Walenty Dymek

Walenty Dymek

Caritas Christi urget nos Miłość Chrystusa przynagla nas
Kraj działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	31 grudnia 1888 Połajewo
Data i miejsce śmierci	22 października 1956 Poznań
Miejsce pochówku	bazylika archikatedralna Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Poznaniu
Arcybiskup metropolita poznański
Okres sprawowania	1946–1956
Biskup pomocniczy poznański
Okres sprawowania	1929–1946
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	11 lutego 1912
Nominacja biskupia	10 maja 1929
Sakra biskupia	26 maja 1929
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Walenty Dymek (ur. 31 grudnia 1888 w Połajewie, zm. 22 października 1956 w Poznaniu) – polski biskup rzymskokatolicki, biskup pomocniczy poznański w latach 1929–1946, arcybiskup metropolita poznański w latach 1946–1956.

Jego rodzicami byli rolnik Jan Dymek oraz Michalina z Mielcarków. W okresie nauki w gimnazjum należał do takich organizacji jak Towarzystwo Tomasza Zana czy Związek Młodzieży Polskiej „Zet”. Po ukończeniu gimnazjum w Rogoźnie rozpoczął studia filozoficzno-teologiczne w Poznaniu i Gnieźnie. Był członkiem Ligi Narodowej^[1]. W 1912 otrzymał święcenia kapłańskie, po których został skierowany jako wikariusz do Ostrzeszowa. W 1916 przeniesiono go do Poznania na stanowisko sekretarza generalnego Związku Katolickich Robotników Polskich i jednocześnie redaktora czasopisma tegoż związku „Robotnik”. W tym okresie brał też aktywny udział w działalności Związku Spółek Zarobkowych.

Podczas powstania wielkopolskiego był członkiem Wydziału Wykonawczego Rady Ludowej miasta Poznania. W tym też okresie współorganizował Narodowe Stronnictwo Ludowe. W 1920 został kanonikiem przy kolegiacie św. Marii Magdaleny. W latach 1922–1927 należał do zarządu Towarzystwa Obrony Społecznej, które walczyło z ubóstwem. W 1924 został sekretarzem generalnym Caritas. Rozwinął wówczas szeroką działalność dobroczynną, szczególnie na rzecz biedoty miasta Poznania. Razem z ks. Narcyzem Putzem w latach 1925–1929 zasiadał w Radzie Miasta Poznania. W okresie międzywojennym wykładał również socjologię w poznańskim seminarium.

W 1929 otrzymał sakrę biskupią z rąk kardynała Augusta Hlonda, zostając biskupem pomocniczym archidiecezji poznańskiej oraz jej wikariuszem generalnym. W 1930 przeszedł do kapituły metropolitalnej, gdzie doszedł do urzędu prepozyta.

27 listopada 1929 został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski^[2].

Podczas II wojny światowej został internowany w obrębie Ostrowa Tumskiego, a w styczniu 1943 przeniesiono go do plebanii kościoła Matki Boskiej Bolesnej na Łazarzu. Zastępując nieobecnego w kraju prymasa Augusta Hlonda, wysyłał do Watykanu raporty dotyczące prześladowań Kościoła i Polaków. Potwierdzeniem jego statusu zastępcy prymasa było mianowanie go w 1942 administratorem apostolskim dla polskich katolików w Reichsgau Wartheland, jednak tytułu tego nigdy nie używał ze względu na niewydanie przez władze niemieckie statutu dla Kościoła polskiego. Współpracował również z Delegaturą Rządu na Kraj. W okresie wojennym był inwigilowany przez gestapo – na terenie plebanii parafii Matki Boskiej Bolesnej odkryto po wojnie niemieckie podsłuchy.

W 1945 został arcybiskupem tytularnym, a 4 marca 1946 – na prośbę prymasa Augusta Hlonda – papież Pius XII wyniósł biskupa Dymka do godności arcybiskupiej, doceniając jego niezłomność w czasie okupacji. Po rozwiązaniu istniejącej od 1821 unii personalnej pomiędzy metropoliami poznańską i gnieźnieńską został arcybiskupem metropolitą poznańskim. Od maja 1946 do września 1946 był pełniącym obowiązki sekretarza generalnego Episkopatu Polski. W 1953 przewodniczył obradom episkopatu, jednak nie przyjął stanowiska przewodniczącego, pozostając członkiem komisji głównej oraz przewodniczącym komisji duszpasterskiej. W okresie powojennym był rozpracowywany przez aparat bezpieczeństwa PRL, jednak nie został jego współpracownikiem.

Zmarł 22 października 1956. Został pochowany w poznańskiej katedrze.

Arcybiskupa upamiętnia płyta epitafijna w kaplicy św. Marcina w poznańskiej bazylice archikatedralnej, wystawiona z inicjatywy jego następcy arcybiskupa Antoniego Baraniaka, a także popiersie obok kościoła pw. św. Jana Vianneya na poznańskim Sołaczu. Od 2004 arcybiskup Walenty Dymek patronuje też 4-kilometrowej arterii w Poznaniu, będącej przedłużeniem ulicy abp. Antoniego Baraniaka i ciągnącej się od Chartowa do Kobylepola.

• Gąsiorowski A., Topolski J., Wielkopolski Słownik Biograficzny, PWN, Warszawa – Poznań 1983. ISBN 83-01-02722-3.
• Suwart A., Pod lupą bezpieki, „Przewodnik Katolicki”, 43/2006.

• Walenty Dymek [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2012-01-14]  (ang.).