Aleksander Benedykt Wyhowski

Aleksander Benedykt Wyhowski

Kraj działania	I Rzeczpospolita
Data urodzenia	1649
Data śmierci	28 grudnia 1714
Miejsce pochówku	Bazylika kolegiacka Świętej Trójcy w Janowie Podlaskim
Biskup łucki
Okres sprawowania	1703–1714
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Nominacja biskupia	1 października 1703
Sakra biskupia	18 listopada 1703
Multimedia w Wikimedia Commons

Aleksander Benedykt Wyhowski herbu Abdank (ur. 1649, zm. 28 grudnia 1714 roku na zamku w Torczynie^[1]) – biskup łucki, mianowany przez Jana III Sobieskiego w kwietniu 1696 referendarzem wielkim litewskim, opat sieciechowski^[2], opat benedyktynów na Św. Krzyżu (1690-1705). Zaufany Augusta II. Objęty ekskomuniką przez papieża Aleksandra VIII za siłowe wejście na stołek opaci w klasztorze łysogórskim.

Był członkiem konfederacji sandomierskiej 1704 roku^[3].

Nominację do stołu opaciego na Świętym Krzyżu otrzymał w roku 1689. Opat po spornej elekcji od 10 stycznia 1690 – do 1705. Wcześniej sekretarz królewski Jana III Sobieskiego^[4].

Wprowadzony do klasztoru siłą wbrew woli konwentu, który wybrał swojego opata Krystyna Mireckiego zatwierdzonego przez papieża Innocentego XI.

Na elekcji w roku 1689 pomimo wsparcia delegatów królewskich, nuncjusza i ówczesnego biskupa uzyskał zaledwie jeden głos poparcia^[5].
Dnia 10 stycznia 1690 r. odbyła się druga elekcja, na której podstępem oddalono Mireckiego i jego niektórych zwolenników, przez co skłonił Wychowski pozostałych do oddaniu głosu na siebie^[5].
Został więc Wychowski opatem – objął stół i dobra z woli króla, ale wbrew woli papieskiej Aleksandra VIII, który Klasztor Łysogórski i osobę opata obłożył ekskomuniką. O jej zniesienie starał się bezskutecznie w Rzymie ks. Wota w roku 1697^[6].
W końcu papież Klemens XI około 1705-6 roku zmusił Wychowskiego do ustąpienia z dóbr opackich. Był uczestnikiem Walnej Rady Warszawskiej 1710 roku^[7].

Współczesny Wychowskiemu kronikarz klasztoru o. Jacek Jabłoński przedstawia opata jako dobroczyńcę, który własnym nakładem odbudował mury klasztorne, szczodrobliwie ozdobił kościół aparatami, a na górze (w klasztorze) i dole (w Starej Słupi) swoim sukcesorom przyzwoite rezydencje pozostawił^[8]

Pochowany w kolegiacie Świętej Trójcy w Janowie Podlaskim^[9].

W cytowanej w bibliografii literaturze, tj. Derwich, Gacki, Jabłoński, nazwisko opata podawane jest w pisowni „Wychowski” nie zaś „Wyhowski” jak w tytule artykułu.
W Herbarzu Polskim Kaspra Niesieckiego występuje opis rodu Wyhowskich, Aleksander (biskup łucki) pisany jest Wyhowski. (Herbarz Polski – K. Niesiecki strona 455)
W opisach biograficznych biskupa, fakt zasiadania na stołku opacim w klasztorze świętokrzyskim pomijany jest zwykle milczeniem.

• Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XII, Warszawa, 1880–1902, s. 405–406.
• JacekJ. Jabłoński JacekJ., Drzewo żywota z raiu Naprzód na Górze Jerozolimskiey Kalwaryi,..., wyd. Sanguszkowa Konstancja, Kolumba, Kraków 1736-38: Jakub Matyjaszkiewicz .
• Marek Derwich: Materiały do słownika historyczno-geograficznego dóbr i dochodów dziesięcinnych benedyktyńskiego opactwa św. Krzyża na Łysej Górze do 1819 r. Wrocław 2000: Pracownia Badań nad Dziejami Zakonów i Kongregacji Kościelnych (LARHCOR) w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego. ISBN 83-904219-4-1.
• Józef Gacki: Benedyktyński klasztor na Łysej Górze. Wyd. Wydawnictwo Jedność. Kielce 2006: Benedyktyński klasztor na Łysej Górze. ISBN 83-7442-389-7.