Jaz Opatowice
51°06′00″N 17°07′16″E/51,100000 17,121111 Jaz Opatowicki (i Kładka Opatowicka) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Droga wodna |
Górna Odra Wrocławska |
| Lokalizacja |
na 245,035 km Odry |
| Stopień wodny | |
| Budowa | |
| Lata budowy |
1896, 1916, 1985 |
| Dane techniczne | |
| Rodzaj |
3 × sektorowy |
| Długość |
96 m |
| Różnica poziomów |
2,46 m |
| Liczba przęseł |
3 |
| Światła przęseł |
3 × 32 |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
| 51°06′00″N 17°07′16″E/51,100000 17,121111
| |
Jaz Opatowice (Jaz Opatowicki) – jaz z zamknięciem sektorowym, położony we Wrocławiu, wybudowany w ramach Stopnia Wodnego Opatowice w Bartoszowicko–Opatowickim Węźle Wodnym. Jaz piętrzy wody rzeki Odry na jej górnym odcinku, tzw. Górnej Odrze Wrocławskiej. Położony jest w 245,035 km biegu rzeki[1][2]. Obecny jaz, to konstrukcja, której budowa zakończyła się w 1985 roku. W 2012 roku istniejący jaz sektorowy przebudowano na jaz klapowy, jednocześnie rozbudowana została przepławka dla ryb oraz wyremontowano obiekty towarzyszące[potrzebny przypis].
Powyżej niego, około 80 m na wschód, znajduje się stary jaz Opatowice – jaz kozłowo-iglicowy, obecnie zatopiony; ponad wodą widoczny jest zarośnięty filar tego jazu, a sam jaz (kozły) pozostaje złożony na betonowym wale, zabudowanym na dnie rzeki (jaz jest w całości widoczny w czasie niżówki). Jaz ten wybudowany był w ramach II kanalizacji Odry w 1916 roku; posiadał kozły podnoszone za pomocą ruchomej wciągarki linowej. Pojazd ten był mobilny – poruszał się po torze o szerokości 800 mm i stacjonował na terenie obecnie należącym do IMGW[3] (gdy był potrzebny, przetaczano go po szynach przez wał przeciwpowodziowy aż do samego jazu – tam zakotwiczano o wkopane w ziemię stalowe haki i rozpoczynano procedurę podnoszenia kozłów wału – pozostałości po hakach wciąż można znaleźć w trawie przed przyczółkiem jazu). Po 1997 roku wciągarkę odremontowano i ustawiono za bramą bartoszowickiego oddziału IMGW w charakterze pomnika techniki.
Wcześniej istniał tu jaz wybudowany w 1896 roku na Przekopie Bartoszowicko–Szczytnickim wykonanym w latach 1531–1555[4][5].
Funkcje
[edytuj | edytuj kod]Jaz reguluje stany wody, współpracując z Jazem Bartoszowice[a]:
- stan wody górnej dla Śluzy Opatowice[b], oraz Śluzy Bartoszowice[c],
- stan wody dolnej dla Śluz Janowice[d]
- równorzędnie na Kanale Powodziowym położony jest Jaz Bartoszowice – Stopień Wodny Bartoszowice
- powyżej położony jest Jaz Janowice[d], wchodzący w skład poprzedniego stopnia wodnego – Stopień Wodny Janowice
- poniżej położony jest Jaz Szczytniki, wchodzący w skład następnego stopnia wodnego – Stopień Wodny Szczytniki
- na Odrze Śródmiejskiej zlokalizowane są jazy – Jaz św. Macieja i Jaz św. Klary (Piaskowy Stopień Wodny) oraz następne Jazy Mieszczańskie: Jaz Elektrowni Wodnej Wrocław II, tzw. Północny i Jaz Elektrowni Wodnej Wrocław I, tzw. Południowy (Mieszczański Stopień Wodny).
Jaz przegradza koryto:
- na prawym brzegu tego koryta znajduje się teren osiedla Bartoszowice – przy jazie wykonano obwałowania stanowiące Groblę Szczytnicko–Bartoszowicką[e],
- lewy brzeg stanowi Wyspa Opatowicka, powstała w wyniku wykonania Kanału Opatowickiego, dla potrzeb żeglugi, m.in. budowy Śluzy Opatowicie[f].
Odra:
- poniżej jazu łączy się z Kanałem Opatowickickim
- powyżej jazu oddzielą się od głównego koryta Odry kanały: Kanał Powodziowy i niego wcześniej Kanał Żeglugowy, na prawym brzegu.
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Jaz Opatowice jest to jaz trójprzęsłowy, światło każdego z przęseł wynosi 32 m, co daje łącznie 96 m światła dla przepływu wody[1][2][4], długość całkowita konstrukcji wynosi 103,78 m[4]. Spad wynosi 2,00 m[1] (spad przy normalnym piętrzeniu wynosi 2,46 m[4]). Jaz ma możliwość przeprowadzenia przepływu o wielkości 580 m³/s. Został wykonany w technologii żelbetowej. Wyposażony jest w każdym przęśle w zamknięcie sektorowe. W korpusie jazu przebiega podwodna galeria dla potrzeb jego obsługi. Jaz wyposażony jest w kilka systemów: odmrażania, wentylacyjny, odwadniania i płukania. Inne elementy jazu to budynek, w którym znajduje się sterownia jazu, przepławka dla ryb[g], oraz most jazowy[h], udostępniony do ruchu pieszego i rowerowego, zapewniający komunikację z Wyspą Opatowicką[2][4].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Ścisłe powiązanie funkcjonale stopni wodnych Opatowickiego i Bartoszowickiego sprawia, że część autorów różnych publikacji wyróżnia Stopień Wodny Bartoszowicko-Opatowicki.
- ↑ Śluza Opatowice, podobnie jak Jaz Opatowice, wchodzi w skład Stopnia Wodnego Opatowice.
- ↑ Śluza Bartoszowice wchodzi w skład Stopnia Wodnego Bartoszowice.
- ↑ a b Śluzy Janowice wchodzą w skład Stopnia Wodnego Janowice, położonego przed Wrocławiem.
- ↑ Obszar tzw. Wielkiej Wyspy; położony na północ od jazu.
- ↑ Położona na południe od jazu.
- ↑ W lewym przyczółku jazu.
- ↑ Oparty na filarach i przyczółkach jazu.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Zespół autorski: dr inż. kpt. ż.s. Jacek Trojanowski – kierownik pracy, dr kpt. ż.s. Krzysztof Wos, dr inż. Anna Galor, dr inż. Bogusz Wiśnicki, mgr inż. Marcin Breitsprecher, Analiza potrzeb inwestycyjnych w zakresie żeglugi śródlądowej na rzece Odrze w latach 2007–2013. bip.transport.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]., AKADEMIA MORSKA W SZCZECINIE, INSTYTUT INŻYNIERII TRANSPORTU, Zakład Żeglugi Śródlądowej i Gospodarki Wodnej, SZCZECIN 2006 (dostęp 2009-12-19).
- ↑ a b c współczesny Jaz Opatowicie na stronie Wratislaviae Amici (dostęp 2009-12-21).
- ↑ Informacje zamieszczone na opisie wciągarki linowej, ustawionej przy oddziale IMGW w charakterze pomnika.
- ↑ a b c d e wrosystem.um.wroc.pl: Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, Wrocław 2007, Budowle hydrotechniczne Wrocławskiego Węzła Wodnego (dostęp 2009-12-21).
- ↑ dawny Jaz Opatowicie na stronie Wratislaviae Amici (dostęp 2009-12-21).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Jaz Opatowicie w Wikimapii (dostęp 2009-12-21)
- współczesny Jaz Opatowicie na stronie Wratislaviae Amici (dostęp 2009-12-21)
- dawny Jaz Opatowicie na stronie Wratislaviae Amici (dostęp 2009-12-21)
- „PODRÓŻE PO MNIEJ ZNANYM WROCŁAWIU” – cz. I Grobla Szczytnicko – Bartoszowicka, Wratislaviae Amici, 2005-01-23 (dostęp 2009-12-21)
- Węzeł wodny Bartoszowice – Opatowice Wratislaviae Amici, 2005-01-18 (dostęp 2009-12-21)
