Poligrafia

Poligrafia – dziedzina techniki i technologii, której przedmiot stanowią procesy wytwarzania druków (np. gazet, książek, plakatów, etykiet, opakowań) na różnorodnych podłożach {np. na papierze, kartonie, metalu, tworzywach sztucznych). Termin ten jest również synonimem całej gałęzi przemysłu – przemysłu poligraficznego^[1].

Poligrafia dąży do ciągłego doskonalenia druku, co wiąże się przykładowo z projektowaniem nowych maszyn i urządzeń oraz opracowywaniem efektywniejszych metod, materiałów i środków przy produkcji. Osiągnięcia poligrafii czynią z niej ważną część komunikacji wizualnej, co ma wpływ na wiele branż i dziedzin życia jak np. marketing, informacja czy edukacja^[1][2].

Pierwsze systemowe badania poligraficzne zaczęto prowadzić w Austro-Węgrzech, gdzie w 1888 roku założono najstarszy instytut poligraficzny (Höhere Graphische Bundes-Lehr- und Versuchsanstalt w Wiedniu). Współcześnie poligrafia jest powszechną interdyscyplinarną dziedziną naukową a badania w jej zakresie prowadzone są w licznych ośrodkach naukowych na świecie. W Polsce badania poligraficzne prowadzone są od 1958 roku, gdzie zapoczątkowano je w Centralnym Laboratorium Poligraficznym w Warszawie (obecnie Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Przemysłu Poligraficznego). Od 1967 roku także w Instucie Poligrafii Politechniki Warszawskiej, a od 2002 roku w Instucie Papiernictwa i Poligrafii Politechniki Łódzkiej^[1].

Przemysł poligraficzny jest szczególną dziedziną produkcyjną – obejmuje opracowywanie wzorców (form drukowych) oryginałów tekstowych i rysunkowych oraz drukowanie za ich pomocą kopii, w większości na potrzeby masowego odbiorcy.

Dawniej wszystkie etapy produkcji poligraficznej odbywały się przede wszystkim w drukarniach. Współcześnie w wyniku postępującej komputeryzacji i wprowadzania coraz nowocześniejszych technik cyfrowych, początkowe etapy wykonywane są zazwyczaj w specjalistycznych studiach, gdzie materiały przeznaczone do druku są poddawane cyfrowej obróbce i montażowi. Umożliwia to tworzenie form drukowych metodą ctplate („od komputera do wzorca”) lub metodą ctprint („od komputera do odbitki” – drukowanie cyfrowe)^[1].

Wg normy ISO 12637 produkcję poligraficzną można podzielić na następujące etapy:^[3][2]

• Prepress
  • technologia analogowa
    • przygotowanie: projektowanie, obróbka i reprodukcja obrazu, wykonanie proofu
    • montaż obrazu: impozycja i wykonanie proofu
    • wykonanie formy drukowej: mechaniczne, fotochemiczne, elektroniczne grawerowanie
  • technologia cyfrowa
    • przygotowanie: projektowanie, obróbka i reprodukcja obrazu, wykonanie proofu
    • montaż obrazu: impozycja i wykonanie proofu
    • wykonanie formy drukowej: elektroniczne grawerowanie, CtF, od komputera do podłoża, CtP, od komputera do elektronicznego nośnika obrazu

• Press (drukowanie)
  • bezfarbowe
    • fotochemiczne: halogenkami srebra, diazoniowe
    • termochemiczne: bezpośrednie termiczne
    • elektrochemiczne: wyładowaniami iskrowymi
  • bezformowe
    • ink-jet: ciągły, kropla na żądanie
    • termotransferowe: z nośnikiem woskowym, termosublimacyjne
    • elektrostatyczne (zob. druk cyfrowy): elektrograficzne, elektrofotograficzne, strumieniem elektronów, magnetograficzne
  • z formą
    • wypukłe: fleksograficzne, typograficzne, typooffsetowe
    • płaskie: litograficzne, offsetowe
    • wklęsłe: rotograwiurowe, wklęsłolinijne, tamponowe
    • farboprzenikalne: sitodrukowe, risograficzne

• Postpress
  • obróbka introligatorska
  • uszlachetnianie druku
  • spedycja

Farby drukowe różnią się metodą tworzenia barwy:

• farby procesowe : zestaw kilku (np. trzech, czterech lub sześciu) farb przy pomocy których – stosując technikę rastrowania obrazu i separacji barw – możliwe jest zadowalające odtworzenie palety barw naturalnych na reprodukowanym obrazie poligraficznym.
  • cztery farby procesowe (CMYK). CMYK to jednocześnie jedna z przestrzeni barw w pracy z grafiką komputerową.
  • zestaw Hexachrome – sześciu farb ( CMYK + pomarańczową orange i zieloną green = CMYKOG)
• farby spotowe (ang. spot colors) kolory dodatkowe = (specjalne, spotowe, "z puszki") farby, które zazwyczaj dają barwę nieosiągalną za pomocą farb procesowych)
  • Pantone (wykonane na podstawie wzorników barw ) Pantone Color Matching System = Pantone CMS
  • HKS (wykonane na podstawie wzorników barw)
  • barwy indywidualnie wskazanej przez zamawiającego
  • RAL color system - używany głównie w Europie, zobacz opis techniczny flagi Niemiec według niemieckiego ministerstwo spraw wewnętrznych

Zobacz hasło poligrafia w Wikisłowniku

• druk
• DTP
• System zarządzania kolorem
• Profil ICC

• Miesięcznik Poligrafika 6/2006, ISSN 0373-9864, Terminologia poligraficzna według normy ISO 12637-1 autorzy: Danuta Tyrowicz, Konrad Blachowski