Rdest ptasi
Systematyka[1][2] | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | |||
Klasa | |||
Nadrząd | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Rodzaj | |||
Gatunek |
rdest ptasi | ||
Nazwa systematyczna | |||
Polygonum aviculare L. Sp. pl. 1:362. 1753 | |||
Synonimy | |||
|
Rdest ptasi, rdest różnolistny (Polygonum aviculare L.) – gatunek rośliny z rodziny rdestowatych. Jest bardzo szeroko rozprzestrzeniony na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy. Pochodzi ze strefy umiarkowanej półkuli północnej, ale został zawleczony i zadomowiony także na półkuli południowej[3]. W Polsce jest pospolity w całym kraju[4]. Nazwy ludowe: wróble języczki, świńska trawa, podorożnik.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Łodyga
- Rozgałęziona, rozścielona i pełzająca (rzadziej wznosząca się), osiąga długość 50 cm. Sinozielona.
- Liście
- Eliptyczne lub równowąskie, drobne, sinozielone, krótkoogonkowe, z pochwą obejmującą łodygę.
- Kwiaty
- Białozielone lub czerwonawozielone, niepozorne, po 1-5 w kątach liści. Okwiat 5-krotny. Działki okwiatu do połowy zrośnięte, długości 2-3 mm.
- Owoce
- Trójkanciaste orzeszki o długości ok. 3 mm. Rozsiewane są przez zwierzęta (zoochoria).
- Korzeń
- Rozgałęziony, wrzecionowaty.
Biologia i ekologia
[edytuj | edytuj kod]Roślina jednoroczna lub dwuletnia. Rośnie jako chwast w uprawach[5][6], w miejscach wydeptywanych – na podwórzach, przydrożach, nad rzekami. Liścienie ma długie (do 15 mm), wąskie, tępo zakończone. Ponieważ pierwsze liście są także wąskie, stąd zapewne występuje zwyczajowa nazwa świńska trawa[5]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Stellarietea mediae[7]. Roślina kwitnie od czerwca do października, jest samopylna.
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]- Roślina lecznicza – o łagodnym działaniu.
- Surowiec zielarski: ziele rdestu ptasiego (Herba Polygoni avicularis)[8]. Zawiera flawonoidy (m.in. kwercetynę i awikularynę), krzemionkę rozpuszczalną (ok. 0,2%), garbniki (ok. 1,4%), kwasy polifenolowe, cukry (20%), sole mineralne (ok. 8%).
- Zbiór i suszenie: zbiór na początku kwitnienia (czerwiec), ścina się ulistnione i kwitnące pędy. Suszenie w temperaturze do 40 °C, w cieniu.
- Działanie: wyciąg zwiększa wydalanie moczu, stosowany w kamicy nerkowej, jako środek moczopędny, przy schorzeniach płucnych, zewnętrznie przy krwawiących, źle gojących się ranach.
- Jest bardzo chętnie zjadany przez domowe ptaki: kury, gęsi i kaczki i stąd pochodzi jego nazwa gatunkowa.
- Korzenie zawierają barwnik indygotynę.
Zmienność
[edytuj | edytuj kod]Gatunek jest bardzo zmienny, wyróżniono wiele form, z których część traktowana jest czasem jako odrębne gatunki[9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
- ↑ Polygonum aviculare L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-06-12] .
- ↑ Adam Zając, Maria Zając: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 418. ISBN 83-915161-1-3.
- ↑ a b Jerzy Lisek: Sadowniczy Atlas Chwastów. Skierniewice: Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa im. Szczepana Pieniążka, 1997, s. 129. ISBN 83-86772-80-8.
- ↑ Włodzimierz Tymrakiewicz: Atlas chwastów. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1976, s. 56.
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
- ↑ Farmakognozja Online – cechy ziela. [dostęp 2009-12-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-29)].
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-05].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.
- BioLib: 38796
- EoL: 585391
- Flora of China: 200006713
- Flora of North America: 200006713
- FloraWeb: 4417
- GBIF: 5334400
- identyfikator iNaturalist: 78678
- IPNI: 695422-1
- ITIS: 20876
- NCBI: 137693
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-2574669
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:695422-1
- Tela Botanica: 51363
- identyfikator Tropicos: 26000064
- USDA PLANTS: POAV
- CoL: 4L94H