Portsmoutheko ituna (1905)

Portsmoutheko ituna
Law identifier (en)	明治38年10月16日勅令
Mota	bake itun aldebiko itun
Indarraldi	1905eko irailaren 4a -
Data	1905eko irailaren 5a
Indarrean sartze	1905eko azaroaren 25a
← Errusia-Japonia Gerra Hibiya incendiary incident (en) →
Kokaleku	Portsmouth Naval Shipyard (en) Portsmouth
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Parte-hartzaileak	Errusiar Inperioa Japoniar Inperioa
Sinatzailea	Sergei Witte  Zein ordezkatzen du: Errusiar Inperioa Komura Jutarō (en)  Zein ordezkatzen du: Japoniar Inperioa
Lanaren edo izenaren hizkuntza	frantses eta ingeles

Portsmoutheko Ituna errusiar-japoniar gerrarekin formalki amaitu zuen bake ituna izan zen. 1905eko irailaren 5ean sinatu zen, Portsmouth ontziolan, Ameriketako Estatu Batuetako Portsmouth (New Hampshire) inguruan, egin zen negoziazioaren ondoren.^[1]

Bake-akordioa sinatu zuten ordezkariak Sergei Witte eta Roman Rosen izan ziren, Errusiar Inperioaren aldetik, eta Komura Jutaro eta Takahira Kogoro, Japoniako Inperioaren aldetik. Fiodor Martensek eta bi herrialdeetako beste diplomatiko batzuek Wentworth hotelean hartu zuten ostatu, New Castlen.

Itunaren arabera, Japoniak eta Errusiak Mantxuria ebakuatzeko eta subiranotasuna Txinara itzultzeko konpromisoa hartu zuten, baina Japoniak Liaodong penintsula (han zeuden Port Arthur eta Dalian) eta Errusiako trenbide-sistema Mantxuriako hegoaldean, eskuratu zituen, baliabide estrategikoen sarrerarekin. Japoniak Sakhalin uhartearen hegoaldeko erdia jasotzen zuen Errusiatik.^[2] Lurralde horren lagapenak, praktikan, Vladivostok eta Kamtxatka arteko itsas komunikazioak mugatzen zituen; Liaodongeko okupazio japoniarrak, berriz, iparralderantz hedatzeko eta Errusia europarretik Vladivostokerako lurreko komunikazioak mozteko oinarri bat ematen zien.^[2]

Japoniak itunetik asko lortu bazuen ere, ez zen Japoniako iritzi publikoak espero zuen adina izan, Japoniako hasierako posizioak Sakhalin osoa eta kalte-ordaina eskatzen baitzituen. Frustrazio horrek Hibiyako istiluak eragin zituen eta Katsura Tarōren kabinetea eroriarazi zuen 1906ko urtarrilaren 7an.

Theodore Roosevelt bitartekaria izan zen negoziazioetan, eta Bakearen Nobel saria irabazi zuen 1906an. Bi aldeak bakearen bila zebiltzan; errusiarrak behin eta berriz garaituak ziren eta japoniarrek finantza-zailtasun handiak zituzten. Negoziazioak abuztuan egin ziren. 1905eko uztailean, negoziazioak hasi aurretik, japoniarrek Taft-Katsura hitzarmena sinatu zuten Estatu Batuekin. Horren bidez, Koreari buruzko kontrol japoniarra adostu zuten, Filipinetako kontrol estatubatuarraren truke.

Mantxu aldeko kontrol japoniarra finkatzeko beste urrats bat izateaz gain, Ituna izan zen Japoniaren eta Sobietar Batasunaren arteko harremanen oinarria, japoniarrek hala eskatuta Urriko Iraultzaren ondoren.^[2] Japoniak sobietarrek harreman diplomatikoak ezartzeko baldintza gisa onartzeko eskatu zuten, 1925eko urtarrilaren 20an, nahiz eta sobietarrek akordioa berrikusteko asmoa izan.

• Harcave, Sidney.' (2004). Count Sergei Witte and the Twilight of Imperial Russia: A Biography. Armonk, New York: M.E. Sharpe 10-{{ISBN|0-7656-1422-7}}; 13-ISBN ά0-7656-1422-3(cloth)
• (1990). The Memoirs of Count Witte (itzultzailea, Sidney Harcave). Armonk, New York: M.E. Sharpe 10-{{ISBN|0-87332-571-0}}; 13-ISBN χ0-87332-571-4(cloth)
• Geoffrey Jukes, (2002) The Russo-Japanese War 1904-1905^{[Betiko hautsitako esteka]}. Oxford: Osprey Publishing. 10-{{ISBN|1-84176-446-9}}; 13-ISBN ά1-84176-446-7(paper)
• Kokovtsov, Vladamir. (1935). Out of My Pastor (itzultzailea, Laura Matveev). Stanford: Stanford University Press.
• Witte, Sergei. (1921). The Memoirs of Count Witte (itzultzailea, Abraham Yarmolinsky). New York: Doubleday
• Haslam, Jonathan (1992). The Soviet Union and the threat from the East, 1933-41 : Moscow, Tokyo, and the prelude to the Pacific War (en inglés). University of Pittsburgh Press. ISBN 9780822911678.