Senekoj
| Senekoj | |
|---|---|
 | |
| etno • etno | |
| Nord-Amerikaj indianoj | |
| Unuaj nacioj • Haudenosaunee | |
| Ŝtatoj kun signifa populacio | |
| Religio | |
| Longhouse Religion • Handsome Lake | |
Senekoj estas indiana etno en Nordameriko. Ili nomas sin mem tshoti-nondawaga aŭ oneniuteronron (la montetaranoj). La seneka lingvo (/ˈsɛnɪkə/; en la seneka Onödowá'ga꞉ aŭ Onötowá'ka꞉) estas la lingvo de la seneka popolo.
Senekoj apartenas al la irokeza ligo de kvin nacioj, el kiuj ili okupas la plej okcidentan terenon, ĉefe borde de Seneka Lago kaj rivero Genesee (usona federacia ŝtato Novjorkio).
Hodiaŭ ili precipe vivas en la rezervejoj Towananda, Catarauga, Alleghany kaj Oil Springs (New York) - en 1960 estis 3.507 personoj, kaj kelkaj en Oklahoma (877 personoj) kaj Grand River (Ontario), Kanado (300). En la censo de 2000 registriĝis 13.676 Senekoj.
Senekoj vivtenas sin per virinoj kultivantaj maizon, fazeolojn kaj kukurbojn ("la tri fratinoj") kaj viroj ĉasantaj kaj fiŝkaptantaj.
Historio
[redakti | redakti fonton]Dum la Milito de Sendependeco Senekoj kune kun la najbaraj Kajugoj gvidis multajn atakojn kontraŭ setlejoj kaj fortikaĵoj de la sendependiĝemaj blankuloj (ofte instigite de la britoj en Fort Niagara).
Packontrakton kun la usona registaro ili faris la 11-an de novembro 1794 en Canandaigua.
Konataj Senekoj
[redakti | redakti fonton]• en:Network Jacket • en:Cornplanter • en:Handsome Lake • en:Ely Parker • en:Arthur C. Parker • en:Jesse Cornplanter • en:Paula Underwood • en:Jamie Sams
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]Literaturo
[redakti | redakti fonton]- Anthony F. C. Wallace: The Death and Rebirth of the Seneca, New York: Alfred A. Knopf 1970
Wallace priskribas la iaman potencon de la Senekoj super la najbaraj Algonikinoj, kaj la iom-post-ioman perdon ĝis dependeco de la rezerveja sistemo en 1800. En la „mizerurboj sovaĝejaj“ montriĝis socia malprospero kaj kultura malorientiĝo, ekscesa alkoholumado, perforto kaj kredo je magiaĵoj. La religia gvidanto kaj profeto Handsome Lake rekonsciigis sian popolon pri propra kulturo kaj memestimo, sed fine lia agado kontraŭ "sorĉistinoj" subfosis lian pozicion.