na

• IPA^(kilîd): /nɑː/
• Deng (Bidlîs)^ⓘ
• Kîtekirin: na

na

1. nexêr, ne, no, bersiva redker,
   bersiva neyînî bo pirseke erênî,
   peyvikek e ku wateya dijî gotinekê didiyê:

   – Gelo ew kurd e?
   – Na. ― Ew ne kurd e.

   – Tu dê îro biçî?
   – Na. ― Ez naçim.

2. erêkirina pirseke neyînî, qebûlkirina pirseke negatîv

   Gelo ew ne kurd e? – Na. ― Ew ne kurd e.

   Tu îro nayê? – Na. ― Ez nayêm.

3. peyveke qedexekirinê yan haydarkirinê:

   Na, wisa nekin!

• kurdî-erebî: نا‎
• kurdî-krîlî: на

• ne (1)
• nexêr (1)
• no (1)

• na-

• an

Herwiha ne û no, hevrehên soranî نا‎ (na) û نه‌‎ (ne), goranî/hewramî ne, zazakî nê, farisî نا‎ (na) û نه‌‎ (ne, nê) û نی‎‎ (nê), tacikî на (na) û не (ne), pehlewî 𐭫𐭠‎ (nê), avestayî 𐬥𐬀‎ (na, /ne/), osetî нæ (næ), hexamenişî nai (/ney/), sanskrîtî न (ná), hindî न (na) û ना (nā), ûrdûyî نہ‎‎ (na, ne), ‎latviyayî ne, lîtwanî nè, rusî не (nʸê, nʸi), bulgarî не (nê), çekî ne, polonî û slovakî nie, bretonî ne, îrlendî ní, latînî nē û nōn, fransî ne û non, îtalî no û non, spanî no, portugalî não, romanî nu, îngilîzî no û not, almanî nein, danmarkî û swêdî nej (/ney, nêy/), norwecî nei... hemû ji proto-hindûewropî *ne.

Peyv wek ne ... ne ji zimanên îranî ketiye tirkî jî.

Peyva kurdî nexêr û ya farisî نخیر‎‎ (nexêyr) awayekî rêzgirtin û ihtiramê yê gotina na, ne ye û ji ne ya îranî û خیر‎‎ (xeyr) (xêr, xweşî, bereket) ya erebî hatiye çêkirin wek heçku mirov bibêje "bixêr be lê na" yan "na lê bixêr be".

Peyva tirkî hayır (na, ne, nexêr) jî dîsa ji erebî خیر‎‎ (xeyr) (xêr, xweşî, bereket) e û wê di tirkî de bergeha bikaranînê li yok ya xwemalî teng kiriye. Di zimanên din yên tirkîkî de bi piranî hevrehên peyva yok hem li cihê yok û hem jî cihê hayır tên bikaranîn.

Çavkanî:

• Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press.
• Horn, Paul. (1893): Grundriss der neupersischen Etymologie [Bingehê etîmolojiya farisî] (bi almanî). Strassburg
• Lubotsky, Alexander. Indo-Aryan inherited lexicon . University of Leiden.
• Nişanyan, Sevan: Çağdaş Türkçenin Etimolojisi [Etîmolojiya Tirkiya Niha] (bi tirkî)
• Pokorny, Julius, Ferhenga etîmolojî ya hindûewropî ["Indogermanisches etymologisches Wörterbuch (bi almanî)"], Bern, 1959
• Tsabolov, R. L., Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010
• Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots [arşîv], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2em
• Etymonline. Online English Etymology Dictionary. <etymonline.com> by Douglas Harper.
• The Tower of Babel - An Etymological Database Project [Birca Babilê - Projeyeke Danegeha Etîmolojî] (bi îngilîzî û rusî): http://starling.rinet.ru/

• Soranî: نا‎‎ (na), نه‌‎‎ (ne), nexêr
• Kurdiya başûrî: na, ne, nexêr
• Hewramî: ne
• Zazakî: nê, ney, nêxêr

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

na

1. (vê demê, vî zemanî): Guhartoyeke niha.
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

na

1. (navber, nav) Guhartoyeke nav. (2)
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

na (na)

1. na, ne, nexêr
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

na

1. vê, ev (bo mêzayendan)
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

bi metatezê hevreha farisî an, belûçî ã, kurmancî hin- (wê/wî: hingê = wê demê) ji zimanên îranî

na

1. tu (wek biker)
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

na

1. û (herwiha, hem)
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

na

1. li ser
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Ev peyv ji wergerên li ser hatiye çêkirin. Dibe ku tê de xeletiya wergerê hebe.^{[rûpelên din]}

na

1. ji (bo berhevdanê)
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Ev peyv ji wergerên ji hatiye çêkirin. Dibe ku tê de xeletiya wergerê hebe.^{[rûpelên din]}

na

1. piştî, li pey, li dûv
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

na

1. û (herwiha, hem)
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

na

1. yan, an
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

na

1. û (herwiha, hem)
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

na

1. û (herwiha, hem)
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

na

1. (element) sodyûm
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Ev peyv ji wergerên sodyûm hatiye çêkirin. Dibe ku tê de xeletiya wergerê hebe.^{[rûpelên din]}

na

1. li ser
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Ev peyv ji wergerên li ser hatiye çêkirin. Dibe ku tê de xeletiya wergerê hebe.^{[rûpelên din]}

• Deng (Brezîl (São Paulo))^ⓘ

na

1. li ser
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Ev peyv ji wergerên li ser hatiye çêkirin. Dibe ku tê de xeletiya wergerê hebe.^{[rûpelên din]}

na

1. li ser
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Ev peyv ji wergerên li ser hatiye çêkirin. Dibe ku tê de xeletiya wergerê hebe.^{[rûpelên din]}

na

1. li ser
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Ev peyv ji wergerên li ser hatiye çêkirin. Dibe ku tê de xeletiya wergerê hebe.^{[rûpelên din]}

na

1. li ser
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Ev peyv ji wergerên li ser hatiye çêkirin. Dibe ku tê de xeletiya wergerê hebe.^{[rûpelên din]}

na

1. li ser
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Ev peyv ji wergerên li ser hatiye çêkirin. Dibe ku tê de xeletiya wergerê hebe.^{[rûpelên din]}

na

1. û (herwiha, hem)
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

na

1. ji (bo berhevdanê)
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Ev peyv ji wergerên ji hatiye çêkirin. Dibe ku tê de xeletiya wergerê hebe.^{[rûpelên din]}

na

1. (malbat) kur (zarokê nêr yê kesekî)
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

na

1. (avahî) xanî, avahî, bîna
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Ev peyv ji wergerên xanî hatiye çêkirin. Dibe ku tê de xeletiya wergerê hebe.^{[rûpelên din]}

na

1. ji (bo berhevdanê)
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Ev peyv ji wergerên ji hatiye çêkirin. Dibe ku tê de xeletiya wergerê hebe.^{[rûpelên din]}