| dbo:abstract
|
- Petru Rareș (pronunciat en romanès: [ˈpetru ˈrareʃ]), de vegades conegut com a Petryła o Pere IV (Petru IV; ca. 1483 - 3 de setembre de 1546), va ser dues vegades voivoda de Moldàvia: del 20 de gener de 1527 al 18 de setembre de 1538 i del 19 de febrer de 1541 al 3 de setembre de 1546. Va ser un fill il·legítim nascut (probablement a Hârlău) d'Esteve el Gran. La seva mare era Maria Răreșoaia de Hârlău, l'existència de la qual no està documentada històricament, però que es diu que va ser l'esposa d'un ric mercader de peix boiar sobrenomenat Rareș "pel cabell rar" (és a dir, calb). Per tant, Rareș no era el nom real de Petru, sinó un sobrenom del marit de la seva mare. En la seva joventut va ser comerciant de peix, però el príncep , nét de Ștefan cel Mare, al seu llit de mort, va recomanar a Petru com a candidat adequat al tron, reconeixent així el llinatge de sang de Petru de Ștefan cel Mare. Petru va exhibir moltes de les qualitats del seu pare: ambició, atreviment, valentia, pietat, gust artístic. Tanmateix, estava marcat per la inconstància i la manca d'instints polítics. (ca)
- Petru IV. Rareș (* 1483; † 3. September 1546 in Suceava) war zweimal Woiwode des Fürstentums Moldau, zuerst von 1527 bis 1538, sodann von 1541 bis 1546. Mehrere seiner Nachfahren regierten dieses Land ebenfalls. (de)
- Petru la 4-a Rareș, naskita en 1483 kaj mortinta la 3-an de septembro 1546 en Suceava, filo de Stefano la Granda de Moldavio, dufoje estis reganto de Princlando Moldavio. Lia kromnomo Rareș devenas de lia patrino, Maria Răreșoaia. La unuan fojon li estis regnestro de la 20-a de januaro 1527 al la 18-a de septembro 1538. Li sukcedis al Stefano la 4-a kaj regis ĝis 1538, kiam, pro plendo de Pollando, Sulejmano la 1-a (osmanida imperio) atakis lin aliance kun poloj kaj tataroj kaj instalis kiel reganton. En 1541 Petru sukcesis regajni la favoron de Sulejmano kaj denove regis, de la 19-an de februaro 1541 ĝis sia morto je la 3-a de septembro 1546. Li restis vasalo de la turkoj; laŭ ordono de Sulejmano li kaptis la transilvanian vojevodon kaj sendis lin katenitan al Istanbulo. La tombo de Petru Rareș estas en la monaĥejo Probota, en la en distrikto Suceava. (eo)
- Petru Rareș Errumaniako udalerri bat da, Bistrița-Năsăud konderrian. biztanle ditu, kilometro koadroko azaleran banatuta. (eu)
- Petru IV Rareș (1487 - 1546), también llamado Pedro IV de Moldavia o bajo el apodo Petryła, fue dos veces voivoda de Moldavia: desde el 20 de enero de 1527 hasta el 18 de septiembre de 1538 y desde el 9 de febrero de 1541 hasta el 3 de septiembre de 1546. Es conocido por haber construido el Monasterio de Moldovița. Era hijo natural de Esteban III de Moldavia con una mujer llamada Răreșoaia, personaje cuya realidad histórica no ha sido documentada. Petru tenía muchas de las cualidades de su padre: la ambición, la audacia, el valor, la religiosidad, el gusto por el arte. Fue el primer rumano del que se conoce el deseo de unir a todos sus compatriotas en un solo estado, lo que haría un poco más tarde Mihai Viteazul. La máxima de Petru IV Rareș era «Vamos a ser otra vez lo que hemos sido y mucho más».
* Datos: Q249558
* Multimedia: Petru IV Rareș / Q249558 (es)
- Pierre IV Rareș en roumain Petru Rareș, (1487 – 3 septembre 1546) fut voïvode de Moldavie de 1527 à 1538 et de 1541 à 1546. La monarchie étant élective dans les principautés roumaines (comme en Hongrie et Pologne voisines), le prince (voïvode, hospodar ou domnitor selon les époques et les sources) était élu par et parmi les boyards et, pour être nommé, régner et se maintenir, s'appuyait fréquemment sur les puissances voisines, hongroise, polonaise ou ottomane. (fr)
- Petru Rareș (pronounced [ˈpetru ˈrareʃ]), sometimes known as Petryła or Peter IV (Petru IV; c. 1483 – 3 September 1546), was twice voivode of Moldavia: 20 January 1527 to 18 September 1538 and 19 February 1541 to 3 September 1546. He was an illegitimate child born (probably at Hârlău) to Stephen the Great. His mother was Maria Răreșoaia of Hârlău, whose existence is not historically documented but who is said to have been the wife of a wealthy boyar fish-merchant nicknamed Rareș "rare-haired" (i.e., bald). Rareș thus was not Petru's actual name but a nickname of his mother's husband. In his youth he was a fish merchant, but Prince Ștefăniță, grandson of Ștefan cel Mare, on his deathbed, recommended Petru as a suitable contender to the throne, thus acknowledging Petru's blood lineage from Ștefan cel Mare. Petru exhibited many of his father's qualities: ambition, daring, bravery, piety, artistic taste. However, he was marked by inconstancy and a lack of political instincts. (en)
- Petru IV Rareș (Hârlău, 1487 – Suceava, 3 settembre 1546) fu principe di Moldavia nel periodo gennaio 1527 - 18 settembre 1538 e tra il 19 febbraio 1541 e il 3 settembre 1546. (it)
- Piotr Rareș (rum. Petru Rareș, zwany również potocznie przez Polaków Petryłą; ur. ok. 1487, zm. 1546) – hospodar Mołdawii w latach 1527–1538 i 1541–1546 z rodu Muszatowiczów. Był nieślubnym synem jednego z najwybitniejszych hospodarów mołdawskich Stefana Wielkiego i jego nałożnicy Marii Rareș. Przed objęciem tronu trudnił się handlem rybami, później udał się do Polski gdzie na życzenie brata Bogdana III Ślepego został uwięziony w Malborku. Władzę zdobył po śmierci swego bratanka Stefana Młodego w styczniu 1527. Początkowo starał się utrzymać dobrosąsiedzkie relacje z Polską, Węgrami i Turcją, lecz jednak jego ambicje stworzenia Wielkiej Mołdawii doprowadziły do nieudanych wojen z królem węgierskim Ferdynandem I o Siedmiogród (do którego Piotr miał roszczenia) i królem polskim Zygmuntem I Starym o Pokucie (oddane Polsce przez Bogdana Ślepego). Klęska pod Obertynem w 1531 i układ polsko-turecki z 1533 były początkiem końca jego władzy. Mimo początkowego ulegania Turcji dążenia Piotra do samodzielności nie mogły się podobać Wysokiej Porcie – w 1534 została podjęta pierwsza turecka próba usunięcia go z tronu, nieudana, na którą Piotr odpowiedział zawierając w 1535 układ wasalny z cesarzem Ferdynandem. Miał jednak przeciwko sobie nie tylko Turcję, ale także Polaków, z którymi wciąż toczył walki o Pokucie i opozycję wielkich bojarów, niezadowoloną z umacniania władzy wewnętrznej przez Piotra i odsuwania ich od udziału w rządach. W 1538 na Mołdawię ruszyły wyprawy turecko-tatarska oraz polska. Piotr zdołał zawrzeć układ z Polską zrzekając się ostatecznie Pokucia oraz pokonać Tatarów, jednak wielcy bojarzy oddali Suczawę Turkom i uznali za hospodara narzuconego przez sułtana Sulejmana I Wspaniałego bratanka Petryły, Stefana Szarańczę, uległego wobec Turcji. Piotr znalazł schronienie na dworze siedmiogrodzkim Jana Zapolyi, od Mołdawii oderwany został ostatni region panowania mołdawskiego nad Morzem Czarnym – Budziak oraz naddniestrzańskie miasto Bendery. Nowe rządy nie budziły jednak zadowolenia bojarów, którzy zamordowali Stefana Szarańczę i na hospodara wybrali Aleksandra Corneę. Ten próbował odzyskać utracone tereny na południu, wobec czego sułtan zwrócił się do Piotra z propozycją powrotu na tron hospodarski. Za cenę zgody na podniesiony haracz, uznania panowania tureckiego na spornych terenach oraz pozostawienia załogi tureckiej w Suczawie, Piotr wrócił do władzy w 1541, zabijając Aleksandra Corneę i mszcząc się jednak na bojarach, którzy zdradzili go w 1538. Nie porzucił wówczas całkowicie myśli o uniezależnieniu się od Turcji, próbując ponownie wciągnąć Habsburgów do wspólnej akcji antytureckiej, jednak bezskutecznie. W późniejszym okresie panowania nie podejmował już prób uniezależnienia się od Porty. Petryła zmarł w 1546 roku, pochowany został w monastyrze Probota. Jego następcą był jego syn Eliasz II, na tronie mołdawskim zasiadali potem także inni jego synowie Stefan VI oraz Jan Sas. Antytureckie zmagania Piotra znalazły wyraz także w sztuce jego okresu. Właśnie w okresie jego panowania zaczęto w Mołdawii tworzyć monumentalne malowidła ścienne na zewnętrznych ścianach cerkwi, z których najstarsza zachowana jest cerkiew w Probota (1532). (pl)
- Peter IV Rareș (Roemeens: Petru Rareș) (overleden op 3 september 1546) was woiwode van het vorstendom Moldavië. Hij werd in de jaren 1480 geboren als een onwettige zoon van Stefanus de Grote van Moldavië. Peter werd voor het eerst prins van Moldavië in 1527 en toonde zich een ambitieus heerser die de verloren glorie van het rijk onder zijn vader probeerde te herstellen. Op politiek gebied werd Moldavië vanuit verschillende hoeken bedreigd en de grootste dreiging kwam vanuit het Ottomaanse Rijk. Om hiertegen het hoofd te bieden probeerde Peter binnenlands de orde te herstellen en de privileges van de rivaliserende bojaren in te perken. Hij werd hierin bijgestaan door de kerk, die ook een feodale anarchie vreesde. Op cultureel gebied luidde zijn heerschappij ook een nieuw bloei in, met de stichting en heropbouw van verschillende kloosters en kerken en de uitbouw van een schilderschool in Suceava. Op gebied van architectuur en schilderkunst werd er teruggegrepen naar de Moldavische middeleeuwse traditie maar stond men ook open voor de invloeden van de Renaissance die binnendrongen vanuit Transsylvanië. In 1538 moest Peter onder druk van de Ottomanen en verraden door de Moldavische bojaren afstand doen van zijn troon. Hij werd echter opnieuw woiwode in 1541 en zette zijn programma van politiek en cultureel herstel verder. Hij stierf in 1546 en werd begraven in de prinselijke necropool in de kerk van het Probotaklooster. (nl)
- Пётр IV Рареш (молд. Петру Рареш; ок. 1487 — 3 сентября 1546) — господарь Молдавского княжества в 1527—1538 и 1541—1546 годах, внебрачный сын Стефана III Великого от из Хырлэу. (ru)
- Петру (Петро) IV Рареш (рум. Petru Rareş) (*бл. 1487 — †3 вересня 1546) — господар Молдовського князівства в 1527—1538 і 1541—1546 роках, син (позашлюбний) Штефана III та Марії з Гарлау. (uk)
- 彼得魯·拉雷什（羅馬尼亞語：Petru Rareș，約1483年—1546年9月3日），摩爾達維亞沃伊沃德，1527年至1546年在位。 (zh)
|
| rdfs:comment
|
- Petru IV. Rareș (* 1483; † 3. September 1546 in Suceava) war zweimal Woiwode des Fürstentums Moldau, zuerst von 1527 bis 1538, sodann von 1541 bis 1546. Mehrere seiner Nachfahren regierten dieses Land ebenfalls. (de)
- Petru Rareș Errumaniako udalerri bat da, Bistrița-Năsăud konderrian. biztanle ditu, kilometro koadroko azaleran banatuta. (eu)
- Pierre IV Rareș en roumain Petru Rareș, (1487 – 3 septembre 1546) fut voïvode de Moldavie de 1527 à 1538 et de 1541 à 1546. La monarchie étant élective dans les principautés roumaines (comme en Hongrie et Pologne voisines), le prince (voïvode, hospodar ou domnitor selon les époques et les sources) était élu par et parmi les boyards et, pour être nommé, régner et se maintenir, s'appuyait fréquemment sur les puissances voisines, hongroise, polonaise ou ottomane. (fr)
- Petru IV Rareș (Hârlău, 1487 – Suceava, 3 settembre 1546) fu principe di Moldavia nel periodo gennaio 1527 - 18 settembre 1538 e tra il 19 febbraio 1541 e il 3 settembre 1546. (it)
- Пётр IV Рареш (молд. Петру Рареш; ок. 1487 — 3 сентября 1546) — господарь Молдавского княжества в 1527—1538 и 1541—1546 годах, внебрачный сын Стефана III Великого от из Хырлэу. (ru)
- Петру (Петро) IV Рареш (рум. Petru Rareş) (*бл. 1487 — †3 вересня 1546) — господар Молдовського князівства в 1527—1538 і 1541—1546 роках, син (позашлюбний) Штефана III та Марії з Гарлау. (uk)
- 彼得魯·拉雷什（羅馬尼亞語：Petru Rareș，約1483年—1546年9月3日），摩爾達維亞沃伊沃德，1527年至1546年在位。 (zh)
- Petru Rareș (pronunciat en romanès: [ˈpetru ˈrareʃ]), de vegades conegut com a Petryła o Pere IV (Petru IV; ca. 1483 - 3 de setembre de 1546), va ser dues vegades voivoda de Moldàvia: del 20 de gener de 1527 al 18 de setembre de 1538 i del 19 de febrer de 1541 al 3 de setembre de 1546. En la seva joventut va ser comerciant de peix, però el príncep , nét de Ștefan cel Mare, al seu llit de mort, va recomanar a Petru com a candidat adequat al tron, reconeixent així el llinatge de sang de Petru de Ștefan cel Mare. (ca)
- Petru la 4-a Rareș, naskita en 1483 kaj mortinta la 3-an de septembro 1546 en Suceava, filo de Stefano la Granda de Moldavio, dufoje estis reganto de Princlando Moldavio. Lia kromnomo Rareș devenas de lia patrino, Maria Răreșoaia. La unuan fojon li estis regnestro de la 20-a de januaro 1527 al la 18-a de septembro 1538. Li sukcedis al Stefano la 4-a kaj regis ĝis 1538, kiam, pro plendo de Pollando, Sulejmano la 1-a (osmanida imperio) atakis lin aliance kun poloj kaj tataroj kaj instalis kiel reganton. La tombo de Petru Rareș estas en la monaĥejo Probota, en la en distrikto Suceava. (eo)
- Petru IV Rareș (1487 - 1546), también llamado Pedro IV de Moldavia o bajo el apodo Petryła, fue dos veces voivoda de Moldavia: desde el 20 de enero de 1527 hasta el 18 de septiembre de 1538 y desde el 9 de febrero de 1541 hasta el 3 de septiembre de 1546. Es conocido por haber construido el Monasterio de Moldovița. Era hijo natural de Esteban III de Moldavia con una mujer llamada Răreșoaia, personaje cuya realidad histórica no ha sido documentada. Petru tenía muchas de las cualidades de su padre: la ambición, la audacia, el valor, la religiosidad, el gusto por el arte. (es)
- Petru Rareș (pronounced [ˈpetru ˈrareʃ]), sometimes known as Petryła or Peter IV (Petru IV; c. 1483 – 3 September 1546), was twice voivode of Moldavia: 20 January 1527 to 18 September 1538 and 19 February 1541 to 3 September 1546. He was an illegitimate child born (probably at Hârlău) to Stephen the Great. His mother was Maria Răreșoaia of Hârlău, whose existence is not historically documented but who is said to have been the wife of a wealthy boyar fish-merchant nicknamed Rareș "rare-haired" (i.e., bald). Rareș thus was not Petru's actual name but a nickname of his mother's husband. (en)
- Peter IV Rareș (Roemeens: Petru Rareș) (overleden op 3 september 1546) was woiwode van het vorstendom Moldavië. Hij werd in de jaren 1480 geboren als een onwettige zoon van Stefanus de Grote van Moldavië. Peter werd voor het eerst prins van Moldavië in 1527 en toonde zich een ambitieus heerser die de verloren glorie van het rijk onder zijn vader probeerde te herstellen. In 1538 moest Peter onder druk van de Ottomanen en verraden door de Moldavische bojaren afstand doen van zijn troon. Hij werd echter opnieuw woiwode in 1541 en zette zijn programma van politiek en cultureel herstel verder. (nl)
- Piotr Rareș (rum. Petru Rareș, zwany również potocznie przez Polaków Petryłą; ur. ok. 1487, zm. 1546) – hospodar Mołdawii w latach 1527–1538 i 1541–1546 z rodu Muszatowiczów. Był nieślubnym synem jednego z najwybitniejszych hospodarów mołdawskich Stefana Wielkiego i jego nałożnicy Marii Rareș. Przed objęciem tronu trudnił się handlem rybami, później udał się do Polski gdzie na życzenie brata Bogdana III Ślepego został uwięziony w Malborku. Władzę zdobył po śmierci swego bratanka Stefana Młodego w styczniu 1527. Początkowo starał się utrzymać dobrosąsiedzkie relacje z Polską, Węgrami i Turcją, lecz jednak jego ambicje stworzenia Wielkiej Mołdawii doprowadziły do nieudanych wojen z królem węgierskim Ferdynandem I o Siedmiogród (do którego Piotr miał roszczenia) i królem polskim Zygmuntem I S (pl)
|