Marinha do Brasil

Marinha do Brasil

Państwo	Brazylia
Siły zbrojne	Brazylijskie Siły Zbrojne
Data utworzenia	1822
Prefiks	(brak)
Bandera
Proporzec

Marinha do Brasil – marynarka wojenna Brazylii odpowiedzialna za prowadzenie operacji morskich na Atlantyku, istnieje od uzyskania przez kraj niepodległości od Portugalii w 1822.

W 2012 roku posiadła około 100 okrętów i 85 statków powietrznych. W 2000 roku odkupiono od Francji lotniskowiec „Foch” (wszedł do służby jako „São Paulo”), a główne okręty stanowiło sześć brytyjskich fregat typu Niterói i pięć niemieckich okrętów podwodnych typu 209. Dawniej marynarka wykorzystywała także lotniskowiec typu Colossus oraz cztery amerykańskie fregaty typu Garcia. W 2011 roku w Brazylii rozpoczęto budowę pierwszego z czterech nowych okrętów podwodnych typu Scorpène^[1], w 2012 zakupiono też trzy wyprodukowane w Wielkiej Brytanii duże patrolowce typu Port of Spain^[2].

W ubiegłych latach ze służby wycofano dwie fregaty rakietowe typu 22: w 2004 roku „Dodswortha”, a w 2015 roku „Bosísio”^[3], a w 2016 i 2017 dwie korwety rakietowe typu Inhaúma. Z powodu braku funduszy na remont w 2017 roku podjęto decyzję o wycofaniu ze służby lotniskowca A12 São Paulo do 2020^[4]. W jego miejsce pozyskano 20-letni ex-brytyjski śmigłowcowiec HMS „Ocean”, na którym banderę podniesiono 29 czerwca 2018 pod nazwą PHM (Porta-Helicópteros Multipropósito) Atlântico (A140)^[5].

Marynarka Brazylii została utworzona na początku XIX wieku z pomocą metropolii kolonialnej – Portugalii, gdy portugalska rodzina królewska przeniosła się do Brazylii, tworząc Zjednoczone Królestwo^[6]. Następnie Brazylia ogłosiła w 1822 roku niepodległość jako Cesarstwo Brazylii. W połowie XIX wieku miała silną jak na Amerykę Południową marynarkę składającą się z żaglowych i parowych okrętów wielkości fregat i korwet^[6]. Marynarka brazylijska odegrała istotną rolę w wojnie, działając na wielkich rzekach podczas wojny z Paragwajem w latach 1865-1870, poczynając od bitwy u ujścia Riachuelo na Paranie^[7]. Potrzeba walki z umocnieniami paragwajskimi spowodowała, że Brazylia nabyła lub zbudowała do końca wojny aż 11 przybrzeżnych okrętów pancernych (w tym pięć zamówionych pierwotnie w Europie przez Paragwaj) i sześć monitorów rzecznych typu Para^[7].

Po wojnie paragwajskiej flota zyskała duży prestiż, lecz budowano niewiele nowych okrętów^[7]. Do czasu obalenia cesarstwa i proklamowania republiki w 1889 roku wzbogaciła się o dwa pełnomorskie pancerniki wieżowe („Riachuelo” i „Aquidaban”), trzy pancerniki przybrzeżne i nieliczne mniejsze okręty, w tym torpedowce^[8]. Na początku lat 90. zbudowano pierwsze nieliczne krążowniki pancernopokładowe^[9]. Reputację floty podważył jej zbrojny bunt antyrządowy w latach 1893–94, zakończony stłumieniem^[6]. Po nim w połowie lat 90. zamówiono z większych okrętów tylko dwa niewielkie pancerniki obrony wybrzeża typu Deodoro i jeden krążownik^[8].

Dopiero w 1904 roku, w związku ze wzbogaceniem kraju, Brazylia uchwaliła nowy program rozbudowy floty^[10]. W jego wykonaniu przede wszystkim zbudowano w 1910 roku w Wielkiej Brytanii dwa pancerniki najnowszej generacji drednotów typu Minas Gerais, na krótko będąc najpotężniejszymi okrętami tej klasy na świecie^[10]. Zbudowano też w Europie dwa szybkie krążowniki zwiadowcze typu Bahia, dziesięć niszczycieli (typu Para) i trzy okręty podwodne^[10]. Pociągnęło to za sobą regionalny wyścig zbrojeń i wzmocnienie marynarki argentyńskiej i następnie chilijskiej^[11].

22 listopada 1910 roku doszło do kilkudniowego buntu na pokładach głównych okrętów, z powodów społecznych i ekonomicznych, który znowu przyhamował rozwój marynarki^[10]. Zrezygnowano wówczas z trzeciego, jeszcze większego pancernika, który sprzedano na etapie budowy^[10]. Brazylia początkowo była neutralna podczas I wojny światowej, lecz pod jej koniec 24 października 1917 roku przyłączyła się do wojny po stronie ententy^[10]. Jej krążowniki i niszczyciele operowały u wybrzeży północno-zachodniej Afryki, a pancerniki miały być wysłane do Wielkiej Brytanii, ale nie ukończyły remontu przed końcem wojny^[10]. Liczebność marynarki po wojnie sięgnęła 10 tysięcy ludzi^[10].

Po I wojnie światowej w marynarce Brazylii zaczęły odciskać się amerykańskie wpływy szkoleniowe i organizacyjne^[12]. W latach 20. z bardziej wartościowych okrętów zakupiono jednak tylko niszczyciel z demobilu brytyjskiego oraz zbudowany we Włoszech okręt podwodny „Humaita”^[12]. Najsilniejszą flotą w Ameryce Południowej stała się wówczas marynarka Argentyny, mimo to plany wypożyczenia Brazylii sześciu starszych niszczycieli amerykańskich w 1937 roku spotkały się z protestem Argentyny przeciw naruszaniu równowagi sił^[13]. Dopiero pod koniec lat 30. Brazylia zakupiła trzy mniejsze okręty podwodne w zamian za wycofane stare, oraz podjęła budowę we własnych stoczniach sześciu niewielkich stawiaczy min i trzech niszczycieli typu Marcílio Dias według projektu amerykańskiego, ukończonych podczas II wojny światowej^[12]. Zamówiono także w Wielkiej Brytanii sześć niszczycieli typu H, nie dostarczonych jednak z powodu wybuchu wojny^[12]. Zamiast nich Brazylia podjęła budowę sześciu niszczycieli typu Acre, ukończoną dopiero po wojnie^[12].

31 sierpnia 1942 roku Brazylia przystąpiła do II wojny światowej po stronie aliantów. Jej marynarka była używana głównie do patrolowania i eskorty konwojów na południowym Atlantyku, ale także brała udział w kampanii afrykańskiej i włoskiej^[12]. Do 1943 roku USA przekazały jej 16 ścigaczy okrętów podwodnych typów PS i SC, a w latach 1944-45 osiem niszczycieli eskortowych typu DET^[12]. Największą stratą był stary krążownik „Bahia”, który zatonął na skutek wybuchu 4 lipca 1945 roku^[12].

Po wojnie, dzięki okrętom nabytym od sojuszników i nowo zbudowanym niszczycielom, marynarka Brazylii zrównała się z marynarką Argentyny. W 1951 roku Brazylia kupiła dwa amerykańskie krążowniki lekkie typu Brooklyn budowy przedwojennej (takie same pary okrętów nabyły w tym czasie też Argentyna i Chile)^[14]. W 1956 roku Brazylia jako pierwsza w Ameryce Południowej nabyła od Wielkiej Brytanii lotniskowiec: „Minas Gerais” (typu Colossus), z tym że osiągnął on gotowość po modernizacji w połowie lat 60, nieco później po argentyńskim „Independencia”^[15].

Lotniskowce (1)

• Lotniskowiec (śmigłowcowiec) „Atlântico” (A140)

Fregaty (6)

• Fregaty rakietowe typu Niterói (6)

Okręty podwodne (5)

• Okręty podwodne typu 209/1400

Korwety (3)

• Korwety rakietowe typu Inhaúma (2)
• Korwety rakietowe typu Barroso (1)

Okręty desantowe (4)

• Okręt desantowy typu Newport (1)
• Okręty desantowe typu Round Table (2)
• Okręty desantowe typu Foudre (1)

Niszczyciele min (6)

• Niszczyciele min typu Aratu

Okręty patrolowe (40)

• Okręty patrolowe typu Amazonas (3)
• Okręty patrolowe typu Macaé (3)
• Korwety typu Imperial Marinheiro (1)
• Okręty patrolowe typu Port of Grajaú (12)
• Okręty patrolowe typu Marlin (6)
• Niszczyciele min typu River (4)
• Okręty patrolowe typu Roraima (3)
• Okręty patrolowe typu Pedro (2)
• Okręty patrolowe typu Cape (6)

Samolot	Typ	Wersja	Oznaczenie	Liczba[16]	Uwagi
McDonnell Douglas A-4 Skyhawk	samolot szturmowy	A-4KU TA-4KU	AF-1B AF-1C	18 3	W 1998 od Kuwejtu odkupiono 23 sztuki (poamerykańskie A-4M), lokalnie Falcão. Embraer zmodernizuje dziewięć AF-1B i trzy AF-1C do wersji A-4BR[17]. 26 lipca 2016 roku zderzyły się dwa samoloty AF-1B, jeden został uszkodzony, a drugi – utracony[18]. Wycofane jako samoloty pokładowe wraz z lotniskowcem „São Paulo”.
Grumman C-1 Trader	samolot transportowy	C-1A	KC-2	0	W 2010 odkupiono 6 sztuk (2 kolejne na części) do zaopatrywania lotniskowca, 4 modernizowane do wersji latającej cysterny KC-2 Turbo Trader z nowymi silnikami, dostawy 2018-2019. Wycofane jako samoloty pokładowe wraz z lotniskowcem „São Paulo”.
Sikorsky SH-3 Sea King	śmigłowiec ZOP/SAR	SH-3D ASH-3H	SH-3D SH-3A	4 3
Westland Lynx	śmigłowiec ZOP	Mk.21 Mk.21A	AH-11 SAH-11	8 4
Sikorsky SH-60 Seahawk	śmigłowiec ZOP	S-70B	MH-16	6
Eurocopter Ecureuil	śmigłowiec użytkowy	HB 350B HB 355	UH-12 UH-13	19 9	Wersja jedno- i dwusilnikowa AS350/AS355, lokalna nazwa Esquilo.
Eurocopter Super Puma	śmigłowiec wielozadaniowy	AS332F1	UH-14	5
Eurocopter Cougar	śmigłowiec wielozadaniowy	AS532	UH-14	2
Eurocopter EC725 Super Cougar	śmigłowiec wielozadaniowy	EC725	UH-15	1	zamówiono 15
Bell 206	śmigłowiec szkolny	206B3	IH-6B	17

• Conway’s All the world’s fighting ships 1860–1905. Robert Gardiner, Roger Chesneau, Eugene Kolesnik (red.). Londyn: Conway Maritime Press, 1979. ISBN 0-85177-133-5. (ang.).
• Conway’s All the world’s fighting ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). Londyn: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
• Conway’s All the world’s fighting ships 1922–1946. Robert Gardiner, Roger Chesneau (red.). London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
• Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).

• Oficjalna strona Marinha do Brasil