| dbo:abstract
|
- Furlanština, též friulština (furlansky furlan nebo marilenghe doslova „mateřština“, italsky friulano, anglicky Friulian), je románský jazyk, jímž se mluví v částech italské oblasti Furlánsko-Julské Benátsko (přibližně v okruhu 30 až 60 km. okolo města Udine). Svou archaičností je těsně spjata s jazyky ladinštinou (na Dolomitech) a románštinou (Švýcarsko). Tyto jazyky však spíše nelze považovat za dialekty téhož jazyka, rétorománštiny. (cs)
- El furlà (a voltes conegut com a friülès, friülés o friülà, forma basada en la denominació italiana), en furlà furlan i lenghe furlane, és una llengua romànica que pertany a la branca lingüística retoromànica (vegeu qüestió ladina), i que es parla al Friül (Friûl, nord-est de l'estat italià, a la regió autònoma del Friül-Venècia Júlia). També és impròpiament anomenada ladí oriental, ja que té les mateixes arrels del ladí, encara que al llarg dels segles s'ha desenvolupat en diferents camins sota la influència de les llengües veïnes (alemany, vènet, eslovè) i, més recentment, de la llengua estatal, l'italià. El cèlebre lingüista Graziadio Isaia Ascoli (Saggi ladini, 1873) fou el primer a establir científicament que el furlà, o el rètic en general (qüestió ladina), és una llengua romànica clarament individualitzada. Ho han anat demostrant fefaentment molts lingüistes posteriors; entre els recents, per exemple, (La lenghe furlane, 1972). Malgrat l'acord unànime de la romanística internacional, durant força temps bon nombre de lingüistes italians --amb suport estatal-- insistiren en la presumpta italianitat del furlà, i del rètic en general (qüestió ladina). Les proves científiques acabaren imposant-se, però, fins al punt que, reticentment, l'estat italià acabà reconeixent oficialment la lingüicitat tant del furlà com del ladí (llei 482/1999). Per la banda occidental el furlà es delimita del vènet per la línia Livence-Tiliment. Tradicionalment s'ha considerat que el vènet s'interposa, així, entre el furlà i les altres parles rètiques/retoromàniques (és a dir, el ladí i el romanx). Darrerament, però, es reivindica que el dialecte cadorí, fronterer amb el furlà, no és pas una forma de vènet, sinó una variant zonal de ladí. En aquest cas, hi hauria contigüitat territorial entre ambdós blocs rètics. La influència romànica patent en parles eslovenes extremoccidentals és essencialment d'origen furlà. L'ens que té el paper més important per a la promoció de la llengua furlana és l'Agjenzie Regjonâl pe lenghe furlane (ARLeF). (ca)
- اللغة الفريولية (أيضاً اللادينية الشرقية) هي لغة رومنسية تنتمي إلى العائلة الريتية ويتحدث بها في منطقة فريولي في شمال شرق إيطاليا. يتحدث بالفريولية نحو 800,000 شخص وتتكلم الغالبية العظمى منهم الإيطالية. يطلق عليها أحياناً اسم اللادينية الشرقية لأنها تشترك معها في نفس الجذور. تطورت اللغة عبر القرون واختلفت عنها تحت تأثير اللغات المحيطة بها بما في ذلك الألمانية و الإيطالية و البندقية و السلوفينية. تعود الوثائق بالفريولية إلى القرن الحادي عشر، والشعر و الأدب يرجع تاريخهما إلى عام 1300. و بحلول القرن العشرين كان هناك اهتمام بإحياء هذه اللغة والذي يستمر حتى يومنا هذا. (ar)
- Das Furlanische, auch Friaulisch oder Friulanisch genannt (furlanisch furlan, italienisch friulano), ist eine romanische Sprache. Furlanisch wird im italienischen Friaul von etwa 600.000 Menschen gesprochen und ist dort als regionale Amts- und Schulsprache anerkannt. Es wird als Literatursprache genutzt. Nach einigen Forschern bildet das Furlanische mit dem (Dolomiten-)Ladinischen und dem Bündnerromanischen die Gruppe der rätoromanischen Sprachen. Diese Theorie ist jedoch bis heute sehr umstritten (siehe Questione Ladina). Fast alle Sprecher des Furlanischen beherrschen auch die italienische Sprache. Auch die in der Gegend von Görz lebenden Slowenen und die Angehörigen der kleinen deutschsprachigen Minderheit im Friaul nutzen mehrheitlich Furlanisch als Zweit- oder Drittsprache neben Slowenisch oder Deutsch und neben Italienisch. (de)
- La friula lingvo aŭ furlana lingvo estas parolata en Italio (Friulo) de <0,8 milionoj da parolantoj. Ĝia ISO-kodo estas fur. Ekzistas Vikipedio en la friula lingvo. Ĝi kune kun la ladina kaj la romanĉa lingvoj apartenas al la retolatina lingvaro (eo)
- Friulian (/friˈuːliən/ free-OO-lee-ən) or Friulan (natively or marilenghe; Italian: friulano; Austrian German: Furlanisch; Slovene: furlanščina) is a Romance language belonging to the Rhaeto-Romance family, spoken in the Friuli region of northeastern Italy. Friulian has around 600,000 speakers, the vast majority of whom also speak Italian. It is sometimes called Eastern Ladin since it shares the same roots as Ladin, but over the centuries, it has diverged under the influence of surrounding languages, including German, Italian, Venetian, and Slovene. Documents in Friulian are attested from the 11th century and poetry and literature date as far back as 1300. By the 20th century, there was a revival of interest in the language. (en)
- El friulano (en friulano (?·i), o informalmente marilenghe) es una lengua indoeuropea de la familia románica que, junto al romanche y el ladino, forma la rama de los Alpes centrales llamada retorromance. Entre los siglos X y XIII el alemán fue la lengua de los nobles de la región y ha dejado numerosas influencias en su vocabulario. El friulano oriental, sin embargo, tuvo contacto con el alemán hasta la Primera Guerra Mundial. Desde el siglo XIV se usa en literatura. El Estado italiano lo reconoce como lengua independiente desde 1999. Actualmente la lengua cuenta con 720 000 hablantes, principalmente en la región italiana de Friul-Venecia Julia (Friuli-Venezia Giulia) y es mayoritario en la región histórica del Friul (Friûl y más raramente Furlanie). Muchos friulanos conservan su lengua en la emigración, algunos de ellos instalados en la región del delta del Danubio, en Rumanía, donde emigraron en el siglo XIX. Esta variedad es la más alejada de las otras retorromances, hasta el punto de que algunos lingüistas le niegan toda conexión y la relacionan más con los dialectos del Véneto italiano. (es)
- Friuliera (furlan edo marilenghe friulieraz eta friulano italieraz) erretorromanieraren dialekto nagusietako bat da, erromantxearekin eta ladinoarekin batera. Friuli-Venezia Giulia eskualdean (Italiako ipar-ekialdean) hitz egiten dute 600.000 bat lagunek. (eu)
- Le frioulan (furlan en frioulan et friulano en italien), parfois appelé ladin oriental, est la langue la plus répandue du groupe rhéto-roman des langues romanes. Elle est parlée dans la région autonome du Frioul-Vénétie Julienne en Italie (régions d'Udine, de Pordenone et de Gorizia), près de la Slovénie, et en Vénétie (Portogruaro, Agordino), par plusieurs centaines de milliers de locuteurs. Elle y possède le statut de langue régionale administrative et scolaire. On l'utilise aussi un peu comme langue littéraire. La quasi-totalité de ceux qui la pratiquent parle aussi l'italien. Elle y est utilisée dans la signalisation routière bilingue (frioulan/italien). C'est la deuxième langue minoritaire en Italie. Elle est également parlée dans d'autres régions italiennes et dans le monde, par les émigrés des XIXe et XXe siècles et leurs descendants (Slovénie, Croatie, Roumanie, Suisse, France, Luxembourg, Belgique, Allemagne, Royaume-Uni, Australie, Nouvelle-Zélande, Canada, États-Unis, Venezuela, Brésil, Uruguay, Argentine). Elle s'est développée à partir du latin rustique aquiléien, mêlé d'éléments celtiques, auxquels se sont ajoutés de nombreux éléments slaves et germaniques, du fait que les différents peuples de lignée germanique (Lombards, Goths, Francs, Germains) ont dominé le Frioul pendant plus de 900 ans. Dès 1600, comme le dit Sergio Salvi, « (…) C'était aussi l'opinion commune des voyageurs du temps que le frioulan était une sorte de français ou d'espagnol. Mais ce n'est qu'en 1873 qu'Ascoli donna une forme pleinement scientifique à ces opinions répandues. » L'État italien a reconnu, en 1999, la « minorité linguistique frioulane historique » ainsi que sa langue et sa culture, avec la loi 482/1999, article 2. (fr)
- Bahasa Friuli merupakan sebuah bahasa Italik, terutama di Friuli Venezia Giulia, Italia timur laut. Bahasa ini secara resmi menulis dengan huruf Latin. Mayoritas penuturnya merupakan dialek friuli. Jumlah penuturnya hampir mencapai 794.000 jiwa. Wikipedia juga mempunyai edisi Bahasa Friuli
* Official Friulian orthography Diarsipkan 2006-02-22 di Wayback Machine.
* Lenghe.net – Online bilingual magazine (Friulian/Italian) Diarsipkan 2012-12-12 di Wayback Machine.
* Online magazine and resources
* The juridical defence of Friulian (in English) Diarsipkan 2006-02-28 di Wayback Machine.
* Ethnologue report for Friulian
* Friulian Journal of Science – an association to foster the use of Friulian in the scientific world
* Fogolâr Furlan of Windsor
* Societat Filologjiche Furlane
* Centri interdipartimentâl pe ricercje su la culture e la lenghe dal Friûl "Josef Marchet" Diarsipkan 2012-12-08 di
* Friulian version of Firefox browser
* Centri Friûl Lenghe 2000, with online tools
* Friulians in South America Diarsipkan 2006-01-15 di Wayback Machine.
* Furlan English Dictionary from Webster's Online Dictionary Diarsipkan 2012-02-23 di Wayback Machine. – the Rosetta Edition
* C-evo Furlan – a computer game in Friulian
* Serling – friulian language linguistic services (in)
- Il friulano (furlan , lenghe furlane; marilenghe, "lingua madre") è una lingua romanza del gruppo retoromanzo. Si è sviluppata a partire dal latino rustico aquileiese, mescolato a elementi celtici, a cui si sono poi aggiunti numerosi elementi slavi e germanici, in quanto i vari popoli di stirpe germanica (longobardi, goti, franchi, tedeschi) hanno dominato il Friuli per oltre 900 anni. Già nel 1600, come dice Sergio Salvi, "(…) Era del resto opinione comune dei viaggiatori del tempo che il friulano fosse una sorta di francese oppure di spagnolo. Ma soltanto nel 1873, Ascoli dà forma compiutamente scientifica a queste opinioni diffuse." Lo Stato italiano ha riconosciuto, nel 1999, la "minoranza linguistica storica friulana" e la sua lingua e cultura, con la legge 482/1999, articolo 2. (it)
- 프리울리어(이탈리아어: Friulano, 영어: Friulian)는 이탈리아 북동부 프리울리 지방에서 사용되는 언어이다. 약 6십만 명에 달하는 화자가 사용하며 레토로망스어에 속해 있는 언어 가운데 가장 많은 인구가 사용하는 언어이다. 라딘어와 같은 뿌리를 두고 있기 때문에 종종 동라딘어라고 부르기도 하지만 수 세기 동안 독일어, 이탈리아어, 베네토어, 슬로베니아어 등 이웃 언어의 영향을 받으면서 라딘어와는 전혀 다른 언어가 되었다. 문헌에 처음 등장한 시기는 11세기이며 시, 문학 작품이 처음 등장한 시기는 1300년이다. (ko)
- フリウリ語（フリウリご、Furlan）はイタリア北東部のスロベニア、オーストリアと国境を接するフリウーリ地方で話されている言語。言語学的にはインド・ヨーロッパ語族ロマンス語派レト・ロマンス語群に属する。 約80万人の話者（そのほとんどはイタリア語も使用）がおり、レト・ロマンス語群で最大を誇るが、スイスにおけるロマンシュ語のような公用語の地位は、どの国においても獲得していない。 ラディン語と起源を同じくすることから東ラディン語とも呼ばれるが、ここ数世紀はドイツ語やイタリア語、スロベニア語など近縁諸語の影響を受け、ラディン語とは別種の言語となりつつある。 (ja)
- Het Friulisch, Friuliaans of Friulaans (Friulisch: Furlan) is een Reto-Romaanse taal of variëteit, gesproken in Friuli. Dit gebied ligt in het uiterste noordoosten van Italië, maar omvat ook delen van Istrië en Dalmatië in Kroatië, afhankelijk van hoe ruim de definitie van Friulisch wordt geïnterpreteerd. De invloed van het Duits op deze taal is veel minder dan die op de talen die in Zwitserland worden gesproken. De taal wordt levend gehouden door zo'n 794.000 mensen. Door de mensen van de streek, door een actief filologisch genootschap en door de Friulanen die emigreerden over de hele wereld, met zwaartepunt in de Verenigde Staten, Argentinië en Venezuela. In Italië wordt Friulisch gedoceerd op de scholen van de provincies Udine, Pordenone en Gorizia. In het Friulisch bestaat veel literatuur, met name streekromans en streekgedichten. De bekende filmregisseur en dichter Paolo Pasolini schreef (ook) in het Friulisch. Het bijzondere is dat nog altijd veel literair hoogstaande teksten worden geschreven in het Friulisch. (nl)
- Język friulski a. friulański a. furlański – jeden z języków retoromańskich, największy pod względem liczby mówiących. Posługuje się nim ponad pół miliona osób, przede wszystkim Friulowie, ale również niektórzy Włosi i Słoweńcy mieszkający w regionie autonomicznym Friuli-Wenecja Julijska (północno-wschodnie Włochy). Dawniej obszar języka furlańskiego obejmował Triest i część Istrii, lecz później język furlański został wyparty z wybrzeża Morza Adriatyckiego przez język włoski oraz język słoweński i obecnie jego zasięg ogranicza się do historycznych granic regionu Friuli. W 1999 roku został oficjalnie uznany przez państwo włoskie. Dawniej język furlański, język ladyński i język romansz były często uważane za trzy regionalne odmiany języka retoromańskiego. Badania R. A. Halla Jr. przemawiają jednak za uznaniem ich za trzy odrębne języki. We furlańskim występuje pewna liczba wyrazów słowiańskiego pochodzenia, zaczerpniętych z sąsiednich dialektów słoweńskich, np. cos (czyt. kos, „kosz, koszyk”), colaç (czyt. kolacz, „kołacz, obwarzanek”). Furlański jako język literacki dopiero się kształtuje. Obecnie istnieją dwie skodyfikowane pisownie. Pierwsza z nich, opracowana przez miłośników języka furlańskiego Gianniego Nazziego i Giorgia Faggina, charakteryzuje się użyciem zaczerpniętego z języków słowiańskich znaku diakrytycznego (haczka), np. w literze č. Druga, stworzona w 1986 roku na zamówienie władz prowincji Udine przez katalońskiego profesora Xaviera Lamuelę, w większym stopniu uwzględnia zróżnicowanie dialektalne języka furlańskiego i została w 1996 roku przyjęta jako oficjalna przez władze regionu autonomicznego Friuli-Wenecja Julijska. Literatura w języku furlańskim jest stosunkowo skąpa. Najbardziej znanym jej przedstawicielem jest Pier Paolo Pasolini, którego matka była Friulką, i który w tym języku tworzył swoje wczesne utwory poetyckie. Niektóre ze swoich powieści napisał w języku friulskim włoski pisarz współczesny . Na używanie języka furlańskiego decyduje się część wykonawców muzyki popularnej. Co roku ukazuje się kilkanaście albumów muzycznych z tekstami w tym języku, reprezentujących takie gatunki jak rock, blues, folk, hip-hop czy muzyka eksperymentalna. Szlak przecierał hardcore punkowy zespół Inzirli, działający w pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych. Do znanych zespołów śpiewających w języku furlańskim należą i . (pl)
- A língua friulana é um idioma da família linguística reto-românica falado na região do Friul-Veneza Júlia, na Itália. (pt)
- Friuliska, även furlanska, (friuliska: (info); italienska: friulano) är ett romanskt språk inom den rätoromanska undergruppen som talas av omkring 300 000 (år 2002) i Friuli (i den administrativa regionen Friuli-Venezia Giulia) i nordöstra Italien och i angränsande områden i Österrike och Slovenien. De flesta talarna är tvåspråkiga och talar förutom friuliska även italienska. (sv)
- Фріульська мова ( lenghe furlane, furlan) — романська мова, поширена на території північно-східної Італії, мова фріулів. Одна з небагатьох романських мов, де існує зіставлення голосних за довготою. Г. Асколі припускав, що фріульська мова в рамках романської групи має спільні риси з ладинською і романшською мовами, а також пов'язана з ретійським субстратом. Проте якщо це і так, то схожість носить швидше ареальний характер. За Середньовіччя існував великий пласт літератури фріульською мовою: центрами літератури були міста Удіне та Горіція. Пізніше фріульська мова потрапила під сильний вплив венеціанського діалекту, а пізніше — стандартної італійської мови. Останнім часом проводяться активні зусилля для збереження фріульської мови, у тому числі в містах. Морфологія і синтаксис фріульської мови мають багато спільного з галло-романськими мовами Північної Італії, наприклад закінчення множини на -s, нехарактерне для центральних і південних італійських діалектів (також і для літературної італійської). Лексика характеризується численними германськими й слов'янськими запозиченнями. Для фонетики характерні, як вже наголошувалося, наявність довгих голосних, оглушення дзвінких приголосних в кінці слова. Для фріульської мови властива досить висока діалектична роздрібненість. Фріульська абетка включає букви Aa Bb Cc Çç Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Ll Mm Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Zz. Букви K k, X x, W w, Y y зустрічаються тільки в запозиченнях і не включені до абетки. Для позначення наголосу використовується гравіс (à, è, ì, ò, ù), а для позначення довгих голосних — циркумфлекс (â, ê, î, ô, û). (uk)
- Фриу́льский язы́к (также восточный ретороманский, фурланский; самоназвания: (инф.), lenghe furlane) — язык фриулов, один из романских языков. Распространён на территории северо-восточной Италии в историческом регионе Фриули — на большей части современной области Фриули — Венеция-Джулия и в восточных районах области Венето. Отчасти фриульский сохраняется в странах Латинской Америки, ранее он был также распространён в ряде регионов Румынии, но к настоящему времени там практически исчез.В Италии официально признан . Число носителей составляет около 300 тысяч человек (2002). Долгое время статус фриульского по отношению к другим романским языкам и диалектам оставался спорным, в современной романистике фриульский чаще всего рассматривается как самостоятельный язык. По вопросу о месте фриульского в классификации романских языков к настоящему времени нет единого мнения. По некоторым структурным характеристикам фриульский близок к северноитальянским языкам, в то же время отмечается его обособленное положение даже по отношению к венетскому языку. Классификация фриульского как языка ретороманской группы считается устаревшей. К особенностям фриульского языка относят такие , как сохранение дифтонга au (taurus > /tawr/ «бык»); появление нового противопоставления долгих и кратких гласных; палатализация групп bj, vj, pj и палатализация согласной c перед a; оглушение звонких согласных на конце слова.В числе характерных черт отмечаются такие, как наличие двух типов образования множественного числа, сигматический и асигматический; наличие обязательного формально выраженного субъекта (личных безударных местоимений) при глагольной форме; оформление вопросительного спряжения специальной флексией; наличие сверхсложных прошедших времён, выражающих предшествование по отношению к любой форме прошедшего; употребление четырёх времён кондиционала; расширение системы конъюктива за счёт сверхсложных форм; наличие оптатива.Основной составляют слова латинского происхождения, к ранним заимствованиям относят германизмы и славянизмы, с XV века преобладают заимствования из венетского и итальянского языков. Фриульскому языку присуща высокая диалектная дробность. Фриульские диалекты группируются в три основных ареала: карнийский, западнофриульский и центрально-восточный фриульский. Письменность, в основе которой лежат орфографические нормы итальянского языка, развивается с XIV века. У фриулов сформировалось литературное койне, имеется длительная литературная традиция с центрами в городах Удине и Гориция. Вместе с тем сфера употребления фриульского языка ограничена в основном устным общением, в связи с чем он функционально не отличается от диалекта. (ru)
- 弗留利语（：Furlan；義大利語：friulano）是一种罗曼语族语言，属于列托-罗曼斯语语支，在意大利的弗留利-威尼斯朱利亚流通。弗留利语有约60万使用者，大部分使用者同時能讲意大利语。尽管弗留利语受到邻近语言如德语、意大利语、威尼斯语和斯洛文尼亚语的影响。而基于同源关系，弗留利语有时又称东拉定语。弗留利语已知在11世纪经已出现，而诗、文学作品可追溯至1300年。 (zh)
|
| rdfs:comment
|
- Furlanština, též friulština (furlansky furlan nebo marilenghe doslova „mateřština“, italsky friulano, anglicky Friulian), je románský jazyk, jímž se mluví v částech italské oblasti Furlánsko-Julské Benátsko (přibližně v okruhu 30 až 60 km. okolo města Udine). Svou archaičností je těsně spjata s jazyky ladinštinou (na Dolomitech) a románštinou (Švýcarsko). Tyto jazyky však spíše nelze považovat za dialekty téhož jazyka, rétorománštiny. (cs)
- اللغة الفريولية (أيضاً اللادينية الشرقية) هي لغة رومنسية تنتمي إلى العائلة الريتية ويتحدث بها في منطقة فريولي في شمال شرق إيطاليا. يتحدث بالفريولية نحو 800,000 شخص وتتكلم الغالبية العظمى منهم الإيطالية. يطلق عليها أحياناً اسم اللادينية الشرقية لأنها تشترك معها في نفس الجذور. تطورت اللغة عبر القرون واختلفت عنها تحت تأثير اللغات المحيطة بها بما في ذلك الألمانية و الإيطالية و البندقية و السلوفينية. تعود الوثائق بالفريولية إلى القرن الحادي عشر، والشعر و الأدب يرجع تاريخهما إلى عام 1300. و بحلول القرن العشرين كان هناك اهتمام بإحياء هذه اللغة والذي يستمر حتى يومنا هذا. (ar)
- La friula lingvo aŭ furlana lingvo estas parolata en Italio (Friulo) de <0,8 milionoj da parolantoj. Ĝia ISO-kodo estas fur. Ekzistas Vikipedio en la friula lingvo. Ĝi kune kun la ladina kaj la romanĉa lingvoj apartenas al la retolatina lingvaro (eo)
- Friulian (/friˈuːliən/ free-OO-lee-ən) or Friulan (natively or marilenghe; Italian: friulano; Austrian German: Furlanisch; Slovene: furlanščina) is a Romance language belonging to the Rhaeto-Romance family, spoken in the Friuli region of northeastern Italy. Friulian has around 600,000 speakers, the vast majority of whom also speak Italian. It is sometimes called Eastern Ladin since it shares the same roots as Ladin, but over the centuries, it has diverged under the influence of surrounding languages, including German, Italian, Venetian, and Slovene. Documents in Friulian are attested from the 11th century and poetry and literature date as far back as 1300. By the 20th century, there was a revival of interest in the language. (en)
- Friuliera (furlan edo marilenghe friulieraz eta friulano italieraz) erretorromanieraren dialekto nagusietako bat da, erromantxearekin eta ladinoarekin batera. Friuli-Venezia Giulia eskualdean (Italiako ipar-ekialdean) hitz egiten dute 600.000 bat lagunek. (eu)
- 프리울리어(이탈리아어: Friulano, 영어: Friulian)는 이탈리아 북동부 프리울리 지방에서 사용되는 언어이다. 약 6십만 명에 달하는 화자가 사용하며 레토로망스어에 속해 있는 언어 가운데 가장 많은 인구가 사용하는 언어이다. 라딘어와 같은 뿌리를 두고 있기 때문에 종종 동라딘어라고 부르기도 하지만 수 세기 동안 독일어, 이탈리아어, 베네토어, 슬로베니아어 등 이웃 언어의 영향을 받으면서 라딘어와는 전혀 다른 언어가 되었다. 문헌에 처음 등장한 시기는 11세기이며 시, 문학 작품이 처음 등장한 시기는 1300년이다. (ko)
- フリウリ語（フリウリご、Furlan）はイタリア北東部のスロベニア、オーストリアと国境を接するフリウーリ地方で話されている言語。言語学的にはインド・ヨーロッパ語族ロマンス語派レト・ロマンス語群に属する。 約80万人の話者（そのほとんどはイタリア語も使用）がおり、レト・ロマンス語群で最大を誇るが、スイスにおけるロマンシュ語のような公用語の地位は、どの国においても獲得していない。 ラディン語と起源を同じくすることから東ラディン語とも呼ばれるが、ここ数世紀はドイツ語やイタリア語、スロベニア語など近縁諸語の影響を受け、ラディン語とは別種の言語となりつつある。 (ja)
- A língua friulana é um idioma da família linguística reto-românica falado na região do Friul-Veneza Júlia, na Itália. (pt)
- Friuliska, även furlanska, (friuliska: (info); italienska: friulano) är ett romanskt språk inom den rätoromanska undergruppen som talas av omkring 300 000 (år 2002) i Friuli (i den administrativa regionen Friuli-Venezia Giulia) i nordöstra Italien och i angränsande områden i Österrike och Slovenien. De flesta talarna är tvåspråkiga och talar förutom friuliska även italienska. (sv)
- 弗留利语（：Furlan；義大利語：friulano）是一种罗曼语族语言，属于列托-罗曼斯语语支，在意大利的弗留利-威尼斯朱利亚流通。弗留利语有约60万使用者，大部分使用者同時能讲意大利语。尽管弗留利语受到邻近语言如德语、意大利语、威尼斯语和斯洛文尼亚语的影响。而基于同源关系，弗留利语有时又称东拉定语。弗留利语已知在11世纪经已出现，而诗、文学作品可追溯至1300年。 (zh)
- El furlà (a voltes conegut com a friülès, friülés o friülà, forma basada en la denominació italiana), en furlà furlan i lenghe furlane, és una llengua romànica que pertany a la branca lingüística retoromànica (vegeu qüestió ladina), i que es parla al Friül (Friûl, nord-est de l'estat italià, a la regió autònoma del Friül-Venècia Júlia). També és impròpiament anomenada ladí oriental, ja que té les mateixes arrels del ladí, encara que al llarg dels segles s'ha desenvolupat en diferents camins sota la influència de les llengües veïnes (alemany, vènet, eslovè) i, més recentment, de la llengua estatal, l'italià. (ca)
- Das Furlanische, auch Friaulisch oder Friulanisch genannt (furlanisch furlan, italienisch friulano), ist eine romanische Sprache. Furlanisch wird im italienischen Friaul von etwa 600.000 Menschen gesprochen und ist dort als regionale Amts- und Schulsprache anerkannt. Es wird als Literatursprache genutzt. Nach einigen Forschern bildet das Furlanische mit dem (Dolomiten-)Ladinischen und dem Bündnerromanischen die Gruppe der rätoromanischen Sprachen. Diese Theorie ist jedoch bis heute sehr umstritten (siehe Questione Ladina). (de)
- El friulano (en friulano (?·i), o informalmente marilenghe) es una lengua indoeuropea de la familia románica que, junto al romanche y el ladino, forma la rama de los Alpes centrales llamada retorromance. Entre los siglos X y XIII el alemán fue la lengua de los nobles de la región y ha dejado numerosas influencias en su vocabulario. El friulano oriental, sin embargo, tuvo contacto con el alemán hasta la Primera Guerra Mundial. Desde el siglo XIV se usa en literatura. El Estado italiano lo reconoce como lengua independiente desde 1999. (es)
- Bahasa Friuli merupakan sebuah bahasa Italik, terutama di Friuli Venezia Giulia, Italia timur laut. Bahasa ini secara resmi menulis dengan huruf Latin. Mayoritas penuturnya merupakan dialek friuli. Jumlah penuturnya hampir mencapai 794.000 jiwa. (in)
- Le frioulan (furlan en frioulan et friulano en italien), parfois appelé ladin oriental, est la langue la plus répandue du groupe rhéto-roman des langues romanes. Elle est parlée dans la région autonome du Frioul-Vénétie Julienne en Italie (régions d'Udine, de Pordenone et de Gorizia), près de la Slovénie, et en Vénétie (Portogruaro, Agordino), par plusieurs centaines de milliers de locuteurs. Elle y possède le statut de langue régionale administrative et scolaire. On l'utilise aussi un peu comme langue littéraire. La quasi-totalité de ceux qui la pratiquent parle aussi l'italien. Elle y est utilisée dans la signalisation routière bilingue (frioulan/italien). C'est la deuxième langue minoritaire en Italie. (fr)
- Il friulano (furlan , lenghe furlane; marilenghe, "lingua madre") è una lingua romanza del gruppo retoromanzo. Si è sviluppata a partire dal latino rustico aquileiese, mescolato a elementi celtici, a cui si sono poi aggiunti numerosi elementi slavi e germanici, in quanto i vari popoli di stirpe germanica (longobardi, goti, franchi, tedeschi) hanno dominato il Friuli per oltre 900 anni. Lo Stato italiano ha riconosciuto, nel 1999, la "minoranza linguistica storica friulana" e la sua lingua e cultura, con la legge 482/1999, articolo 2. (it)
- Het Friulisch, Friuliaans of Friulaans (Friulisch: Furlan) is een Reto-Romaanse taal of variëteit, gesproken in Friuli. Dit gebied ligt in het uiterste noordoosten van Italië, maar omvat ook delen van Istrië en Dalmatië in Kroatië, afhankelijk van hoe ruim de definitie van Friulisch wordt geïnterpreteerd. In Italië wordt Friulisch gedoceerd op de scholen van de provincies Udine, Pordenone en Gorizia. (nl)
- Język friulski a. friulański a. furlański – jeden z języków retoromańskich, największy pod względem liczby mówiących. Posługuje się nim ponad pół miliona osób, przede wszystkim Friulowie, ale również niektórzy Włosi i Słoweńcy mieszkający w regionie autonomicznym Friuli-Wenecja Julijska (północno-wschodnie Włochy). Dawniej obszar języka furlańskiego obejmował Triest i część Istrii, lecz później język furlański został wyparty z wybrzeża Morza Adriatyckiego przez język włoski oraz język słoweński i obecnie jego zasięg ogranicza się do historycznych granic regionu Friuli. W 1999 roku został oficjalnie uznany przez państwo włoskie. (pl)
- Фріульська мова ( lenghe furlane, furlan) — романська мова, поширена на території північно-східної Італії, мова фріулів. Одна з небагатьох романських мов, де існує зіставлення голосних за довготою. Г. Асколі припускав, що фріульська мова в рамках романської групи має спільні риси з ладинською і романшською мовами, а також пов'язана з ретійським субстратом. Проте якщо це і так, то схожість носить швидше ареальний характер. (uk)
- Фриу́льский язы́к (также восточный ретороманский, фурланский; самоназвания: (инф.), lenghe furlane) — язык фриулов, один из романских языков. Распространён на территории северо-восточной Италии в историческом регионе Фриули — на большей части современной области Фриули — Венеция-Джулия и в восточных районах области Венето. Отчасти фриульский сохраняется в странах Латинской Америки, ранее он был также распространён в ряде регионов Румынии, но к настоящему времени там практически исчез.В Италии официально признан . Число носителей составляет около 300 тысяч человек (2002). (ru)
|