Ananas jadalny

Łodyga

Silnie skrócona, dorasta do 1,5 m^[3].

Liście

Długie, sztywne, kłujące, na łodydze ułożone spiralnie.

Kwiaty

Niepozorne, ciasno stłoczone w liczbie ok. 200 w kwiatostanie. Sześciodzielne, czerwonofioletowe, wyrastają w kątach ostrych przysadek^[3].

Owoce

Zwykle beznasienne jagody (powstają w wyniku partenokarpii), rzadko kwiaty zapylane są przez kolibry i wówczas rozwijają się w nich drobne, twarde nasiona. Owoce zrastają się z mięsistą osią kwiatostanu i liśćmi przykwiatowymi tworząc okazały, soczysty owocostan o wysokości około 20 cm i średnicy 14 cm (u odmian bywają też miniaturowe). Pozostałości kielicha i zewnętrzne części liści przykwiatowych tworzą zewnętrzną, twardą warstwę ochronną. Na szczycie owocostanu rozwija się korona liści (zawiązek pędu)^[3].

Owoc dojrzewa w okresie letnim. Obecnie dzięki opryskom kwasem naftylooctowym reguluje się rozwój roślin, aby plantacje dawały plon w ciągu całego roku. Pierwszy plon zbiera się po 18–24 miesiącach od założenia plantacji.

Są to rośliny generalnie przeprowadzające fotosyntezę CAM, chociaż badania wykazały, że w warunkach in vitro możliwa jest ich modyfikacja w roślinę C3. Ex vitro dzięki plastyczności morfologii oraz fizjologii Ananas comosus zależnie od warunków środowiska tj. intensywności światła i względnej wilgotności może zamiennie funkcjonować jako roślina C3 i roślina przeprowadzająca fotosyntezę CAM.^[4]

 

 

Ananas był uprawiany w Ameryce na długo przed przybyciem Kolumba. Największe uprawy współcześnie znajdują się w Chinach, na Hawajach, Filipinach, Brazylii i Meksyku. W Europie na pocz. XVIII wieku rozwinęła się, zwłaszcza w Anglii, uprawa ananasa w szklarniach, która przetrwała do następnego stulecia. Pionierem jej w Polsce był w tym samym wieku brat króla Stanisława Augusta, Kazimierz Poniatowski, który założył szklarnie z ananasami w warszawskich ogrodach Frascati. Ich roczna wydajność wynosiła 5 tys. owocostanów^[5].

Sztuka kulinarna - duże soczyste i aromatyczne owoce nadają się do spożycia zarówno w stanie surowym jak i po przetworzeniu (soki, dżemy, kompoty).

Wartość odżywcza na 100 g: Wartość energetyczna to 235 kJ oraz 55 kcal. Woda to 85,5 g zawartości owocu. Białka stanowią 0,4 g, zaś tłuszcze 0,2 g (po 0,01 g kwasu palmitynowego i stearynowego; 0,02 g kwasu oleinowego; 0,04 g kwasu linolenowego i 0,03 g kwasu α-linolenowego)^[6].

• Składniki mineralne na 100 g: sód - 1 mg; potas - 22 mg; wapń - 17 mg; fosfor - 12 mg; magnez - 15 mg; żelazo - 0,3 mg; cynk - 0,24 mg; miedź - 0,07 mg; mangan - 0,5 mg; jod - 0,2 mg^[6].
• Witaminy na 100 g: witamina A - 7 µg; β-karoten - 42 µg; witamina E - 0,1 mg; tiamina - 0,09 mg; ryboflawina - 0,04 mg; niacyna - 0,4 mg; witamina B6 - 0,09 mg; foliany - 11 µg; witamina C - 15 mg^[6].

Indeks glikemiczny ananasa wynosi 59^[7].

Surowcem są owocostany i łodygi, z których w drodze ekstrakcji pozyskuje się mieszaninę pięciu enzymów proteolitycznych określanych zbiorczo jako bromelina. Bromelina ma działanie przeciwzapalne, przeciwobrzękowe, poprawia trawienie, działa antyagregacyjnie na płytki krwi. Właściwości te zostały potwierdzone w badaniach klinicznych^[8]. Ponadto bromelina może potęgować działanie antybiotyków, dlatego trzeba być ostrożnym w czasie przyjmowania leków^[7]. Bromelina stanowi również jeden z podstawowych alergenów ananasa^[9]. Niedojrzały ananas może podrażniać gardło i wywoływać biegunkę^[7].

Ananas comosus wykorzystywany jest do produkcji soków i napojów, owoce dodaje się także do deserów mlecznych czy wypieków. pH ananasa i jego produktów oscyluje między 3,1 a 4,0, czyli ma charakter kwasowy. W trakcie produkcji produktów z ananasa należy zadbać o dezaktywację enzymów powodujących psucie (PPO, POD, PME), zachowując jednocześnie aktywność bromeliny, której jest źródłem^[10]. Ekstrakcja soku z ananasa na szeroką skalę wymaga 2-stopniowego wyciskania miąższu z ananasa. Pozostały miąższ (przecier) pozostający po ekstrakcji soku ciągle zawiera ważne materiały, które można wyekstrahować, które mogą poprawić finalną jakość soku. Sok z owocu ananasa jest źródłem witaminy A, B1, B2, B6, C oraz minerałów, takich jak: wapń, magnez, potas, żelazo i cynk. Zawiera także błonnik i enzymy. Dodając enzymy stapiające błonę komórkową te wartościowe składniki soku mogą być wyekstrahowane z miąższu^[11]. W soku ananasa znajdują się także takie enzymy jak: syntaza sacharozofosforanowa (SPS), syntaza sacharozy (SS) i inwertaza (AI). Enzymy te w połączeniu z warunkami środowiska i sposobem uprawy rośliny mają istotne znaczenie w metabolizmie cukrów zawartych w jej owocach. Cukry natomiast są najistotniejszym czynnikiem wpływającym na jakość i wartość odżywczą owoców^[12].

Najwięksi producenci ananasów (2018) (w tys. ton)[13]
Kostaryka	3 418
Filipiny	2 731
Brazylia	2 650
Tajlandia	2 113
Indonezja	1 806
Indie	1 706
Nigeria	1 665
Chiny	1 573
Meksyk	1 000
Kolumbia	900

• AndrzejA. Sarwa AndrzejA., Wielki leksykon roślin leczniczych, Warszawa 2002 . Brak numerów stron w książce

Zobacz Pina Colada w książce kucharskiej w Wikibooks