Ngada (lud)
| |
| Populacja |
60 tys.[1] |
|---|---|
| Miejsce zamieszkania | |
| Język | |
| Religia |
chrześcijaństwo (katolicyzm). wierzenia tradycyjne |
| Grupa | |
| Pokrewne | |
 Lokalizacja kabupatenu Ngada | |
Ngada, także: Ngadha, Nad’a, Nga’da[2], Bajawa[2][3], Rokka[2] – grupa etniczna z centralnej części wyspy Flores w prowincji Małe Wyspy Sundajskie Wschodnie w Indonezji. Populacja Ngada wynosi 60 tys. osób. Są zaliczani do zespołu ludów bima-sumbajskich[1].
Są potomkami autochtonicznej ludności wyspy Flores. Mieszkańcy obszarów przybrzeżnych znajdowali się pod wpływem kulturowym Malajów, Bugisów i Makasarczyków[1]. Wyznają przede wszystkim katolicyzm[4][5], przy czym ludność górska częściowo zachowuje wierzenia tradycyjne[1]. Katolicyzm był szerzony przez misjonarzy, którzy rozpoczęli swoją działalność w latach 20. XX w.[5]
Tradycyjnie zajmują się rolnictwem (ryż, kukurydza, proso, uprawy towarowe – rośliny bobowate, dynia, orzech ziemny, warzywa, przyprawy). Łowiectwo i zbieractwo odgrywają rolę pomocniczą. Pewne znaczenie ma też hodowla zwierząt (bawoły, konie, trzoda chlewna, drób), praktykowana na niewielką skalę. Rozwinęło się rzemiosło, w tym plecionkarstwo, tkactwo, garncarstwo, a także obróbka metali. Żywność głównie roślinna, mięso spożywa się podczas świąt[1].
Ich rodzimy język to ngadha z wielkiej rodziny austronezyjskiej[1][4]. Jest spokrewniony z pobliskimi językami wyspy Flores i okolic (m.in. nage-kéo, ende, li’o, palu’e – por. języki centralnego Flores), a w dalszej kolejności z językiem manggarai[4]. Istnieje pewna grupa publikacji poświęconych językowi i kulturze Ngada[6][7]. W XX w. badania w regionie prowadził misjonarz Paul Arndt[8].
Zamieszkują kabupaten (obszar administracyjny) Ngada. Jednakże terytorium to zamieszkiwane jest także przez inne grupy etniczne, co może prowadzić do nieporozumień[3]. W ścisłym znaczeniu Ngada to ludność regionu Bajawa[9]. Pobliskie społeczności (jak np. Riung, Rongga, Nage-Kéo i Palu’e) bywają rozpatrywane jako podgrupy Ngada[2] bądź jako pokrewne grupy ludności[1][4]. Publikacja Ensiklopedi Suku Bangsa di Indonesia (2015), która stosuje szerokie ujęcie terminu „Ngada”, szacuje ich populację na 155 tys. osób (na podstawie danych z 1975 roku)[2].
Struktura społeczna Ngada właściwych opiera się na rodach matrylinearnych, co odróżnia ich od niektórych sąsiednich grup etnicznych[3][10].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g A. A. Biernowa: Ngada. W: Walerij Aleksandrowicz Tiszkow (red.): Narody i rieligii mira: encykłopiedija. Moskwa: Bolszaja Rossijskaja Encykłopiedija, 1998, s. 368. ISBN 978-5-85270-155-8. OCLC 40821169. [dostęp 2022-08-11]. (ros.).
- ↑ a b c d e Zulyani Hidayah: Ensiklopedi Suku Bangsa di Indonesia. Wyd. 2. Jakarta: Yayasan Pustaka Obor Indonesia, 2015, s. 279–280. ISBN 978-979-461-929-2. OCLC 913647590. [dostęp 2022-08-11]. (indonez.).
- ↑ a b c I Wayan Arka, Challenges and prospect of maintaining Rongga: an ethnographic report [online], Proceedings of the 2004 Conference of the Australian Linguistic Society, s. 5 [dostęp 2022-08-12] (ang.).
- ↑ a b c d M. Junus Melalatoa: Ensiklopedi Suku Bangsa di Indonesia Jilid L–Z. Jakarta: Direktorat Jenderal Kebudayaan, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1995, s. 622–625. OCLC 1027453789. [dostęp 2022-08-12]. (indonez.).
- ↑ a b Olaf H. Smedal, On the Value of the Beast or the Limit of Money: Notes on the Meaning of Marriage Prestations among the Ngadha, Central Flores (Indonesia), [w:] Knut Mikjel Rio, Olaf H. Smedal (red.), Hierarchy: Persistence and Transformation in Social Formations, Oxford–New York: Berghahn Books, 2009, s. 269–297, ISBN 978-1-84545-493-7, OCLC 608158100, JSTOR: j.ctt9qcqgq.12 (ang.), patrz s. 272.
- ↑ Harald Hammarström, Robert Forkel, Martin Haspelmath, Sebastian Bank: Ngad'a. Glottolog 4.6. [dostęp 2022-09-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-09-13)]. (ang.).
- ↑ Ian Pollock: “Rich as a running stream”: The Flow of Value in Ngadhaland, Indonesia. Australian National University, 2021. DOI: 10.25911/318Y-B046. [dostęp 2022-09-28]. (ang.).
- ↑ Marzanna Poplawska: Performing Faith: Christian Music, Identity and Inculturation in Indonesia. Abingdon–New York: Routledge, 2020, s. 166, seria: SOAS studies in music series. DOI: 10.4324/9780429504235. ISBN 978-0-429-50423-5. OCLC 1140792343. [dostęp 2023-06-07]. (ang.).
- ↑ Indonesia’s Eastern Islands. Hawthorn, Victoria: Lonely Planet, 1998, s. 221. ISBN 978-0-86442-503-4. OCLC 39291005. (ang.).
- ↑ I Wayan Arka: Bahasa Rongga: Deskripsi, Tipologi, dan Teori. Jakarta: Penerbit Universitas Katolik Indonesia Atma Jaya, 2016, s. 9. ISBN 978-602-8904-84-1. OCLC 1064980913. [dostęp 2023-10-08]. (indonez.).