Radium

Oainskuppe
[Rn]7s2 88 Ra Periodensystem . . . . . . . . . . Klik ap sun litje Blok foar n uur Element
Algemeen
Noome, Symbol, Oardnengstaal	Radium, Ra, 88
Serie	Äidalkalimetalle
Gruppe, Periode, Blok	2, 7, s
Uutsjoon	säälwersk wiet metallisk
Massenandeel an ju Äidhülle	1 · 10-10 %
Atomar
Atommasse	226,0254 u
Atomradius (bereekend)	215 () pm
Kovalenten Radius	pm
Elektronekonfiguration	[Rn]7s2
Elektrone pro Energieniveau	2, 8, 18, 32, 18, 8, 2
1. Ionisierungsenergie	509,3 kJ/mol
2. Ionisierungsenergie	979,0 kJ/mol
Physikalisk
Aggregoattoustand	fääst
Modifikationen	-
Kristallstruktuur	kubisk ruumzentrierd
Tichte	5,5 g/cm3
Mohshädde	-
Magnetismus	uunmagnetisk
Smiltpunkt	973 K (700 °C)
Sjoodepunkt	2010 K (1737 °C)
Molar Volumen	41,09 · 10-6 m3/mol
Ferdampengswaarmte	136,82 kJ/mol
Smiltwaarmte	8,37 kJ/mol
Dampdruk	327 Pa bei 973 K
Spezifiske Waarmtekapazität	94 J/(kg · K)
Waarmtelaitfäiegaid	18,6 W/(m · K)
Chemisk
Oxidationstoustande	2
Oxide (Basizität)	RaO (as Hydroxid in woaterge Löösenge stäärk basisk)
Normoalpotentioal	-2,89 V (Ra2+ + 2e- → Ra)
Elektronegativität	0,9 (Pauling-Skala)
Isotope
Isotop NH t1/2 ZM ZE MeV ZP 223Ra in Spuren 11,435 d α 5,979 219Rn 224Ra in Spuren 3,66 d α 5,789 220Rn 225Ra {syn.} 14,9 d β- 0,357 225Ac 226Ra in Spuren 1602 a α 4,871 222Rn 227Ra {syn.} 42,2 min β- 1,325 227Ac 228Ra in Spuren 5,7 a β- 0,046 228Ac
Sicherhaidswaiwiesengen
Gefoarstofkänteekenge
unbekannt
R- und S-Sätze	R: ?
	S: ?
Sowied muugelk un gebruukelk, wäide SI-Eenhaide ferwoand. Wan nit uurs fermäärkt, jäilde do anroate Doaten bie Standoardbedingengen.

Radium (‚Stroale‘, weegen sien Radioaktivität, as uk Radon) is n chemisk Element mäd dät Elementsymbol Ra un ju Oardnengstaal 88. In dät Periodensystem stoant et in ju 2. Haudgruppe un tält deermäd tou do Äidalkalimetalle.

Radium wuud an n 21. Dezember 1898 in Frankriek fon ju polniske Physikerske Marie Curie un hieren Käärel, dän frantsöösken Physiker Pierre Curie, in ju Joachimsthaler Pechblende äntdäkt. Waiwiesend waas deerbie die Befuund, dät skeeniged Uran (as Metalsoalt) bloot n litjen Breekdeel fon ju Radioaktivität fon dät uursproangelke Uranarst apwiesde. Insteede deerfon foont sik die grootste Deel fon ju Radioaktivität fon dät Arst in ju Bariumsulfoat-Fällenge wier. Foar dät outrände Element wuud dan ju häärfoartreedende Stroalengsoainskup tou ju Noomereekenge hääranleeken.

Radiumferbiendengen goolten eerste as relativ harmloos of goar gesuundhaidsföärderjend un wuuden in do Fereende Stoaten un Europa as Medikament juun ne groote Taal fon Lieden bewuurwen (t.B. as Kreebsmiddel) of as Tousats in Produkte feroarbaided, do der in de Tjuusterge ljuchteden. Ju Feroarbaitenge geböärde sunner wäkke Skutsfoarkierengen. Noch bit Midde fon do 1930er Jiere wuuden Kosmetika un Genusmiddel bewuurwen, do der Radium äntheelten.^[1]

Ätter ju Gruundenge fon dät Radiumbad Sankt Joachimsthal in Böhmen 1906 koom et glieks foar dän Eersten Waareldkriech apgruund fon ne fermoudede Heelwierkenge fon Radium toun Apblöien fon do Radiumboade in Düütsklound. Wülst al foar dän Kriech Bad Kreuznach deermäd woorf, dät stäärkste Radiumsolbad tou weesen, wieren et ätter dän Kriech ieuwenske St. Joachimsthal, Oberschlema foarallen Bad Brambach. Do bee lääste Steeden fertälden foar weer, dät stäärkste Radium- blw. Radiummineroalbad fon de Waareld tou weesen. Wierbie tou beoachtjen is, dät in do Heelwällen foarallen Radon, Radium deerjuun man in litje Spuuren foarkoom. Korrekterwiese hieden sik disse Boade „Radonbad“ naame moast.

In do 1920er Jiere ärkaande me oawers ju gesuundhaidsskoadelke Wierkenge fon Radium, as gjucht fuul fon do as Radium Girls beteekende Zifferbläädmoalersken in Orange (New Jersey) truch ju radioaktive Stroalenge fon ju sälwenljuchtende Zifferblääd-Faawe Kreebstumore an Tunge un Lippen äntwikkelden, mäd do jo hiere Pinsel befuchteden. Die New Yorker Tuskedokter Theodor Blum fereepentlikede 1924 n Artikkel uur ju Kroankhaidsbielde fon ju sonaamde Radiumkeeuwe (ängl. radium jaw). Hie skreeuw ju Ärkroankenge eerste ju Giftigaid fon dän Phosphor tou.^[2] Harrison Martland, Pathologe in New Jersey, waas et toulääst, die der 1925 ne Studie^[3] begon, in dät Resultoat wierfon ju Uurseeke gjuchterwiese dät Radium touskrieuwen wuud.^[4]

Noch 1928 wuud mäd Radium fermoangd Woater unner dän Noome Radithor in litje Buddele toun Drinken ferkooped. Eerste mäd dän Dood fon dän Stäilmagnoat Eben Byers in dät Jier 1932, die der fon 1928 bit 1930 deeges twäin Buddele Radithor tou sik noom, stuud düütelk fääst, dät Radium do sweerste Gesuundhaidsskoaden häärfoarroupe kon.

1. ↑ Les "pouvoirs miraculeux" de la radioactivité
2. ↑ T. Blum: Osteomyelitis of the Mandible and Maxilla. In: Journal of the American Dental Association Band 11, 1924, S. 802–805.
3. ↑ Erste größere Veröffentlichung des Forscherteams: H. S. Martland: Some Unrecognized Dangers in the Use and Handling of Radioactive Substances. In: Proceedings of the New York Pathological Society Band 25, 1925, S. 88–92.
4. ↑ H. S. Martland und R. E. Humphries: Osteogenic sarcoma in dial painters using luminous paint. In: Archives of Pathology Band 7, 1929, S. 406–417.