Narew (gmina)

Narew
	gmina wiejska
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	hajnowski
TERC	2005082
Wójt	Aneta Leonowicz
Powierzchnia	241,79 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 3613
• gęstość	15,0 os./km²
Nr kierunkowy	85
Kod pocztowy	17-210
Tablice rejestracyjne	BHA
	Adres urzędu:ul. Mickiewicza 101; 17-210 Narew
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	37
Liczba miejscowości	43
	Położenie na mapie województwa podlaskiego Narew
	Położenie na mapie Polski Narew
	52°55′N 23°31′E/52,912778 23,520833
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Narew – gmina wiejska w południowo-wschodniej części województwa podlaskiego, w powiecie hajnowskim.

Głównym ośrodkiem oraz siedzibą władz gminy jest Narew. Według danych z 31 grudnia 2019 roku^[4] gminę zamieszkiwały 3454 osoby.

Gmina Narew jest jedną z największych obszarowo gmin województwa podlaskiego. Na jej terenie istnieje 37 sołectw obejmujących 48 miejscowości. W gminie zarejestrowanych jest około 100 podmiotów gospodarczych^[5].

Położenie

Gmina graniczy od północy z gminą Michałowo, od wschodu z gminą Narewka, od zachodu z gminami Zabłudów i Bielsk Podlaski, zaś od południa z gminami Czyże i Hajnówka.

Gmina Narew leży na szlaku drogi krajowej Białystok – Białowieża, w obrębie Puszczy Białowieskiej.

W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie białostockim.

Struktura powierzchni

Droga między Narwią a Gorędami na Podlaskim Szlaku Bocianim

Według danych z roku 2002^[6] gmina Narew ma obszar 241,79 km², w tym:

użytki rolne: 25%
użytki leśne: 65%

Gmina stanowi 14,89% powierzchni powiatu.

Swoim obszarem gmina obejmuje północno-zachodnią część Puszczy Białowieskiej, z której obficie spływające wody zasilają rzekę Narew, tworząc dalej na odcinku 30 km naturalną dolinę rzeczną przecinającą obszar administracyjny gminy po przekątnej. Przez terytorium gminy przebiega Podlaski Szlak Bociani, przechodząc m.in. przez miejscowości: Odrynki, gminną Narew, Trześciankę i Puchły^[7].

Rolnictwo

Według danych Powszechnego Spisu Rolnego w 2002 roku na terenie gminy funkcjonowało 1599 gospodarstw rolnych o łącznej powierzchni 15217 ha, w tym użytki rolne stanowiły 86,5% powierzchni. Rolnicy w wieku 65 lat i więcej stanowili 43% ogółu rolników, a osoby poniżej 30 roku życia 4%^[8].

Wśród użytków rolnych:

grunty orne stanowiły 7721 ha
pastwiska 1793 ha
lasy i grunty leśne 1497 ha
sady 13 ha^[8]

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004^[9]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	4299	100	2193	51	2106	49
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	12,7		6,5		6,2

Piramida wieku mieszkańców gminy Narew w 2014 roku^[1].

Skład narodowościowy

Według Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku gmina liczyła 40 miejscowości i zamieszkiwało ją 5707 osób, z czego większość w liczbie 4405 osób zadeklarowała narodowość białoruską (co stanowiło ponad 77% wszystkich mieszkańców gminy). Pozostali podali następujące narodowości: polską (1277 osób; 22% ogółu mieszkańców); żydowską (19 osób) i rosyjską (6 osób).

Zgodnie z wynikami Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku Narew była jedną z pięciu gmin, w których osoby narodowości polskiej stanowiły mniej niż połowę mieszkańców. Narodowość polską zadeklarowało wówczas 49,65% mieszkańców. Narodowość białoruską podało w tym samym czasie 49,23% ludności gminy^[10].

Religia

Zgodnie z wynikami spisu powszechnego z 1921 r. większość mieszkańców gminy stanowili prawosławni w liczbie 4832 osób, co dawało 85% wszystkich mieszkańców. Pozostali mieszkańcy gminy zgłosili kolejno: wyznanie rzymskokatolickie (208 osób; 14% mieszkańców), wyznanie mojżeszowe (36 osób; ok. 1% mieszkańców), wyznanie adwentystyczne (7 osób) oraz wyznanie ewangelickie (3 osoby)^[11]

Do dziś większość mieszkańców gminy wyznaje prawosławie. Na jej terenie funkcjonuje jedyny w Polsce prawosławny skit (w Odrynkach) oraz 5 parafii prawosławnych:

739 mieszkańców gminy to wyznawcy katolicyzmu, którzy przynależą do parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Stanisława Biskupa i Męczennika^[12].

W okresie dwudziestolecia międzywojenngo na terenie gminy pojawili się adwentyści, których działalność zdobyła szerokie uznanie szczególnie wśród wiejskiej ludności białoruskiej, m.in. ze względu na wykorzystywanie języka białoruskiego w nabożeństwach^[13]^[14]. Do dziś gminę zamieszkuje ich niewielka wspólnota. W Iwankach działa dom modlitwy Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego. Podobny zbór działał także w Socach. Prócz nich gminę zamieszkują członkowie Kościoła Chrześcijan Baptystów i związku wyznaniowego Świadków Jehowy^[15].

Sołectwa

Ancuty, Białki, Chrabostówka, Doratynka, Gorędy, Gorodczyno, Gorodzisko, Gradoczno, Istok, Iwanki, Janowo, Kotłówka, Koweła, Koźliki, Krzywiec, Kutowa, Lachy, Łopuchówka, Łosinka, Makówka, Narew – Gnilica, Narew – Osiedle, Narew – Piaski, Nowiny, Odrynki, Ogrodniki, Przybudki, Puchły, Radźki, Rybaki, Saki, Soce, Trześcianka, Tyniewicze Duże, Tyniewicze Małe, Waniewo, Waśki^[2]

Wsie bez statusu sołectwa: Bruszkowszczyzna, Cimochy, Cisy, Hajdukowszczyzna, Kaczały i Podborowisko.

Przypisy

↑ ^a ^b Gmina Narew w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ ^a ^b BIP gminy, sołectwa
↑ ^a ^b Urząd Statystyczny w Białymstoku
↑ Gmina Narew (podlaskie) » mapy, GUS, nieruchomości, noclegi, szkoły, regon, kody pocztowe, bezrobocie, wynagrodzenie, zarobki, tabele, edukacja, demografia, przedszkola, statystyki [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-01-26] (pol.).
↑ O naszej gminie... (Z oficjalnej strony internetowej gminy Narew). [dostęp 2013-01-05].
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Podlaski Szlak Bociani. Wrota Podlasia. [dostęp 2009-07-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (21 października 2012)].
↑ ^a ^b Rolnictwo. Gmina Narew. [dostęp 2009-08-02].
↑ Baza demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 w zakresie deklarowanej narodowości oraz języka używanego w domu. Deklaracje narodowościowe w gminach w 2002 r.. [dostęp 2013-01-05].
↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych.. T. 5: Województwo białostockie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924, s. 23 (32).
↑ NAREW – Parafia Wniebowzięcia NMP i św. Stanisława Biskupa i Męczennika | Diecezja Drohiczyńska [online], drohiczynska.pl [dostęp 2016-09-09] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-31] .
↑ Bogusław Kot. Z pożółkłych kart przeszłości(9). „Wiadomości Polonii Adwentystycznej”, Nr 4/2008 r. Northgate, Australia.
↑ Romuald Wawrzonek. Pr Romuald Wawrzonek – PL cz.1. „Wiadomości Polonii Adwentystycznej”, 30.10.2011r. Northgate, Australia.
↑ Wielokulturowość [online], portals.narew.gmina.pl .

[populacja2016-1] Gmina Narew w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[sol-2] BIP gminy, sołectwa

[us-3] Urząd Statystyczny w Białymstoku

[4] Gmina Narew (podlaskie) » mapy, GUS, nieruchomości, noclegi, szkoły, regon, kody pocztowe, bezrobocie, wynagrodzenie, zarobki, tabele, edukacja, demografia, przedszkola, statystyki [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-01-26] (pol.).

[gmina-5] O naszej gminie... (Z oficjalnej strony internetowej gminy Narew). [dostęp 2013-01-05].

[autonazwa1-6] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[7] Podlaski Szlak Bociani. Wrota Podlasia. [dostęp 2009-07-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (21 października 2012)].

[rolnictwo-8] Rolnictwo. Gmina Narew. [dostęp 2009-08-02].

[autonazwa2-9] Baza demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[10] Wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 w zakresie deklarowanej narodowości oraz języka używanego w domu. Deklaracje narodowościowe w gminach w 2002 r.. [dostęp 2013-01-05].

[Spis1921-11] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych.. T. 5: Województwo białostockie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924, s. 23 (32).

[12] NAREW – Parafia Wniebowzięcia NMP i św. Stanisława Biskupa i Męczennika | Diecezja Drohiczyńska [online], drohiczynska.pl [dostęp 2016-09-09] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-31] .

[dandypolish.org.au-13] Bogusław Kot. Z pożółkłych kart przeszłości(9). „Wiadomości Polonii Adwentystycznej”, Nr 4/2008 r. Northgate, Australia.

[14] Romuald Wawrzonek. Pr Romuald Wawrzonek – PL cz.1. „Wiadomości Polonii Adwentystycznej”, 30.10.2011r. Northgate, Australia.

[15] Wielokulturowość [online], portals.narew.gmina.pl .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

Wsie	Ancuty Białki Bruszkowszczyzna Chrabostówka Cimochy Cisy Doratynka Gorędy Gorodczyno Gorodzisko Gradoczno Hajdukowszczyzna Istok Iwanki Janowo Kaczały Kotłówka Koweła Koźliki Krzywiec Kutowa Lachy Łopuchówka Łosinka Makówka Narew Nowiny Odrynki Ogrodniki Podborowisko Przybudki Puchły Radźki Rohozy Rybaki Saki Soce Trześcianka Tyniewicze Małe Tyniewicze Duże Waniewo Waśki
Przysiółki	Skaryszewo Usnarszczyzna
Integralne części wsi	Ancuty-Kolonia Borek Chrenowe Chytry Rynek Długi Zakościuk Dziedziniec Ferma Glinica Góra Gramotne Hrudek Kamionka Kątek Kołodczyk Konczlanie Kruhły Las Michałowe Mikołajczykowe Morgi Mostowlanie Naddatki Nowinka Nowosiółka Pasowe Paszkowszczyzna Pawłoczki Piaski Pod Nowiny Pod Rzepiskami Podhorodysko Podłuże Podwaśki Popiele Praha Seredlanie Stawek Supronowe Swój Zakościuk Wyterebek Zabłocie Zamostocze Zapieczyska

Miasta	Hajnówka Kleszczele
Gminy miejskie	Hajnówka
Gminy miejsko-wiejskie	Kleszczele
Gminy wiejskie	Białowieża Czeremcha Czyże Dubicze Cerkiewne Hajnówka Narew Narewka

Przynależność wojewódzka	Prusy: departament białostocki (1795–1807) Rosja: obwód białostocki (1807–42) gubernia grodzieńska (1842–1915) II RP: woj. białostockie (1919–1939) ZSRR: obwód białostocki (1939–40) III Rzesza: okręg białostocki (1941–44) PRL: woj. białostockie (1945–1975)
Miasta (1795–75)	Bielsk (Podlaski) Boćki (do 1875 i 1919–34) Brańsk (do 1892 i od 1919) Ciechanowiec (← 1843–92 i 1919–52 →) Drohiczyn (← 1843–92 i 1919–52 →) Hajnówka (1951–53 →) Kleszczele (do 1875 i 1919–50*) Mielnik (← 1843–92 i 1919–34) Narew (do 1892 i 1919–34) Niemirów (← 1843–1875) Orla (do 1875 i 1919) Rudka (1795–1800) Siemiatycze (← 1843–92 i 1919–52 →)
Miasteczka (1795–1934)	Boćki (1875–1919) Brańsk (1892–1919) Ciechanowiec (1892–1919) Drohiczyn (1892–1919) Kleszczele (1892–1919) Mielnik (1892–1919) Milejczyce (← 1919-1934) Narew (1892–1919) Niemirów (1875-1934) Orla (1875-1919 i 1919-34) Siemiatycze (1892–1919)
Gminy wiejskie (1861–1954 i 1973–1975)	Augustowo (1952–54) Białowieża (← 1922–53 →) Bielsk (Podlaski) (1934–52 i 1973–1975) Boćki (1934–52 i 1973–1975) Brańsk (1934–52 i 1973–1975) Chraboły (1952–54 i 1973–1975) Ciechanowiec (1934–52) Czeremcha (1952–53 →) Czyże (1952–53 →) Dobromil (1952–54) Domanowo (1915–34 i 1952–54) Drohiczyn (1934–52 i 1973–1975) Dubiażyn (1861–1934) Dubicze Cerkiewne (1952–53 →) Grodzisk (1861–1952 →) Hajnówka (1929–30 i 1934–53) Holonki (1952–54) Kąty (1915–34) Klejniki (1861–1915 i 1952–53 →) Kleszczele (1915–53 →) Klukowicze (1945–52 →) Łosinka (1861–1934 i 1952–53 →) Łubin (Kościelny) (1915–34 i 1952–54) Malesze (1861–1915) Masiewo (← 1922–44) Mielnik (1934–52 →) Milejczyce (1915–52 →) Narew (1915–53 →) Narewka (1944–53 →) Narojki (1861–1934) Nowoberezowo (1861–1915) Oleksin (1861–1915) Orla (1861–1954 i 1973–1975) Pasynki (1861–1934 i 1952–54) Pawły (1861–1915) Policzna (1952–53 →) Radziwiłłówka (Aleksandrówka) (1861–1934) Rajsk (1861–1915) Rudka (1915–34, 1952–54 i 1973–1975) Ryboły (1952–54) Siemiatycze (1861–1952) Skórzec (1861–1934) Suchopol (← 1922–26 →) Śnieżki (1952–1954) Topczewo (1915–1934 i 1952–1954) Widowo (1952–1954) Widźgowo (1915–1934) Wyszki (1915–54 i 1973–1975)
Gromady (1954–1972)	Andryjanki (1954–1972) Augustowo (1954–1968) Bielsk Podlaski (1969–1972) Boćki (1954–1972) Brańsk (1969–1972) Chraboły (1959–1972) Domanowo (1954–1972) Falki (1954–1959) Gregorowce (1959–1972) Haćki (1954–1959) Hodyszewo (1954–1968) Holonki (1954–1972) Hołody (1959–1968) Kalnica (1959–1968) Kiersnowo (1954–1959) Klichy (1954–1959) Kotły (1954–1959) Lubieszcze (1954–1959) Łubin Kościelny (1954–1972) Malesze (1954–1959) Malinowo (1954–1959) Mokre (1954–1959) Moskiewce (1954–1959) Mulawicze (1954–1961) Nurzec (1954–1968) Oleksin (1954–1959) Olszewo (1954–1959) Orla (1954–1972) Parcewo (1954–1959) Pasynki (1954–1972) Paszkowszczyzna (1954–1959) Pawły (1954–1959) Pietrzykowo-Gołąbki (1954–1959) Piliki (1959–1972) Ploski (1954–1959) Popławy (1959–68) Rudka (1954–1972) Ryboły (1954–1972) Strabla (1954–1972) Szczyty-Dzięciołowo (1954–1957) Śnieżki (1954–1972) Świrydy (1954–1959) Topczewo (1954–1972) Wyszki (1954–1972) Zubowo (1954–1959)
Legenda	de facto skasowane w 1941, de iure w 1950

Przynależność wojewódzka	woj. białostockie
Miasta	Hajnówka (←)
Gminy wiejskie (1954 i 1973–75)	Białowieża (←) Czeremcha (←) Czyże (←) Dubicze Cerkiewne (←) Hajnówka (od 1973) Klejniki (← do 1954) Kleszczele (←) Lewkowo Stare (1954) Łosinka (← do 1954) Narew (←) Narewka (←) Nowoberezowo (1954) Policzna (← do 1954)
Gromady (1954–72)	Białowieża (1954–72) Czeremcha (1954–72) Czyże (1954–72) Dasze (1954–59) Dubicze Cerkiewne (1954–72) Dubiny (1954–71) Janowo (1954–59) Klejniki (1954–72) Kleszczele (1954–72) Kuraszewo (1954–59) Lewkowo Stare / Stare Lewkowo (1954–72) Łosinka (1954–72) Łuka (1954–59) Narew (1954–72) Narewka (1954–72) Nowoberezowo (1954–72) Olchówka (1954–59) Orzeszkowo (1954–72) Policzna (1954–72) Saki (1954–59) Siemianówka (1954–71) Stary Kornin (1954–71) Trześcianka (1954–72) Tyniewicze Duże (1954–59) Waniewo (1954–59) Waśki (1954–59)