Palestina zatitzeko Nazio Batuen Plana

Palestina zatitzeko Nazio Batuen Plana
Mota	Nazio Batuen Erakundearen Batzar Nagusiaren ebazpen
Promulgatze	Nazio Batuen Batzar Nagusia
Nork bozkatua	United Nations General Assembly session (en)  (Saioa:138)  33, 13 , 10
Argitaratze-data	1947ko azaroaren 29a
Lan osoa eskuragarri	undocs.org…

1947ko azaroaren 29an, Nazio Batuen Batzar Nagusiak, New Yorken bildurik, 181 Ebazpena onetsi zuen. Ebazpen horrek Batasun Ekonomikoarekin Partizio Plan bat gomendatu zuen Palestinako eskualdean juduen eta arabiarren arteko gatazka konpontzeko, garai hartan Britainiar Mandatuaren pean baitzegoen. NBEren planak proposatu zuen Aginduaren mendebaldeko zatia bi estatutan banatzea, bat judua eta bestea arabiarra, nazioarteko kontrolpean geratuko zen eremu batekin, Jerusalem eta Belen barne.^[1]

Gobernu britainiarrak plan hori gauzatzeari uko egiteak, juduen onartzeak, eta eskualdeko herrialde arabiarrek plan hori onartzeari uko egiteak Palestinako Mandatu Britainiarreko Gerra Zibila eragin zuen, eta Plana bozkatu eta hurrengo egunean lehertu zen, Ondoren, 1948ko gerra arabiar-israeldarra eta gaur egun arte irauten duten arabiarren eta juduen arteko liskarrak hasi ziren.

Nazio Batuen Erakundeak Palestinarako Batzorde Berezi bat izendatu zuen, hamaika herrialdetako ordezkariek osatutako UNSCOP Palestinako judu eta arabiarren arteko gatazka konpontzeko. Batzorde horren neutraltasuna bermatzeko, potentzia handi bakar bat ere ez egotea erabaki zen. Hainbat hilabetez Palestinako egoerari buruzko auditoriak eta inkestak egin ondoren, UNSCOPek txosten ofiziala eman zuen 1947ko abuztuaren 31n. Batzordeko herrialde gehienek (Kanada, Txekoslovakia, Guatemala, Herbehereak, Peru, Suedia eta Uruguai) bi estatu bereizi sortzea gomendatu zuten, bata arabiarra eta bestea judua, Jerusalem nazioarteko administrazio pean geratuta. Australiak abstenitu egin zen, eta batzordeko gainerako herrialdeek (India, Iran eta Jugoslavia) bi herriak barne hartuko zituen estatu bakar bat sortzearen alde egin zuten.

1947ko azaroaren 29an, NBEren Osoko Batzarrak —Osvaldo Aranha brasildarraren lehendakaritzapean— UNSCOPek gomendatutako partizio-plana bozkatu zuen, eta emaitza hau izan zen: aldeko 33 boto, kontrako 13 eta 10 abstentzio. Aldi berean, bi estatuen artean proposatutako mugak doitu zituen. Partizioak ondorioak izango lituzke britainiarrak erretiratzean. Ebazpenak ez zuen Plana gauzatzeko inolako xedapenik jasotzen, eta horrek ondorioak izan zituen epe luzera, ezin izan baitzen aplikatu. Ameriketako Estatu Batuak eta Sobietar Batasuna ebazpenaren alde bozkatu zutenen artean egon ziren.

181. Ebazpenaren alde bozkatu zuten 33 herrialdeak (% 58) honako hauek izan ziren: Australia, Belgika, Bielorrusia, Bolivia, Brasil, Kanada, Txekoslovakia, Costa Rica, Danimarka, Dominikar Errepublika, Ekuador, Estatu Batuak, Filipinak, Frantzia, Guatemala, Haiti, Herbehereak, Islandia, Liberia, Luxenburgo, Zeelanda Berria, Nikaragua, Norvegia, Panama, Paraguai, Peru, Polonia, Suedia, Hegoafrika, SESB, Ukraina, Uruguai eta Venezuela.

181. Ebazpenaren aurka botoa eman zuten 13 herrialdeak hauek izan ziren (% 23): Afganistan, Saudi Arabia, Kuba, Egipto, Grezia, India, Iran, Irak, Libano, Pakistan, Siria, Turkia eta Yemen.

Abstenitu ziren herrialdeak 10 hauek izan ziren (%18): Argentina, Kolonbia, Txile, Txina, El Salvador, Etiopia, Honduras, Mexiko, Erresuma Batua eta Jugoslavia. Tailandia ez zen izan osoko bilkuran.

Garai hartan, Afrikaren deskolonizazioa ia hasi barik zegoenean, 57 estatu baino ez ziren Nazio Batuen kide (gaur egun 193 dira). Blokerik handiena 20 estatu iberoamerikarrek osatzen zuten, ondoren herrialde arabiar eta islamiarrak (hamar), Mendebaldeko Europakoak (zortzi) eta komunistak (sei).

Iberoamerikako 20 herrialdetako gehienek (13) partizioaren alde bozkatu zuten. Sei herrialdek abstenitu egin ziren eta batek bakarrik (Kubak, Ramón Grau San Martinen lehendakaritzapean) kontrako botoa eman zuen.

Hamar herrialde arabiar edo islamiarrek kontra bozkatu zuten aho batez.

Bost estatu komunistek partizioaren alde bozkatu zuten, Jugoslavia abstenitu bazen ere.

Nazio Batuen Erakundeko Palestinako Auziari buruzko Ad Hoc Batzordeak, 181 (II) ebazpenaren eranskin gisa, jatorrizko mapa bat argitaratu zuen 1947an, MAP. NO 103, UN PRESENTATION 599, —A/RES/181—; mapa hori 1946ko Palestinako Azterlanean oinarritzen da, mapako behealdean adierazten den bezala.^[3]

NBEko Ad Hoc batzorde harek proposatutako mugak, 1948an indarrean sartu behar zutenak, berriro definitu ziren 1948ko gerra arabiar-israeldarra amaitu ondoren, eskualde britainiarra desegin zen egunean bertan. Juduen buruzagiek onartu zuten ebazpena, baina erakunde paramilitar sionistek eta arabiar guztiek baztertu egin zuten.

Herritar judu gehienek judu estatu bat sortzeko plana egin zuten, baina lurralde-jarraitutasunik eza kritikatu zuten, erpinez bereizitako hiru eremutan banatua eta oso bideragarria ez zena (eta defendatzen zaila), arabiarrei esleitutako lurraldea bezala. Arabiar buruzagiak planaren aurka agertu ziren, eta argudiatu zuten biztanleria arabiarraren eskubideak urratzen zituela, biztanleria osoaren % 67 (1 237 000 biztanle); horrez gain, kritikatu zuten lurraldearen zatirik handiena (% 54, Négueveko basamortua barne, herrialde osoko azaleraren % 45) estatu juduari esleitzen zitzaiola, hau da, biztanleen % 33.

Menájem Begineko Irgunak eta Lejik (Stern Gang gisa ezagutzen zuten oposiziogileek), britainiarren aurka borrokatu zirenak, baztertu egin zuten Zatiketa Plana. Begin-ek ohartarazi zuen zatiketak ez zuela bakerik ekarriko, arabiarrek Israelgo Estatu txikiari eraso egingo ziotelako, eta adierazi zuen «Etortzeko dagoen gerran bakarrik egon beharko dugu, gure existentziarako eta gure etorkizunerako gerra izango da». Ez da inoiz onartuko.» Begin ziur zegoen estatu judu bat sortzeak lurraldea zabaltzeko aukera emango zuela «odol asko isuri ondoren».^[4][5][6]

Simha Flapan historialari israeldarraren arabera, mitoa da sinestea sionistek konpromiso gisa Palestinaren zatiketa onartu zutela, Palestina guztia bereganatzeko nahia alde batera utzi zutela eta palestinarrek beren Estatua izateko zuten eskubidea onartu zutela. Flapanek dio bere ikerketek adierazten dutela onarpena maniobra taktiko hutsa izan zela, Palestinako Estatua sortzea eragozteko eta Nazio Batuek Estatu juduari esleitutako lurraldeak zabaltzeko.^[7]

NBEren ebazpena onartu eta bi aste eskasera, abenduaren 17an egindako bilera publiko batean, Arabiar Ligak beste ebazpen bat onartu zuen, NBErena guztiz baztertzen zuena. Ebazpen horretan, zatiketa-plana ez gauzatzeko, eskura zituen baliabide guztiak erabiliko zituela ohartarazi zuen, esku-hartze armatua barne. Azkenean, bete zuen mehatxu arabiar harek ez zuen erantzunik izan Nazio Batuen aldetik.

Erresuma Batuak uko egin zion zatiketa-plana aplikatzeari, bi aldeentzat onartezina zelakoan. Ernest Bevin Kanpo Arazoetako ministroak zatiketa-proposamena jaso zuenean, berehala agindu zuen arabiarrei ez inposatzeko,^[8][9] eta Plana erabat eztabaidatu zen Legebiltzarrean. Erresuma Batuak, gainera, uko egin zion trantsizio-aldian Palestinako administrazioa Nazio Batuekin partekatzeari, eta Palestina utzi zuen 1948ko maiatzaren 15ean, Britainia Handiko agintaldia amaitzen zen egunean, eta David Ben Gurionek Israelen independentzia-deklarazioa Tel Aviveko Arte Museoan (egun bat lehenago) irakurri eta gero. Herri Kontseiluaren bilkura horretan bertan, juduen immigrazioa Palestinara mugatzen zuten Mandatu Britainiarraren lege errepresibo eta etorkinen kontrakoak indargabetu ziren.

Zatikera-plana bozkatu baino aste batzuk lehenago, 1947ko urriaren 11n Akhbar el-Yom egunkari egiptoarrean argitaratutako elkarrizketa batean, Liga Arabiarreko idazkari nagusiak, Azzam Pachá-k, ohar hau plazaratu zuen: «Pertsonalki, juduek gerrara ez behartzea espero dut, Israelgo sarraski-gerra eta hilketa beldurgarria izango litzatekeelako. Gurutzaden edo Mongolek eragindakoen parekoak».^[10] Ahmed Shukeiri Palestinako erresistentziako buru izango zenak esan zuen inbasioaren helburua «Estatu hebrearra ezabatzea» zela, eta Kairoko unibertsitate islamiarrak, berriz, gerra santua aldarrikatu zuen sionismoaren aurka.

Palestinatik eta mundu arabiarretik kanpo, Estatu juduaren jaiotzak unibertsalki aldeko babesa aurkitu zuen, bai Mendebaldean bai Ekialdeko blokean. 1948ko maiatzaren 15eko gauean, Egipto, Transjordania, Siria, Libano eta Irakeko armadek mugak zeharkatu eta Israelgo estatuaren inbasioa hasi zuten. Lehen gerra arabiar-israeldarra hasita zegoen.

• Artikulu hau, osorik edo zatiren batean, gaztelaniazko wikipediako «Plan de las Naciones Unidas para la partición de Palestina» artikulutik itzulia izan da, 2024-02-03 data duen 157770057 bertsioa oinarritzat hartuta. Sartze-datarik ez duten erreferentziak, edo 2024-02-03 baino lehenago datatuak, jatorrizko artikulutik ekarri dira itzulpenarekin batera.

• Arieh L. Avneri (1984). The Claim of Dispossession: Jewish Land Settlement and the Arabs, 1878-1948. Transaction Publishers. ISBN 0-87855-964-7
• Ben-Dror, Elad (2016). Ralph Bunche and the Arab-Israeli Conflict: Mediation and the UN 1947–1949,. Routledge. ISBN 978-1138789883. 
• Ben-Dror, Elad (2022). UNSCOP eta Arabia-Israeli Conflict: The Road to Partition. Londres: Routledge. ISBN ά1032059631.
• Bregman, Ahron (2002). Israel's Wars: A History Since 1947. Londres: Routledge. ISBN 0-415-28716-2
• Fischbach, Michael R. (2003). Records of Dispossession: Palestinian Refugee Property and the Arab-Israeli Conflict. Columbia University Press. ISBN 0-231-12ά5
• Khalaf, Issa (1991). Politics in Palestine: Arab Factionalism and Social Disintegration, 1939-1948. SUNY University Press. ISBN 0-7914-0707-1
• "Palestine." Britannica entziklop.eguna. 2006. Britannica Online School Edition entziklop.eguna. 15 2006ko maiatza

• Palestinako Herriarekiko Elkartasunaren Nazioarteko Eguna
• Corpus separatum (Jerusalem)

• Système de diffusion électronique des documents de l'ONU / Official Documents System of the United Nations. Resolución aprobada sobre la base del informe de la comisión ad hoc encargada de estudiar la cuestión de palestina. .