xêr
Navdêr
[biguhêre]| Zayenda mê ya binavkirî | ||
|---|---|---|
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
| Navkî | xêr | xêr |
| Îzafe | xêra | xêrên |
| Çemandî | xêrê | xêran |
| Nîşandera çemandî | wê xêrê | wan xêran |
| Bangkirin | xêrê | xêrino |
| Zayenda mê ya nebinavkirî | ||
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
| Navkî | xêrek | xêrin |
| Îzafe | xêreke | xêrine |
| Çemandî | xêrekê | xêrinan |
xêr mê
- Tişta/ê baş yê ku mirov bo kesekî dike yan dide kesekî bêyî ku bi xwe ti bedelekê jê werbigire.
- Ne guneh, (li gor hin dîn û olan) kirinên ku mirov dikare pê biçe biheştê û xwe ji dûjehê biparêze.
- baş, bikêr, bimifa
- peyamek xêrê
- Qe bila devê te ji xêrê vegere, çi ye tu qala mirina lêwik dikî! — (Firat Cewerî, Girtî, Weşanên Nûdem, 1986)
- berhem, ber, deramet, dahat
- Ti xêr tê de nîne.
Bêxêr e.
- Tu xêrê mala xwe nebînî. — (Ahmet Öner, Di edebiyata Kurdî ya Gelêrî da di’a û nifir, Zanîngeha Wan Yûzûncû Yîlê Enstîtuya Zimanên Zindî Şaxa Makezanîsta Ziman û Çanda Kurdî Teza Lîsansa Bilind, 2017, r. 112)
- Ti xêr tê de nîne.
Ji wêjeya klasîk
[biguhêre]- Dîrhemek bêt serfê Mewlûda Nebî
Xêrekî mezin ji bo hasil dibî
Hem ji Şeyxan bû rîwayet ev xeber — (Mela Hesenê Bateyî, Mewlûda Kurdî, ~1720)
Herwiha
[biguhêre]Bide ber
[biguhêre]Jê
[biguhêre]- bixêr
- bi xêr hatin
- bêxêr
- bêxêrtî
- bêxêrî
- bêxêrîtî
- Te xêr e
- xêrat
- (lêker) xêr dan
- (navdêr) xêrdan
- xêrdar
- xêrdarî
- xêrdarîtî
- xêrder
- xêrderî
- xêrderîtî
- xêrdêr
- xêrdêrî
- xêrdêrîtî
- xêr jê nedîtin
- xêrkar
- xêrkarî
- xêrkarîtî
- xêrker
- xêrkerî
- xêrkerîtî
- (navdêr) xêrkirin
- (lêker) xêr kirin
- xêrnedî
- xêr tê de nebûn
- xêr tê de neman
- xêrxwaz
- xêrxwazî
- xêrxwazîtî
- xêrî
Etîmolojî
[biguhêre]Ji erebî خَيْر (ḵayr), ji rehê خ ي ر (ḵ-y-r).
Werger
[biguhêre]- Afrîkansî: aalmoes → af
- Almanî: Bonus → de m, Almosen → de n, Begünstigung m, Gefälligkeit → de m, Gunst → de m, Wohltat → de
- Danmarkî: almisse
- Erebî: ?خير, ?الثواب
- Esperantoyî: almozo → eo
- Farisî: خوبی → fa, خیر → fa, نیکی → fa, بی مصرف, بیکار → fa, خیر → fa, خیریه → fa, صدقه → fa, نیکی → fa, نیکی → fa
- Ferî: olmussa
- Fînî: hyve → fi, hyväntekeväisyys → fi, almu → fi
- Fransî: vertu → fr, aumône → fr
- Frîsî: ielmis, jefte
- Holendî: aalmoes → nl
- Îngilîziya kevn: ælmæsse
- Îngilîzî: benefaction → en, alms → en, charity → en, handout → en, virtue → en, beneficence → en, blessing → en, dole → en, donation → en, philanthropy → en, philanthropic → en, ?chantry → en, ?eleemosynary → en
- Îtalî: elemosina → it
- Katalanî: almoina → ca
- Malezî: derma
- Mecarî: alamizsna → hu
- Papyamentoyî: limosna
- Portugalî: esmola → pt
- Rusî: милостыня → ru (milostynja)
- Spanî: limosna → es
- Swêdî: allmosa → sv
- Tirkî: sadaka → tr, ak → tr, ecir → tr, hayır → tr, semere → tr, sevap → tr, ihsan → tr
2. ji bilî
[biguhêre]xêr (cureyê peyvê?)
- (ji bilî) Binere: xeyr (1)
3. fûriyayî
[biguhêre]xêr (cureyê peyvê?)
- (fûriyayî) Binere: xwêr