukowano co najmniej 7 egzemplarzy tego samolotu^[7].

Na początku 1939 roku powstała seria składająca się z pięciu egzemplarzy. Jeden z egzemplarzy, o znakach rejestracyjnych SP-KAT, został przystosowany do lotów dalekiego zasięgu. Kpt. Stanisław Karpiński planował na nim w marcu rekordowy lot do Australii, jednak zajęcie Czechosłowacji przez III Rzeszę uniemożliwiło te zamiary. Samolot o znakach SP-ALA był używany w Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej jako samolot dyspozycyjny. Latem 1939 roku jeden egzemplarz zaprezentowano na Wystawie Światowej w Nowym Jorku i został on zakupiony przez prywatnego właściciela^[8]. DWL podpisało kontrakt z wojskiem na dostawę dziesięciu RWD-15, które miały być wykorzystane jako samoloty dyspozycyjne dla wyższych oficerów Wojska Polskiego, jednak maszyny te nie zostały ukończone przed wrześniem 1939 roku^[6].

II wojnę światową przetrwały cztery egzemplarze samolotu: jeden w USA, egzemplarz SP-BFX, który w 1939 roku został nabyty przez żydowską spółkę z Palestyny o nazwie Aviron Aviation Company(inne języki) oraz SP-ALA i SP-KAT ewakuowane do Rumunii i tam użytkowane^[1]. Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie czynił starania o odzyskanie SP-KAT i wykorzystanie go do lotów łącznikowych do kraju, jednak nie doszło to do skutku^[9]. Egzemplarz izraelski podczas II wojny światowej był zmagazynowany w hangarze Avironu w Ashdot-Ya'acov. W 1945 roku został przywrócony do stanu lotnego i latał na regularnych liniach do Tel-Awiwu oraz do Egiptu. 13 kwietnia 1948 roku został zniszczony w pożarze podczas zamieszek arabskich^[10].

Jednosilnikowy, pięcioosobowy górnopłat zastrzałowy konstrukcji mieszanej. Kadłub spawany z rur stalowych, kryty płótnem, w przedniej części blachą aluminiową. Płat o konstrukcji drewnianej kryty płótnem, w przedniej części sklejką, o obrysie prostokątnym, wyposażony w automatyczne sloty. Składanie skrzydeł odbywało się poprzez otwarcie klapy przykadłubowej oraz wyciągnięcie przedniego sworznia skrzydłowego przy kadłubie. Po złożeniu skrzydła można było blokować z wykorzystaniem zaczepów znajdujących się na kadłubie^[11]. Usterzenie klasyczne, wolnonośne, konstrukcji drewnianej, kryte sklejką i płótnem^[4]. Statecznik poziomy o konstrukcji dwudźwigarowej. W skrzydle znajdowały się dwa zbiorniki paliwa, zbiornik oleju o pojemności 22 litrów był umieszczony pod podłogą kabiny. Podwozie samolotu stałe, klasyczne z kółkiem ogonowym Dowty. Koła główne z hamulcami Bendix i amortyzatorami hydraulicznymi Avia, wyposażone w opony Dunlop. Kabina pięcioosobowa – z przodu dwa fotele, z tyłu kanapa na trzy osoby. W wersji sanitarnej przewidywano miejsca dla pilota, sanitariusza i dwóch chorych na noszach. Za kabiną załogi znajdowały się dwa bagażniki, w tym jeden dostępny podczas lotu^[12].

• Jerzy B. Cynk: Polish aircraft 1893-1939. London: Putman & Company, 1971. ISBN 0-370-00085-4. OCLC 831346721.
• Leszek Dulęba, Andrej Glass: Samoloty RWD. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1983, seria: Biblioteczka Skrzydlatej Polski. Nr 17. ISBN 83-206-0315-3. OCLC 38307708.
• Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1976. OCLC 830596725.
• DaniD. Szalom DaniD., מטוסי חיל האוויר, Riszon le-Cijon: Bavir – Aviation and Space Publications, 2005, ISBN 965-90455-3-0 .
• RWD-15. „Skrzydlata Polska”. 6-7/1938, czerwiec-lipiec 1938. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
• Feliks Pawłowicz. Samolot turystyczny RWD-15. „Skrzydlata Polska”. 7/1958, 12 lutego 1958. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.