Czyże (gmina)

Czyże
	gmina wiejska
	; Budynek urzędu gminy w Czyżach
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	hajnowski
TERC	0205042
Siedziba	Czyże
Wójt	Jerzy Wasiluk
Powierzchnia	134,2 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 2092
• gęstość	15,6 os./km²
Nr kierunkowy	85
Tablice rejestracyjne	BHA
Mniejszości	Białorusini
Język pomocniczy	białoruski
	Adres urzędu:17-207 Czyże
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	18
Liczba miejscowości	19
	Położenie na mapie województwa podlaskiego Czyże
	Położenie na mapie Polski Czyże
	52°47′N 23°25′E/52,778056 23,421944
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Czyże (biał. гмiна Чыжы, hmina Čyžy) – gmina wiejska w województwie podlaskim, w powiecie hajnowskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie białostockim. W 2010 roku w gminie wprowadzono język białoruski jako język pomocniczy.

Siedziba gminy to Czyże.

Według danych z 30 czerwca 2004^[4] gminę zamieszkiwało 2599 osób. Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku gminę zamieszkiwały 2034 osoby^[5].

Według danych z 31 grudnia 2019 roku^[6] gminę zamieszkiwało 1960 osób.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002^[7] gmina Czyże ma obszar 134,2 km², w tym:

użytki rolne: 86%
użytki leśne: 7%

Gmina stanowi 8,27% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 31 grudnia 2017 roku^[5].

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	2 034	100	1 039	51,1	995	48,9
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	15		8		7

Piramida wieku mieszkańców gminy Czyże w 2014 roku^[1].

Skład narodowościowy

Zgodnie z wynikami Narodowego Spisu Powszechnego z 2011 roku Czyże to gmina z największym w Polsce odsetkiem ludności należącej do mniejszości narodowej. Narodowość białoruską zadeklarowało tu 76,5%^[8] mieszkańców. Jest to jednocześnie spadek o ponad 5% w stosunku do wyników spisu z 2002 r.

Religia

Mieszkańcy gminy są głównie wyznania prawosławnego, na terenie gminy mieszczą się trzy parafie prawosławne: w Czyżach, w Kuraszewie i w Klejnikach.

Preferencje polityczne

W wyborach parlamentarnych w 2007 w gminie Czyże zwyciężyło Polskie Stronnictwo Ludowe (41,3%), tuż przed komitetem Lewica i Demokraci (41,1%). Najniższe w kraju poparcie w skali gminy zanotowało tu natomiast Prawo i Sprawiedliwość. Za tą partią opowiedziało się jedynie 12 głosujących (1,4%)^[9].

Podczas wyborów prezydenckich w 2010 gmina Czyże cieszyła się najwyższym w kraju poparciem dla kandydatury Bronisława Komorowskiego. Swój głos oddało tu bowiem na niego 93,01 proc. wyborców^[10]. Już jako prezydent, Bronisław Komorowski odwiedził Czyże 19 sierpnia 2011 w drodze powrotnej ze świętej Góry Grabarki, gdzie uczestniczył w obchodach prawosławnego święta Przemienienia Pańskiego^[11].

Podczas wyborów parlamentarnych w 2015 w gminie Czyże padł kolejny rekord, tym razem odnotowano tu najniższe w Polsce poparcie dla partii Prawo i Sprawiedliwość, które wyniosło zaledwie 5,13 proc. głosów^[12].

Sołectwa

Czyże, Hukowicze, Kamień, Klejniki (sołectwa: Klejniki I i Klejniki II), Kojły, Kuraszewo, Lady, Leniewo, Łuszcze, Morze, Osówka, Podrzeczany, Rakowicze, Sapowo, Szostakowo, Wólka, Zbucz^[2].

Miejscowości podstawowe bez statusu sołectwa: Leszczyny, Podwieżanka.

Sąsiednie gminy

Bielsk Podlaski, Dubicze Cerkiewne, Hajnówka, Narew, Orla

Przypisy

↑ ^a ^b Gmina Czyże w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ ^a ^b Strona gminy, sołectwa
↑ ^a ^b Urząd Statystyczny w Białymstoku
↑ Baza demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ ^a ^b Gmina Czyże w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-01-14] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Gmina Czyże (podlaskie) » mapy, nieruchomości, GUS, szkoły, regon, kody pocztowe, wynagrodzenie, bezrobocie, zarobki, tabele, edukacja, demografia, statystyki, urzędy, wsie [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-02-09] (pol.).
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Wykaz gmin, w których nie mniej niż 20% mieszkańców należy do mniejszości narodowych lub etnicznych albo posługuje się językiem regionalnym - Wyniki Narodowego Spisu Powszechn... [online], mniejszosci.narodowe.mswia.gov.pl [dostęp 2018-09-07] (pol.).
↑ Wybory 2007 [online], wybory2007.pkw.gov.pl [dostęp 2017-11-22] .
↑ Joanna Klimowicz. Czyże: rekord Komorowskiego - 93,01 proc.. „wyborcza.pl”, lipiec 2010. Gazeta Wyborcza. [dostęp 2016-03-12].
↑ Sławomir Sawczuk: Prezydent Komorowski odwiedził Czyże. Polskie Radio Białystok. [dostęp 2016-03-12]. (pol.).
↑ Wybory parlamentarne 2015 – Prawo i Sprawiedliwość. Wybory w Polsce - wyniki na mapie. [dostęp 2016-03-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-12)]. (pol.).

[populacja2016-1] Gmina Czyże w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[sol-2] Strona gminy, sołectwa

[us-3] Urząd Statystyczny w Białymstoku

[autonazwa2-4] Baza demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[:0-5] Gmina Czyże w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-01-14] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[6] Gmina Czyże (podlaskie) » mapy, nieruchomości, GUS, szkoły, regon, kody pocztowe, wynagrodzenie, bezrobocie, zarobki, tabele, edukacja, demografia, statystyki, urzędy, wsie [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-02-09] (pol.).

[autonazwa1-7] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[8] Wykaz gmin, w których nie mniej niż 20% mieszkańców należy do mniejszości narodowych lub etnicznych albo posługuje się językiem regionalnym - Wyniki Narodowego Spisu Powszechn... [online], mniejszosci.narodowe.mswia.gov.pl [dostęp 2018-09-07] (pol.).

[9] Wybory 2007 [online], wybory2007.pkw.gov.pl [dostęp 2017-11-22] .

[wyborcza-10] Joanna Klimowicz. Czyże: rekord Komorowskiego - 93,01 proc.. „wyborcza.pl”, lipiec 2010. Gazeta Wyborcza. [dostęp 2016-03-12].

[radio-11] Sławomir Sawczuk: Prezydent Komorowski odwiedził Czyże. Polskie Radio Białystok. [dostęp 2016-03-12]. (pol.).

[wybory2015-12] Wybory parlamentarne 2015 – Prawo i Sprawiedliwość. Wybory w Polsce - wyniki na mapie. [dostęp 2016-03-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-12)]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Miasta	Hajnówka Kleszczele
Gminy miejskie	Hajnówka
Gminy miejsko-wiejskie	Kleszczele
Gminy wiejskie	Białowieża Czeremcha Czyże Dubicze Cerkiewne Hajnówka Narew Narewka

Przynależność wojewódzka	Prusy: departament białostocki (1795–1807) Rosja: obwód białostocki (1807–42) gubernia grodzieńska (1842–1915) II RP: woj. białostockie (1919–1939) ZSRR: obwód białostocki (1939–40) III Rzesza: okręg białostocki (1941–44) PRL: woj. białostockie (1945–1975)
Miasta (1795–75)	Bielsk (Podlaski) Boćki (do 1875 i 1919–34) Brańsk (do 1892 i od 1919) Ciechanowiec (← 1843–92 i 1919–52 →) Drohiczyn (← 1843–92 i 1919–52 →) Hajnówka (1951–53 →) Kleszczele (do 1875 i 1919–50*) Mielnik (← 1843–92 i 1919–34) Narew (do 1892 i 1919–34) Niemirów (← 1843–1875) Orla (do 1875 i 1919) Rudka (1795–1800) Siemiatycze (← 1843–92 i 1919–52 →)
Miasteczka (1795–1934)	Boćki (1875–1919) Brańsk (1892–1919) Ciechanowiec (1892–1919) Drohiczyn (1892–1919) Kleszczele (1892–1919) Mielnik (1892–1919) Milejczyce (← 1919-1934) Narew (1892–1919) Niemirów (1875-1934) Orla (1875-1919 i 1919-34) Siemiatycze (1892–1919)
Gminy wiejskie (1861–1954 i 1973–1975)	Augustowo (1952–54) Białowieża (← 1922–53 →) Bielsk (Podlaski) (1934–52 i 1973–1975) Boćki (1934–52 i 1973–1975) Brańsk (1934–52 i 1973–1975) Chraboły (1952–54 i 1973–1975) Ciechanowiec (1934–52) Czeremcha (1952–53 →) Czyże (1952–53 →) Dobromil (1952–54) Domanowo (1915–34 i 1952–54) Drohiczyn (1934–52 i 1973–1975) Dubiażyn (1861–1934) Dubicze Cerkiewne (1952–53 →) Grodzisk (1861–1952 →) Hajnówka (1929–30 i 1934–53) Holonki (1952–54) Kąty (1915–34) Klejniki (1861–1915 i 1952–53 →) Kleszczele (1915–53 →) Klukowicze (1945–52 →) Łosinka (1861–1934 i 1952–53 →) Łubin (Kościelny) (1915–34 i 1952–54) Malesze (1861–1915) Masiewo (← 1922–44) Mielnik (1934–52 →) Milejczyce (1915–52 →) Narew (1915–53 →) Narewka (1944–53 →) Narojki (1861–1934) Nowoberezowo (1861–1915) Oleksin (1861–1915) Orla (1861–1954 i 1973–1975) Pasynki (1861–1934 i 1952–54) Pawły (1861–1915) Policzna (1952–53 →) Radziwiłłówka (Aleksandrówka) (1861–1934) Rajsk (1861–1915) Rudka (1915–34, 1952–54 i 1973–1975) Ryboły (1952–54) Siemiatycze (1861–1952) Skórzec (1861–1934) Suchopol (← 1922–26 →) Śnieżki (1952–1954) Topczewo (1915–1934 i 1952–1954) Widowo (1952–1954) Widźgowo (1915–1934) Wyszki (1915–54 i 1973–1975)
Gromady (1954–1972)	Andryjanki (1954–1972) Augustowo (1954–1968) Bielsk Podlaski (1969–1972) Boćki (1954–1972) Brańsk (1969–1972) Chraboły (1959–1972) Domanowo (1954–1972) Falki (1954–1959) Gregorowce (1959–1972) Haćki (1954–1959) Hodyszewo (1954–1968) Holonki (1954–1972) Hołody (1959–1968) Kalnica (1959–1968) Kiersnowo (1954–1959) Klichy (1954–1959) Kotły (1954–1959) Lubieszcze (1954–1959) Łubin Kościelny (1954–1972) Malesze (1954–1959) Malinowo (1954–1959) Mokre (1954–1959) Moskiewce (1954–1959) Mulawicze (1954–1961) Nurzec (1954–1968) Oleksin (1954–1959) Olszewo (1954–1959) Orla (1954–1972) Parcewo (1954–1959) Pasynki (1954–1972) Paszkowszczyzna (1954–1959) Pawły (1954–1959) Pietrzykowo-Gołąbki (1954–1959) Piliki (1959–1972) Ploski (1954–1959) Popławy (1959–68) Rudka (1954–1972) Ryboły (1954–1972) Strabla (1954–1972) Szczyty-Dzięciołowo (1954–1957) Śnieżki (1954–1972) Świrydy (1954–1959) Topczewo (1954–1972) Wyszki (1954–1972) Zubowo (1954–1959)
Legenda	de facto skasowane w 1941, de iure w 1950

Przynależność wojewódzka	woj. białostockie
Miasta	Hajnówka (←)
Gminy wiejskie (1954 i 1973–75)	Białowieża (←) Czeremcha (←) Czyże (←) Dubicze Cerkiewne (←) Hajnówka (od 1973) Klejniki (← do 1954) Kleszczele (←) Lewkowo Stare (1954) Łosinka (← do 1954) Narew (←) Narewka (←) Nowoberezowo (1954) Policzna (← do 1954)
Gromady (1954–72)	Białowieża (1954–72) Czeremcha (1954–72) Czyże (1954–72) Dasze (1954–59) Dubicze Cerkiewne (1954–72) Dubiny (1954–71) Janowo (1954–59) Klejniki (1954–72) Kleszczele (1954–72) Kuraszewo (1954–59) Lewkowo Stare / Stare Lewkowo (1954–72) Łosinka (1954–72) Łuka (1954–59) Narew (1954–72) Narewka (1954–72) Nowoberezowo (1954–72) Olchówka (1954–59) Orzeszkowo (1954–72) Policzna (1954–72) Saki (1954–59) Siemianówka (1954–71) Stary Kornin (1954–71) Trześcianka (1954–72) Tyniewicze Duże (1954–59) Waniewo (1954–59) Waśki (1954–59)