Nowe Skalmierzyce (gmina)

Nowe Skalmierzyce
	gmina miejsko-wiejska
	; Urząd Gminy i Miasta Nowe Skalmierzyce w Skalmierzycach
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	ostrowski
TERC	3017023
Siedziba	Skalmierzyce
Burmistrz	Jerzy Łukasz Walczak
Powierzchnia (2024)	125,40 km²
Populacja (2024); • liczba ludności	; 15 985
• gęstość	127 os./km²
Nr kierunkowy	(+48) 62
Tablice rejestracyjne	POS
	Adres urzędu:ul. Ostrowska 8 ; Skalmierzyce; 63-460 Nowe Skalmierzyce
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	26
Liczba miejscowości	31
	Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Nowe Skalmierzyce
	Położenie na mapie Polski Nowe Skalmierzyce
	51°42′N 17°59′E/51,702500 17,980278
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Nowe Skalmierzyce (1934–1954 gmina Skalmierzyce Nowe) – gmina miejsko-wiejska w województwie wielkopolskim, w powiecie ostrowskim z siedzibą we wsi Skalmierzyce^[2]. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie kaliskim.

Według danych z 1 stycznia 2024 roku gmina liczyła 15 985 mieszkańców^[1]; zamieszkuje ją 9,9% ludności powiatu ostrowskiego^[3].

Położenie

Według danych z 1 stycznia 2024 roku powierzchnia gminy Nowe Skalmierzyce wynosiła 125,40 km²^[1].

Gmina położona jest we wschodniej części powiatu ostrowskiego na Wysoczyźnie Kaliskiej w dorzeczu rzeki Prosny w paśmie makroregionu Niziny Południowowielkopolskiej^[4]. Najniżej położony punkt na terenie gminy leży w dolinie Prosny w Lezionie (105,0 m n.p.m.)^[5], a najwyższy występuje na pograniczu z gminą Sieroszewice w pasie Śliwniki–Leziona (144–147 m n.p.m.)^[4]. Pozostały obszar ukształtowania terenu gminy jest jednolity na poziomie 128–138 m n.p.m.^[4]

Samorząd

Od 2018 roku burmistrzem gminy Nowe Skalmierzyce jest Jerzy Łukasz Walczak (Komitet Wyborczy Wyborców Jerzego Łukasza Walczaka; 2018)^[6].

Historia

W wyniku reformy administracyjnej w Polsce (1975), utworzono gminę z miastem Nowe Skalmierzyce i 29 wsiami sołeckimi^[7]. W 1976 roku przyłączono ze zniesionej gminy Dobrzec sołectwa: Biskupice, Dobrzec, Sulisławice i Sulisławice Kolonia. W 2000 roku z inicjatywy mieszkańców z gminy odłączono wsie: Dobrzec, Sulisławice i Sulisławice Kolonia przyłączając je do Kalisza^[7].

Środowisko naturalne

Lasy

W 2017 roku powierzchnia lasów na terenie gminy wynosiła 395 ha, co stanowi lesistość na poziomie 3,1%^[8].

Wody

rzeka Ołobok (Biskupice Ołoboczne)
rzeka Prosna (Leziona, Osiek, Śmiłów)
rzeka Trzemna (Droszew, Gałązki Wielkie, Kurów, Pawłówek, Miedzianów)
struga Ciemna (Kurów, Skalmierzyce, Śliwniki)
struga Lipówka (Boczków, Chotów, Gniazdów, Gostyczyna, Leziona, Mączniki, Nowe Skalmierzyce, Węgry)
struga Pokrzywnica (Biskupice)

Obszary chronione

obszar chronionego krajobrazu doliny Prosny, Ołoboku i południowej części doliny Ciemnej o całkowitej powierzchni 838 ha, występuje tu m.in. obszar gnieżdżenia się derkacza^[4].

Zabytki i miejsca historyczne

Miejscowość	Nazwa	Wybudowany	Wpis do rejestru zabytków^[9]
Nowe Skalmierzyce	Neogotycki dworzec kolejowy (ul. Kolejowa 19)	1905–1906	1017/Wlkp/A z 4.01.2017
	Stary dworzec kolejowy (Plac Wolności 3)	1895–1896	brak
	Budynek dawnej poczty kolejowej (ul. Kolejowa)	pocz. XX w.	brak
	Wieża ciśnień (ul. 29 Grudnia)	1913	brak
	Przepompownia (ul. 29 Grudnia)	XX w.	brak
	Budynek parowozowni^[10] (ul. 29 Grudnia)	XX w.	zburzony w 2012
	Zabudowa ulicy Kolejowej	1910	brak
Nowe Skalmierzyce	Zabudowa Placu Wolności	XIX/XX w.	brak
	Budynek szkoły (ul. Kaliska 52)	1909	706/A z 24.11.1994
	Kościół pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy wraz z plebanią (ul. Kaliska 43)	1911–1913	727/A z 12.04.1996
	Kościół pw. Bożego Ciała (ul. 3 Maja)	1931–1932	brak
Biskupice Ołoboczne	Kościół pw. św. Bartłomieja Apostoła (ul. Ostrowska 11)	1726	908/A z 20.02.1970
Chotów	Dwór z parkiem krajobrazowym	1 poł. XIX w.	459 z 27.06.1989
Droszew	Kościół pw. Wszystkich Świętych	1783–1787	907/A z 19.05.1954
Gałązki Małe	Dwór	1903	brak
Gostyczyna	Kościół pw. św. Mikołaja	XVI/XVII w.	708/Wlkp/A z 10.09.2008
Kotowiecko	Zespół dworski	1842	721/A z 20.12.1995
Mączniki	Spichlerz	XIX w.	brak
Miedzianów	Dwór z parkiem	1877	1696/A z 4.04.1975
Ociąż	Wczesnośredniowieczne grodzisko	IX–XI w.	brak
Ociąż	Kościół Narodzenia NMP	1785–1786	kl.IV-73/63/54 z 19.05.1954
Osiek	Dwór	1844	622/A z 24.06.1991
Skalmierzyce	Zespół kościoła parafialnego pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej	1791	889/Wlkp/A z 25.03.2013
Śliwniki	Neoromański spichrz	1849	1548/A z 4.07.1974
Śliwniki	Pałac Niemojowskich	1848–1850	1412/A z 1.03.1973
Śmiłów	Park dworski	XIX w.	738/A z 20.10.1997
Węgry	Dwór	1 poł. XIX w.	581/A z 18.03.1992

Demografia

Ludność

Liczba mieszkańców gminy Nowe Skalmierzyce według danych GUS^[11]
Rok (stan na 1 stycznia)	Liczba ludności	Przyrost	Gęst. zaludnienia [os./km²]	Powierzchnia [km²]
2012	15 172	–	121	125,42
2013	15 163	9
2014	15 140	23
2015	15 246	106	122
2016	15 264	18
2017	15 333	64
2018	15 430	97	123
2019	15 478	48	123
2020	15 563	85	124
2021	15 625	62	125
2024	15 985	360	127	125,40

Wskaźnik maskulinizacji

Wskaźnik maskulinizacji^[3] (stan na 1 stycznia 2021)
Opis	Ogółem		Kobiety	Mężczyźni
populacja	15 625	100%	50,6%	49,4%

Piramida wieku

Największe wsie w gminie Nowe Skalmierzyce


Wieś		Ludność (2021)^[3]
1	Skalmierzyce	2212
2	Biskupice Ołoboczne	1178
3	Śliwniki	1135
4	Ociąż	721
5	Boczków	653

Miejscowości

Podkoce, część wsi Mączniki (pozostałości dawnej obory)

Miasto

Nowe Skalmierzyce

Wsie sołeckie

Osady

Części wsi

Przysiółki

Edukacja

Publiczne Przedszkole nr 2 „Pod Kasztanami” w Nowych Skalmierzycach


Placówki oświatowe na terenie gminy Nowe Skalmierzyce^[12]
Placówka	Nazwa	Adres
Żłobki	Żłobek Gminny^[13] (funkcjonuje od 2015)	Nowe Skalmierzyce, ul. Generała Józefa Hallera 1
Przedszkola	Publiczne Przedszkole nr 1 „Jarzębinka”	Nowe Skalmierzyce, ul. Generała Józefa Hallera 1
	Publiczne Przedszkole nr 2 „Pod Kasztanami” (funkcjonuje od 1948)	Nowe Skalmierzyce, ul. Kolejowa 16
	Publiczne Przedszkole	Fabianów, ul. Szkolna 54
	Publiczne Przedszkole	Kotowiecko, ul. Kaliska 4
Szkoły podstawowe	Szkoła Podstawowa im. Powstańców Wielkopolskich	Nowe Skalmierzyce, ul. Okólna 8
	Szkoła Podstawowa im. Polskich Noblistów (funkcjonuje od 1909)	Nowe Skalmierzyce, ul. Kaliska 52
	Szkoła Podstawowa im. Orła Białego (funkcjonuje od 1840)	Biskupice Ołoboczne, ul. Szkolna 7
	Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej	Droszew 21
	Szkoła Podstawowa im. Janusza Korczaka	Kotowiecko, ul. Kaliska 4
	Szkoła Podstawowa im. Jana Niepomucena Chrzana	Gostyczyna 48
	Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Ociążu	Fabianów, ul. Szkolna 56
	Szkoła Podstawowa im. Adama Mickiewicza	Skalmierzyce, ul. Ostrowska 16

Gospodarka

Główne branże przemysłu to: meblowy, metalowy, rolno–spożywczy oraz działalność usługowo–handlowa^[14]. W 2017 roku na terenie gminy w rejestrze REGON zarejestrowanych było 1134 podmiotów gospodarczych; dochód gminy na jednego mieszkańca wynosił 4615 zł^[8].

W 2019 dochody budżetu Gminy i Miasta Nowe Skalmierzyce wynosiły 84,1 mln zł, a wydatki 82,0 mln zł – nadwyżka budżetowa wynosiła 2,1 mln zł^[15].

Transport

Transport drogowy

Siedziba gminy

Gmina jest jedną z dwóch gmin miejsko-wiejskich w Polsce, której siedzibą nie jest miasto – siedziba gminy mieści się we wsi Skalmierzyce, nie w mieście Nowe Skalmierzyce, od 2023 roku drugą jest gmina Bodzanów z siedzibą we wsi Chodkowo i miastem Bodzanów (porównaj też z gminą Święta Katarzyna w latach 1997–2009 oraz z gminą Silnowo w latach 1993–1994). Jednakże Nowe Skalmierzyce były siedzibą gminy od 1 stycznia 1973^[16] do 30 grudnia 1999 roku^[17].

Wyróżnienia

„Przyjazna Gmina 2013” w konkursie Forum Biznesu Gazety Prawnej^[18].
„Euro–Gmina” (2015) – statuetka i certyfikat na III Ogólnopolskim Forum Gospodarczym w Warszawie^[19].
Ranking samorządów „Rzeczypospolitej” (2015, 2017, 2018) – miejsce w ogólnopolskim zestawieniu 100 najlepszych samorządów^[20]^[21]^[22].
„Samorządowy Lider Edukacji” (2016, 2017) – Ogólnopolski Program Certyfikacji Gmin, Powiatów i Samorządnych Województw^[23]^[24].
Ogólnopolski Ranking Zrównoważonego Rozwoju Jednostek Samorządu Terytorialnego (2017) – szóste miejsce w kategorii gmin miejsko-wiejskich^[25].
Nagroda w rankingu Dziennika Gazety Prawnej – „Aktywizacja sportowa dzieci i młodzieży” (2019)^[26].

Sąsiednie gminy

Gmina	Powiat	Województwo
Godziesze Wielkie	kaliski	wielkopolskie
Gołuchów	pleszewski
Kalisz (miasto na prawach powiatu)
Ostrów Wielkopolski	ostrowski
Sieroszewice	ostrowski

Przypisy

↑ ^a ^b ^c GUS. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 roku. [dostęp 2024-11-12]. (pol.).
↑ (§ 7. Statut Gminy i Miasta Nowe Skalmierzyc) Uchwała nr II/5/02 Rady Gminy i Miasta Nowe Skalmierzyce z dnia 6 grudnia 2002 r. (Dz. Urz. Woj. Wielkopolskiego z 2003 r. Nr 13, poz. 231).
↑ ^a ^b ^c Gmina Nowe Skalmierzyce w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2024-11-12] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ ^a ^b ^c ^d Położenie Gminy i Miasta Nowe Skalmierzyce [online], www.noweskalmierzyce.pl [dostęp 2017-10-24] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-25] (pol.).
↑ Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Ostrowskiego na lata 2014–2017, 2014 .
↑ Wybory samorządowe 2018 [online], wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2019-04-03] .
↑ ^a ^b Historia – Gmina i Miasto Nowe Skalmierzyce [online], www.noweskalmierzyce.pl [dostęp 2017-10-24] [zarchiwizowane z adresu 2013-11-12] .
↑ ^a ^b Urząd Statystyczny w Poznaniu – Statystyczne Vademecum Samorządowca [online], 2018 .
↑ Zestawienia zabytków nieruchomych [online], www.nid.pl [dostęp 2018-09-05] .
↑ Zburzyli parowozownię [online], Radio Centrum [dostęp 2018-09-19] (pol.).
↑ GUS, Główny Urząd Statystyczny [online], stat.gov.pl [dostęp 2019-08-16] (pol.).
↑ Informator o placówkach oświatowych prowadzonych przez Gminę i Miasto Nowe Skalmierzyce, 2018 .
↑ Pierwszy żłobek w gminie [online], Fakty Kaliskie [dostęp 2015-12-01] .
↑ Gospodarka – Gmina i Miasto Nowe Skalmierzyce [online], www.noweskalmierzyce.pl [dostęp 2017-10-24] [zarchiwizowane z adresu 2013-11-13] .
↑ Biuletyn Informacji Publicznej – Gmina i Miasto Nowe Skalmierzyce – Budżet Gminy i Miasta [online], bip.noweskalmierzyce.pl, 2019 [dostęp 2019-01-18] (pol.).
↑ Uchwała Nr XVIII/98/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu z dnia 5 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie poznańskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu z dnia 29 grudnia 1972 r., Nr 32, Poz. 391).
↑ Dz.U. z 1999 r. nr 110, poz. 1267.
↑ Przyjazne Nowe Skalmierzyce. noweskalmierzyce.pl. [dostęp 2014-12-28]. (pol.).
↑ III Ogólnopolska Gala Gospodarcza. noweskalmierzyce.pl. [dostęp 2015-06-04]. (pol.).
↑ Gmina i Miasto Nowe Skalmierzyce w gronie 100 najlepszych samorządów w Polsce. noweskalmierzyce.pl. [dostęp 2015-07-16]. (pol.).
↑ Gmina i Miasto Nowe Skalmierzyce w gronie najlepszych polskich samorządów [online], noweskalmierzyce.pl [dostęp 2017-12-23] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-24] .
↑ Ranking samorządów [online], rankingsamorzadow.pl [dostęp 2018-10-13] (pol.).
↑ Tytuł „Samorządowego Lidera Edukacji” dla Gminy i Miasta Nowe Skalmierzyce [online], noweskalmierzyce.pl [dostęp 2016-10-15] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-18] .
↑ Tytuł „Samorządowego Lidera Edukacji” po raz drugi [online], noweskalmierzyce.pl [dostęp 2017-12-23] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-24] .
↑ Gmina i Miasto Nowe Skalmierzyce wyróżniona w ogólnopolskim konkursie [online], noweskalmierzyce.pl [dostęp 2017-11-10] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-10] .
↑ Nagroda dla Gminy i Miasta Nowe Skalmierzyce [online], noweskalmierzyce.pl [dostęp 2019-06-09] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-09] (pol.).

[Population_2024-1] GUS. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 roku. [dostęp 2024-11-12]. (pol.).

[2] (§ 7. Statut Gminy i Miasta Nowe Skalmierzyc) Uchwała nr II/5/02 Rady Gminy i Miasta Nowe Skalmierzyce z dnia 6 grudnia 2002 r. (Dz. Urz. Woj. Wielkopolskiego z 2003 r. Nr 13, poz. 231).

[:3-3] Gmina Nowe Skalmierzyce w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2024-11-12] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[:0-4] Położenie Gminy i Miasta Nowe Skalmierzyce [online], www.noweskalmierzyce.pl [dostęp 2017-10-24] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-25] (pol.).

[5] Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Ostrowskiego na lata 2014–2017, 2014 .

[6] Wybory samorządowe 2018 [online], wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2019-04-03] .

[:1-7] Historia – Gmina i Miasto Nowe Skalmierzyce [online], www.noweskalmierzyce.pl [dostęp 2017-10-24] [zarchiwizowane z adresu 2013-11-12] .

[:2-8] Urząd Statystyczny w Poznaniu – Statystyczne Vademecum Samorządowca [online], 2018 .

[9] Zestawienia zabytków nieruchomych [online], www.nid.pl [dostęp 2018-09-05] .

[10] Zburzyli parowozownię [online], Radio Centrum [dostęp 2018-09-19] (pol.).

[11] GUS, Główny Urząd Statystyczny [online], stat.gov.pl [dostęp 2019-08-16] (pol.).

[12] Informator o placówkach oświatowych prowadzonych przez Gminę i Miasto Nowe Skalmierzyce, 2018 .

[13] Pierwszy żłobek w gminie [online], Fakty Kaliskie [dostęp 2015-12-01] .

[14] Gospodarka – Gmina i Miasto Nowe Skalmierzyce [online], www.noweskalmierzyce.pl [dostęp 2017-10-24] [zarchiwizowane z adresu 2013-11-13] .

[15] Biuletyn Informacji Publicznej – Gmina i Miasto Nowe Skalmierzyce – Budżet Gminy i Miasta [online], bip.noweskalmierzyce.pl, 2019 [dostęp 2019-01-18] (pol.).

[16] Uchwała Nr XVIII/98/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu z dnia 5 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie poznańskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu z dnia 29 grudnia 1972 r., Nr 32, Poz. 391).

[17] Dz.U. z 1999 r. nr 110, poz. 1267.

[18] Przyjazne Nowe Skalmierzyce. noweskalmierzyce.pl. [dostęp 2014-12-28]. (pol.).

[19] III Ogólnopolska Gala Gospodarcza. noweskalmierzyce.pl. [dostęp 2015-06-04]. (pol.).

[20] Gmina i Miasto Nowe Skalmierzyce w gronie 100 najlepszych samorządów w Polsce. noweskalmierzyce.pl. [dostęp 2015-07-16]. (pol.).

[21] Gmina i Miasto Nowe Skalmierzyce w gronie najlepszych polskich samorządów [online], noweskalmierzyce.pl [dostęp 2017-12-23] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-24] .

[22] Ranking samorządów [online], rankingsamorzadow.pl [dostęp 2018-10-13] (pol.).

[23] Tytuł „Samorządowego Lidera Edukacji” dla Gminy i Miasta Nowe Skalmierzyce [online], noweskalmierzyce.pl [dostęp 2016-10-15] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-18] .

[24] Tytuł „Samorządowego Lidera Edukacji” po raz drugi [online], noweskalmierzyce.pl [dostęp 2017-12-23] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-24] .

[25] Gmina i Miasto Nowe Skalmierzyce wyróżniona w ogólnopolskim konkursie [online], noweskalmierzyce.pl [dostęp 2017-11-10] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-10] .

[26] Nagroda dla Gminy i Miasta Nowe Skalmierzyce [online], noweskalmierzyce.pl [dostęp 2019-06-09] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-09] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

Miasta	Nowe Skalmierzyce Odolanów Ostrów Wielkopolski Raszków
Gminy miejskie	Ostrów Wielkopolski
Gminy miejsko-wiejskie	Nowe Skalmierzyce Odolanów Raszków
Gminy wiejskie	Ostrów Wielkopolski Przygodzice Sieroszewice Sośnie

Przynależność wojewódzka	woj. poznańskie (II RP) (1919–39) woj. poznańskie (1945–75)
Miasta (1919–75)	Mikstat (← 1934–54 →) Nowe Skalmierzyce (od 1962) Odolanów (← od 1932) Ostrów (Wielkopolski) (do 1951 →) Raszków (← od 1932) Sulmierzyce (← 1932–34 →)
Osiedla (1954–72)	Skalmierzyce Nowe (1956–62)
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–54 i 1973–75)	Biniew (do 1946) Czarnylas (do 1954) Czekanów (do 1954) Daniszyn (do 1954) Granowiec (do 1946) Kamienice Nowe (1953–54) Mikstat (do 1954) Nowe Skalmierzyce* Odolanów Ostrów Wielkopolski (od 1973) Przygodzice Raszków Sieroszewice** Sobótka (1946–54) Sośnie (od 1946) Wysocko Wielkie (do 1953)
Gromady (1954–72)	Biniew (1954–72) Biskupice Ołoboczne (1954–61) Bogdaj (1954–61) Boników (1954–68) Chojnik (1954–71) Chynowa (1954–61) Cieszyn (1954–61) Czarnylas (1954–72) Daniszyn (1954–72) Gorzyce Wielkie (1954–72) Gostyczyna (1954–61) Grudzielec Nowy (1954–61) Kamienice Nowe (1954–72) Kotowiecko (1954–71) Lewków (1954–72) Ligota (← 1956–72) Mikstat (1954 →) Moszczanka (1954–59) Nabyszyce (1954–61) Ociąż (1954–59) Odolanów (1954–72) Ołobok (1954–61) Parczew (1954–61) Przybysławice (1954–59) Przygodzice (1954–72) Raczyce (1954–59) Radłów (1954–61) Raszków (1960–72) Sieroszewice (1954–72) Skalmierzyce (1954–72) Skalmierzyce Nowe (1954–55) Sobótka (1954–61) Sośnie (1954–72) Strzyżew (1954–71) Sulisław (1954–61) Szklarka Przygodzicka (1954–55 →) Tarchały Wielkie (1954–61) Topola Wielka (1954–59) Wielowieś (1954–72) Wysocko Wielkie (1954–68) Zamość (1954–61)
Legenda	* 1934–54: Skalmierzyce Nowe ** 1934–54: Sieroszewice Nowe