| dbo:abstract
|
- Un hajduk és un tipus d' que es troba al centre i parts del , des de principis del segle XVII fins a mitjans del segle XIX. Tenen reputacions que van des de bandits fins a lluitadors per la llibertat, depenent del temps, el lloc i els seus enemics. A les terres europees de l'Imperi Otomà, el terme hajduk s'utilitzava per descriure els bandits i bandolers dels Balcans, mentre que a l'Europa central per als , hongaresos, romanesos i alemanys s'utilitzava per referir-se als que protegien els cristians d'accions provocadores. pels otomans. Al segle XVII es van establir fermament als Balcans otomans, a causa de l'augment dels impostos, les victòries cristianes contra els otomans i una disminució general de la seguretat. Les bandes de Hajduk comptaven principalment amb cent homes cadascuna, amb una jerarquia ferma sota un líder. Van apuntar als representants otomans i als rics, principalment turcs rics, per saqueig o càstig als otomans opressors, o venjança o una combinació de tot. En la tradició folklòrica balcànica, l'hajduk ( hajduci o haiduci en plural) és una figura d'heroi romanticitzada que roba i condueix els seus lluitadors a la batalla contra les autoritats otomanes o dels Habsburg. Són comparables al llegendari anglès Robin Hood i als seus alegres homes, que robaven als rics (que com en el cas dels hajduci també eren ocupants estrangers) i donaven als pobres, tot desafiant lleis i autoritats aparentment injustes. Els hajduci dels segles 17, 18, i 19 eren habitualment guerrillers contra el domini otomà, ja que eren bandits i bandolers que atacaven no només en otomans i els seus representants locals, sinó també dels comerciants locals i viatgers. Com a tal, el terme també podria referir-se a qualsevol lladre i tenir una connotació negativa. (ca)
- Hajduci (sg. hajduk, řidčeji hejduk, z maďarského Hajdú, nebo arabského Hajdud) byli protiosmanští bojovníci, kteří působili na území hlavně Srbska, ale také i Valašska, či Bulharska (tam se používal název Hajdutin). Přestože se jednalo o různé existence, kde kromě cílevědomých bojovníků proti turecké nadvládě působili i mnozí loupežníci, získali díky útlaku místních národů hajduci velmi pozitivní obraz a dokázali živit protiosmanský odpor v srbské, bulharské, či bosenské kultuře (hlavně v lidové poezii). Hajduci tvořili oddíly (družiny) o několika desítkách lidí, shromažďovali se v lesích, v odlehlých místech, v horách. Zpočátku (na začátku 17. století) nebyli schopni větších akcí, později však turecké správě působili nemalé potíže a ta proti nim rázně bojovala, považovala je za zločince a vrahy. Hajducké družiny se projevily také v dobách srbských povstání (první v roce 1804 a druhé v roce 1815), kdy se přidaly ke vzbouřencům. O hajducích psal například Branislav Nušić, věnoval jim celý jeden román (Hajduci). V díle Derviš a smrt bosenského spisovatele Meši Selimoviće jsou hajduci vykresleni jako bandité, přepadající obchodní karavany. (cs)
- La hajdukoj komence estis armitaj bovistoj, kiuj ne nur paŝtis la brutojn, sed ankaŭ foje pelis ilin al Aŭstrio, kie ili vendis ilin. Ilia nomo devenas el la hungara, signifanta pelisto. Dum la kontraŭturkaj militoj tiu tavolo ampleksiĝis kun nobeloj, bojaroj, militistoj-solduloj kaj rifuĝintaj servutuloj. En 1604 István Bocskai, princo de Transilvanio, formis el ili armeon kaj sukcese batalis kontraŭ la Habsburgoj. Post la bataloj ili ricevis parcelojn, kie ili fondis hajdukajn urbojn. Ili ankaŭ nun troviĝas en Hungario kun karakterizaj logikaj urbovizaĝoj. Ili komenciĝas kun la vorto "hajdú". La urboj longe havis aŭtonomion. Tiu regiono nomiĝas hungare Hajdúság (=Hajdukujo). Menciinda estas hajdukodanco: dancado kun armilo. Havas similan nomon ankaŭ la polaj batalemaj bojaroj. Pli postaj hajdukoj estas la usonaj cowboy-oj. (eo)
- Als Heiducken (Sg. Heiduck; auch Haiduck, Heiducke, Hayduke oder Hajduke; osman.-türk. haydut; albanisch hajdut/-i; ungarisch hajdú; serbokroatisch hajduk; rumänisch haiduc; bulgarisch chajduk u. chajdutin) bezeichnete man zur Zeit der türkischen Herrschaft über Südosteuropa meist bandenmäßig organisierte Gesetzlose, besonders Wegelagerer, Plünderer und Freischärler. Sie unterliegen einer ähnlichen Romantisierung wie Kosaken und Piraten. Die Heiducken werden von den südosteuropäischen Nationen rückblickend vergleichbar mit Robin Hood als wehrhafte Vertreter des nationalen und religiösen Widerstands und Freiheitskämpfer gegen das Osmanische Reich angesehen. Im habsburgischen und siebenbürgischen Einflussbereich wurden die Heiducken auch in die Wehrstruktur integriert, im Fürstentum Siebenbürgen (besonders unter Fürst Stephan Bocskai) auch planmäßig angesiedelt und mit Privilegien ausgestattet. Ortsnamen mit „Hajdú“ erinnern daran bzw. sollen daran erinnern. (de)
- A hajduk (Hungarian: hajdúk, plural of hajdú) is a type of irregular infantry found in Central and parts of Southeast Europe from the late 16th to mid 19th centuries. They have reputations ranging from bandits to freedom fighters depending on time, place, and their enemies. In the European lands of the Ottoman Empire, the term hajduk was used to describe bandits and brigands of the Balkans, while in Central Europe for the West Slavs, Hungarians, Romanians, and Germans, it was used to refer to outlaws who protected Christians against provocative actions by the Ottomans. By the 17th century they were firmly established in the Ottoman Balkans, owing to increased taxes, Christian victories against the Ottomans, and a general decline in security. Hajduk bands predominantly numbered one hundred men each, with a firm hierarchy under one leader. They targeted Ottoman representatives and rich people, mainly rich Turks, for plunder or punishment to oppressive Ottomans, or revenge or a combination of all. In Balkan folkloric tradition, the hajduk (hajduci or haiduci in the plural) is a romanticised hero figure who steals from, and leads his fighters into battle against, the Ottoman authorities. They are comparable to the English legendary Robin Hood and his merry men, who stole from the rich (who as in the case of the haiduci happened to also be foreign occupants) and gave to the poor, while defying seemingly unjust laws and authority. People that helped hajduks were called jataks. Jataks lived in villages and towns and provided food and shelter for hajduks. In return, hajduks would give them part of the loot. The haiduci of the 17th, 18th and 19th centuries commonly were as much guerrilla fighters against the Ottoman rule as they were bandits and highwaymen who preyed not only on Ottomans and their local representatives, but also on local merchants and travellers. As such, the term could also refer to any robber and carry a negative connotation. (en)
- Un haiduque o hajduk fue un tipo de infantería irregular campesina que se encontraba en Europa central y sudoriental desde principios del siglo XVII hasta mediados del siglo XIX. Tenían una reputación que va desde bandidos hasta luchadores por la libertad, según el tiempo, el lugar y sus enemigos. En las tierras europeas del Imperio Otomano, el término hajduk se usaba para describir a los bandidos y bandoleros de los Balcanes, mientras que en Europa Central para los eslavos occidentales, húngaros y alemanes se usaba para referirse a los forajidos que protegían a los cristianos contra las acciones provocativas de los otomanos. En el siglo XVII se establecieron firmemente en los Balcanes otomanos, relacionados con el aumento de los impuestos, las victorias cristianas contra los otomanos y el declive general de la seguridad. Las bandas de hajduks contaban predominantemente con cien hombres cada una, con una jerarquía firme bajo un líder. Tenían como objetivo a los representantes otomanos y a los ricos, principalmente a los turcos ricos, para el saqueo o el castigo de los otomanos opresivos, la venganza o una combinación de todos. En la tradición folklórica balcánica, el hajduk (hajduci o haiduci en plural) es una figura de héroe romántico que roba y lleva a sus combatientes a la batalla contra las autoridades otomanas o de los Habsburgo. Los hajduci de los siglos XVII, XVIII y XIX eran comúnmente guerrilleros tanto contra el gobierno otomano como bandidos y bandoleros que se aprovechaban no solo de los otomanos y sus representantes locales, sino también de los comerciantes y viajeros locales. Como tal, el término también podría referirse a cualquier ladrón y tener una connotación negativa. (es)
- Hajduk adalah semacam tentara tidak tetap infanteri yang beraksi di Eropa Tengah dan sebagian Eropa Tenggara dari awal abad ke-17 hingga pertengahan abad ke-19. Mereka memiliki berbagai reputasi mulai dari bandit hingga pejuang kemerdekaan tergantung waktu, tempat, dan musuh mereka. Di wilayah Kekaisaran Utsmaniyah di Eropa, istilah hajduk bermakna bandit, pejuang dan perampok Balkan. Mereka menyasar pejabat Utsmani dan orang-orang kaya, terutama orang-orang Turki yang kaya. Mereka juga menjarah dan menghukum orang-orang Ottoman yang dianggap menindas rakyat sebagai upaya balas dendam. Dalam cerita rakyat Balkan, hajduk (hajduci atau haiduci dalam bentuk jamak) adalah sosok pahlawan yang mencuri dan memimpin para anak buahnya dalam perang melawan Ottoman atau Habsburg. Mereka dianggap setara dengan tokoh legendaris Inggris Robin Hood dan pengikutnya yang mencuri dari orang kaya dan memberikannya kepada orang miskin, sambil menentang hukum dan pejabat yang dianggap tidak adil. Para hajduk pada abad ke-17, ke-18 dan ke-19 umumnya merupakan gerilyawan yang melawan kekuasaan Ottoman dengan merampok pejabat, pedagang dan pelancong lokal. Dengan demikian, istilah itu juga bisa merujuk pada semua perampok dan memiliki konotasi negatif. (in)
- Un haïdouk était un brigand de grand chemin opérant en Europe du Sud-Est, principalement dans les Balkans et le Caucase sous domination ottomane. (fr)
- ハイドゥクまたはハイデュク（Hajduk、haiduk, haiduc, hayduck, hayduk）は、バルカン半島での無法者、追いはぎ（ハイウェイマン）、または自由の闘士の総称。以下の文では、『ハイドゥク』の名称で統一する。 バルカン半島の民族伝承において、ハイドゥクは、オスマン帝国支配に対する戦いにおいて戦士を率いたり、迫害者トルコから略奪をはたらくなど、ロマン主義的英雄像となっている。彼らは、裕福な者から奪って貧者に分け与え、不当な権力者に対してゲリラ戦を展開したイングランド伝説の義賊、ロビンフッドと比較される。 17世紀から19世紀までの実在のハイドゥクたちは、徒党を組んでオスマン帝国支配に抵抗するゲリラ戦士もいたが単なる夜盗も少なくなく、トルコだけでなく自分たちの地元の議員、商人、旅行者をも標的にした。すなわちハイドゥクという名称はあらゆる立場の盗賊を意味し、否定的な意味も持っていた。 (ja)
- Gli aiduchi, o aiducchi (al singolare aiduco, o aiducco), è un termine di origine ungherese (ungher. hajdú, plur. hajdúk; croato hajduk, plur. hajduci, montenegrino, serbo hajduk, plur. hajduci) impiegato per indicare formazioni di combattenti greci, croati, montenegrini, albanesi, ungheresi, ucraini, serbi, romeni e bulgari impegnati nella resistenza contro l'impero ottomano, soprattutto a partire dal XVI secolo. Gli aiduchi risorsero al principio del XVII secolo, quando vennero impegnati dalle forze transilvane contro gli Asburgo durante la (1604-1605). Come ricompensa per i servigi resi contro le truppe austriache, gli aiduchi ottennero i due distretti di Szabolcs e Bihar. Questi territori confluirono nel 1848 nella contea degli Aiduchi della Transleitania (impero austro-ungarico). (it)
- Hajduk (z węgierskiego, w l.mn. hajdúk – rabusie) – u niemuzułmańskiej ludności Bałkanów, np. Bułgarów czy Serbów – rozbójnik, łupieżca w rodzaju opryszka, hajdamaka lub greckiego klefta, który z powodu panujących tam stosunków społecznych uznawany jest bardziej za bohatera i mściciela ludu niż złoczyńcę. Hajducy powstawali wskutek ucisku tureckich władców na miejscową ludność i sławieni byli przez nią w śpiewach i opowieściach. Oddziały hajduków latem kryły się w lasach i stamtąd prowadziły działania partyzanckie, pierwotnie przeciw tureckim poborcom podatków, później także napadając i łupiąc kupców i ludzi zamożnych. Dowódca oddziału hajduków nazywany był harambaszą lub arambaszą. Stosowali oni swój własny system praw, mieli także własne modlitwy. Schwytani przez Turków zazwyczaj skazywani bywali na śmierć, przy czym nawet w obliczu takiego wyroku i za cenę życia nie godzili się na przejście na islam. Zimą hajducy rozpraszali się, kryjąc się w gospodarstwach wiejskich okolicznej ludności. Na wiosnę spotykali się w umówionej miejscowości, przy czym zawinione niestawiennictwo groziło poważnymi konsekwencjami. W szczególności, jeśli hajduk dopuściłby się zdrady, mógł spodziewać się odwetu i śmierci nawet po wielu latach. Tej samej nazwy używano także w XVI i XVII wieku wobec „”, którzy z Pomorza Weneckiego napadali na ziemie tureckie. (pl)
- Hajduker (ungerska: hajdú, plural: hajdúk) är en från början av 1500-talet använd benämning på de personer i centrala och sydöstra Europa, som under Osmanska rikets tid övergav sina fredliga yrken och ägnade sig åt ett ständigt gerillakrig mot överheten; de blev emellertid ett plågoris även för sina kristna grannar, och de ungerska riksdagarna försökte kväsa dem genom stränga lagar. Ordet hajduk blev senare en synonym för bandit, pirat och brigad. Ordet hajduks ursprung är oklart. Det finns teorier om att ordet kommer från turkiskans haidut eller haydut, som ottomanerna kallade ungerska och polsk-lituaniska fotsoldater. Hajdukerna ska ha agerat inte bara i forna Jugoslavien, utan också i Albanien, Grekland och Bulgarien, som lett till en olika folksägner och sånger. Hajdukerna porträtterades ofta som ärorika hjältar mot de grymma Ottomanerna i folksägnerna som stod upp mot överheten. När hajdukerna ökade i antal och fick bättre krigsduglighet, användes de också som yrkessoldater, särskilt som besättningar i de ungerska gränsfästningarna (vadan namnet hajduker överflyttades på det ungerska infanteriet), men även i främmande länders, särskilt Polens, tjänst. Medan en del av skarorna alltså inordnades i regelbunden tjänst, behöll andra, de så kallade fria hajdukerna, länge sitt obundna levnadssätt. Hos dem fick Stefan Bocskay sitt starkaste stöd under sitt uppror mot kejsar Rudolf II, och som belöning upphöjde han dem 1605 och 1606 i adligt stånd samt tilldelade dem ett område i komitatet Szabolcs, där de sex "hajdú-städerna" ligger, till fasta boningsplatser. Invånarna i detta på den föga bestämda gränsen mellan Ungern och Transsylvanien belägna så kallade Hajduk-distrikt tog – reformerta ungrare som de var – livlig del i 1600-talets fejder, men fick efterhand fredligare vanor. Området behölls ända till 1867 som ett från den övriga indelningen i Ungern särskilt distrikt, men sammanslogs då med ett par andra områden till komitatet Hajdú, varvid deras privilegier upphörde. Vidare hade namnet hajduker övergått på de ungerska domarnas tjänare och stormännens drabanter. Vid de tyska hoven anställdes ofta utvalt ståtliga hajduker som lakejer eller kläddes tyska lakejer i hajdukuniform. Härifrån härleder sig den föraktfulla betydelse av någons hantlangare, som ordet, under formen hejduk, fått i svenskan. På Balkanhalvön användes namnet hajduker (i Bulgarien hajduter) om dem, som från turkarna tog sin tillflykt till bergen och därifrån förde en förbittrad, i folkdiktningen förhärligad kamp mot de otrogna. Under 1800-talets befrielsekrig spelade de en viss roll. De slovenska hajdukarna gömde sig även inne i de djupa Sloveniska skogarna för att undvika ottomanerna under deras krig mellan dem på 1500 och 1600-talet. Karaktären George Washington Hayduke i Edward Abbey's roman "The Monkey Wrench Gang" tros ha fått sitt namn efter Hajdukerna. (sv)
- Os haiduques (em romeno, haiduc, plural haiduci; em servo-croata, hajduk/хајдук, plural hajduci/хајдуци) eram um tipo de bandoleiros, salteadores, bandidos nômades e assaltantes de beira de estrada dos Bálcãs, ativos desde a Baixa Idade Média até o fim da Idade Moderna, período correspondente à dominação otomana na região. Por atacarem principalmente os nobres e, como mercenários, lutarem contra os turcos, os haiduques se tornaram célebres e populares na Romênia, Bulgária, Sérvia, Bósnia, Macedônia e Albânia, como anti-heróis comparáveis a Robin Hood na Inglaterra ou aos cangaceiros do nordeste do Brasil. Vários times de futebol de países dos Bálcãs são batizados em homenagem a estes personagens, como o Hajduk Kula (Sérvia), Hajduk Split (Croácia), , e Haiducii (Romênia). Os haiduques operaram originalmente na Hungria, mais tarde expandindo sua ação para o sul, até os Balcãs sob ocupação otomana. Mais tarde, houve haiduques até na Armênia, na Ucrânia e em outras áreas onde houvesse dominação turca. A resistência que fizeram aos turcos é comparável àquela dos cossacos contra o Império Russo. Os haiduques, mais que simples bandoleiros, deixaram a lembrança de serem rebeldes, generosos com os pobres da vizinhança, numerosos em países sujeitados pelos sultões otomanos. Eram também poetas, músicos e às vezes mesmo eruditos. O haiduque como personagem entrou para o folclore da região balcânica, sendo protagonista de muitas lendas, canções de gesta, trovas e baladas. Invariavelmente, nestas narrativas são adversários dos senhores, principalmente dos nobres (boiardos) e dos turcos, e ajudam os aldeões com o produto de seus roubos. Esta imagem, no entanto, é revestida de romantismo, construída principalmente no século XIX durante as revoltas contra a dominação otomana, época em que os haiduques já não eram mais ativos. Provavelmente, os bandidos da vida real eram mais violentos e indiscriminados na escolha das vítimas. Um sinônimo para haiduque em romeno é haramin, em búlgaro harami, e em servo-croata haramija. O líder sérvio adotou este nome em referência aos haiduques. (pt)
- 在巴爾幹地區，法外之徒（Hajduk、Haiduk、Haiduc、Hayduck、Hayduk）所用以指代者，或不在法律保护范围内之犯人，或土匪，或對付鄂圖曼帝國的自由鬥士。此词有不同寫法，現列如下：haiduc（羅馬尼亞語）、hajduk (阿爾巴尼亞語）、хајдук/hajduk (塞爾維亞語), hajduk（波兰語）、ајдук (ayduk，馬其頓語）、хайдут（haidut，保加利亞語）、aiducco（義大利語）、haïdouk（法語）、haydut（土耳其語）、hajduk（波斯尼亞語）。 (zh)
- Гайдýки, хайдýты (венг. Hajdúk — букв. погонщик) — вооружённые крестьяне, угнетённые османским игом и боровшиеся против османского владычества на Балканах и в Западной Армении. Во время Русско-турецкой войны 1877—1878 годов многие гайдуки вместе с русскими войсками боролись за освобождение Болгарии. (ru)
- Гайдуки (угор. hajdú, hajdúki, болг. хайдути, укр. гайдамаки, гайдуки, опришки, пол. hajduki, серб. хајдуци, мак. ајдутини, вірм. հայդուկներ, рум. haiduci, тур. haydùti, рос. гайдуки) — збройні повстанці, які боролись проти національного гноблення у Східній Європі та у окремих регіонах Азії (Західна Вірменія): проти австрійського — в Угорщині, Галичині, Закарпатті, Буковині; проти османського панування на Балканському півострові (південні слов'яни, XV–XIX століття) та у Західній Вірменії (вірмени, кінець XIX — початок XX століття, федаїни); проти польської навали та Російської імперії в Центральній Україні (гайдамаки). Гайдуцький рух був однією з найстаріших та найтриваліших форм військового спротиву гнобителям і окупантам. (uk)
|
| rdfs:comment
|
- Un haïdouk était un brigand de grand chemin opérant en Europe du Sud-Est, principalement dans les Balkans et le Caucase sous domination ottomane. (fr)
- ハイドゥクまたはハイデュク（Hajduk、haiduk, haiduc, hayduck, hayduk）は、バルカン半島での無法者、追いはぎ（ハイウェイマン）、または自由の闘士の総称。以下の文では、『ハイドゥク』の名称で統一する。 バルカン半島の民族伝承において、ハイドゥクは、オスマン帝国支配に対する戦いにおいて戦士を率いたり、迫害者トルコから略奪をはたらくなど、ロマン主義的英雄像となっている。彼らは、裕福な者から奪って貧者に分け与え、不当な権力者に対してゲリラ戦を展開したイングランド伝説の義賊、ロビンフッドと比較される。 17世紀から19世紀までの実在のハイドゥクたちは、徒党を組んでオスマン帝国支配に抵抗するゲリラ戦士もいたが単なる夜盗も少なくなく、トルコだけでなく自分たちの地元の議員、商人、旅行者をも標的にした。すなわちハイドゥクという名称はあらゆる立場の盗賊を意味し、否定的な意味も持っていた。 (ja)
- 在巴爾幹地區，法外之徒（Hajduk、Haiduk、Haiduc、Hayduck、Hayduk）所用以指代者，或不在法律保护范围内之犯人，或土匪，或對付鄂圖曼帝國的自由鬥士。此词有不同寫法，現列如下：haiduc（羅馬尼亞語）、hajduk (阿爾巴尼亞語）、хајдук/hajduk (塞爾維亞語), hajduk（波兰語）、ајдук (ayduk，馬其頓語）、хайдут（haidut，保加利亞語）、aiducco（義大利語）、haïdouk（法語）、haydut（土耳其語）、hajduk（波斯尼亞語）。 (zh)
- Гайдýки, хайдýты (венг. Hajdúk — букв. погонщик) — вооружённые крестьяне, угнетённые османским игом и боровшиеся против османского владычества на Балканах и в Западной Армении. Во время Русско-турецкой войны 1877—1878 годов многие гайдуки вместе с русскими войсками боролись за освобождение Болгарии. (ru)
- Гайдуки (угор. hajdú, hajdúki, болг. хайдути, укр. гайдамаки, гайдуки, опришки, пол. hajduki, серб. хајдуци, мак. ајдутини, вірм. հայդուկներ, рум. haiduci, тур. haydùti, рос. гайдуки) — збройні повстанці, які боролись проти національного гноблення у Східній Європі та у окремих регіонах Азії (Західна Вірменія): проти австрійського — в Угорщині, Галичині, Закарпатті, Буковині; проти османського панування на Балканському півострові (південні слов'яни, XV–XIX століття) та у Західній Вірменії (вірмени, кінець XIX — початок XX століття, федаїни); проти польської навали та Російської імперії в Центральній Україні (гайдамаки). Гайдуцький рух був однією з найстаріших та найтриваліших форм військового спротиву гнобителям і окупантам. (uk)
- Un hajduk és un tipus d' que es troba al centre i parts del , des de principis del segle XVII fins a mitjans del segle XIX. Tenen reputacions que van des de bandits fins a lluitadors per la llibertat, depenent del temps, el lloc i els seus enemics. Els hajduci dels segles 17, 18, i 19 eren habitualment guerrillers contra el domini otomà, ja que eren bandits i bandolers que atacaven no només en otomans i els seus representants locals, sinó també dels comerciants locals i viatgers. Com a tal, el terme també podria referir-se a qualsevol lladre i tenir una connotació negativa. (ca)
- Hajduci (sg. hajduk, řidčeji hejduk, z maďarského Hajdú, nebo arabského Hajdud) byli protiosmanští bojovníci, kteří působili na území hlavně Srbska, ale také i Valašska, či Bulharska (tam se používal název Hajdutin). O hajducích psal například Branislav Nušić, věnoval jim celý jeden román (Hajduci). V díle Derviš a smrt bosenského spisovatele Meši Selimoviće jsou hajduci vykresleni jako bandité, přepadající obchodní karavany. (cs)
- Als Heiducken (Sg. Heiduck; auch Haiduck, Heiducke, Hayduke oder Hajduke; osman.-türk. haydut; albanisch hajdut/-i; ungarisch hajdú; serbokroatisch hajduk; rumänisch haiduc; bulgarisch chajduk u. chajdutin) bezeichnete man zur Zeit der türkischen Herrschaft über Südosteuropa meist bandenmäßig organisierte Gesetzlose, besonders Wegelagerer, Plünderer und Freischärler. Sie unterliegen einer ähnlichen Romantisierung wie Kosaken und Piraten. Die Heiducken werden von den südosteuropäischen Nationen rückblickend vergleichbar mit Robin Hood als wehrhafte Vertreter des nationalen und religiösen Widerstands und Freiheitskämpfer gegen das Osmanische Reich angesehen. Im habsburgischen und siebenbürgischen Einflussbereich wurden die Heiducken auch in die Wehrstruktur integriert, im Fürstentum Siebenbü (de)
- La hajdukoj komence estis armitaj bovistoj, kiuj ne nur paŝtis la brutojn, sed ankaŭ foje pelis ilin al Aŭstrio, kie ili vendis ilin. Ilia nomo devenas el la hungara, signifanta pelisto. Dum la kontraŭturkaj militoj tiu tavolo ampleksiĝis kun nobeloj, bojaroj, militistoj-solduloj kaj rifuĝintaj servutuloj. En 1604 István Bocskai, princo de Transilvanio, formis el ili armeon kaj sukcese batalis kontraŭ la Habsburgoj. Post la bataloj ili ricevis parcelojn, kie ili fondis hajdukajn urbojn. Ili ankaŭ nun troviĝas en Hungario kun karakterizaj logikaj urbovizaĝoj. Ili komenciĝas kun la vorto "hajdú". La urboj longe havis aŭtonomion. Tiu regiono nomiĝas hungare Hajdúság (=Hajdukujo). Menciinda estas hajdukodanco: dancado kun armilo. (eo)
- Un haiduque o hajduk fue un tipo de infantería irregular campesina que se encontraba en Europa central y sudoriental desde principios del siglo XVII hasta mediados del siglo XIX. Tenían una reputación que va desde bandidos hasta luchadores por la libertad, según el tiempo, el lugar y sus enemigos. (es)
- A hajduk (Hungarian: hajdúk, plural of hajdú) is a type of irregular infantry found in Central and parts of Southeast Europe from the late 16th to mid 19th centuries. They have reputations ranging from bandits to freedom fighters depending on time, place, and their enemies. In the European lands of the Ottoman Empire, the term hajduk was used to describe bandits and brigands of the Balkans, while in Central Europe for the West Slavs, Hungarians, Romanians, and Germans, it was used to refer to outlaws who protected Christians against provocative actions by the Ottomans. (en)
- Hajduk adalah semacam tentara tidak tetap infanteri yang beraksi di Eropa Tengah dan sebagian Eropa Tenggara dari awal abad ke-17 hingga pertengahan abad ke-19. Mereka memiliki berbagai reputasi mulai dari bandit hingga pejuang kemerdekaan tergantung waktu, tempat, dan musuh mereka. Di wilayah Kekaisaran Utsmaniyah di Eropa, istilah hajduk bermakna bandit, pejuang dan perampok Balkan. Mereka menyasar pejabat Utsmani dan orang-orang kaya, terutama orang-orang Turki yang kaya. Mereka juga menjarah dan menghukum orang-orang Ottoman yang dianggap menindas rakyat sebagai upaya balas dendam. (in)
- Gli aiduchi, o aiducchi (al singolare aiduco, o aiducco), è un termine di origine ungherese (ungher. hajdú, plur. hajdúk; croato hajduk, plur. hajduci, montenegrino, serbo hajduk, plur. hajduci) impiegato per indicare formazioni di combattenti greci, croati, montenegrini, albanesi, ungheresi, ucraini, serbi, romeni e bulgari impegnati nella resistenza contro l'impero ottomano, soprattutto a partire dal XVI secolo. (it)
- Hajduk (z węgierskiego, w l.mn. hajdúk – rabusie) – u niemuzułmańskiej ludności Bałkanów, np. Bułgarów czy Serbów – rozbójnik, łupieżca w rodzaju opryszka, hajdamaka lub greckiego klefta, który z powodu panujących tam stosunków społecznych uznawany jest bardziej za bohatera i mściciela ludu niż złoczyńcę. Hajducy powstawali wskutek ucisku tureckich władców na miejscową ludność i sławieni byli przez nią w śpiewach i opowieściach. Oddziały hajduków latem kryły się w lasach i stamtąd prowadziły działania partyzanckie, pierwotnie przeciw tureckim poborcom podatków, później także napadając i łupiąc kupców i ludzi zamożnych. (pl)
- Os haiduques (em romeno, haiduc, plural haiduci; em servo-croata, hajduk/хајдук, plural hajduci/хајдуци) eram um tipo de bandoleiros, salteadores, bandidos nômades e assaltantes de beira de estrada dos Bálcãs, ativos desde a Baixa Idade Média até o fim da Idade Moderna, período correspondente à dominação otomana na região. Por atacarem principalmente os nobres e, como mercenários, lutarem contra os turcos, os haiduques se tornaram célebres e populares na Romênia, Bulgária, Sérvia, Bósnia, Macedônia e Albânia, como anti-heróis comparáveis a Robin Hood na Inglaterra ou aos cangaceiros do nordeste do Brasil. (pt)
- Hajduker (ungerska: hajdú, plural: hajdúk) är en från början av 1500-talet använd benämning på de personer i centrala och sydöstra Europa, som under Osmanska rikets tid övergav sina fredliga yrken och ägnade sig åt ett ständigt gerillakrig mot överheten; de blev emellertid ett plågoris även för sina kristna grannar, och de ungerska riksdagarna försökte kväsa dem genom stränga lagar. Ordet hajduk blev senare en synonym för bandit, pirat och brigad. Karaktären George Washington Hayduke i Edward Abbey's roman "The Monkey Wrench Gang" tros ha fått sitt namn efter Hajdukerna. (sv)
|