się

Podobna pisownia: Sie • sie

wymowa:

IPA: [ɕɛ], AS: [śe], zjawiska fonetyczne: zmięk.• denazal. ​^?/i

​^?/i ​^?/i ​^?/i

znaczenia:

zaimek zwrotny

(1.1) …używany w stronie zwrotnej – konstrukcji, w której wykonawca lub wykonawcy czynności jednocześnie doznają jej skutków

(1.2) …używany jako forma bezosobowa

(1.3) …używany dla oznaczenia zbiorowości wykonującej czynność

odmiana:

(1.1-3) opis polskich zaimków na stronie aneksu

przykłady:

(1.1) Krzysztof poruszył się przez sen.

(1.1) Anna się umyła.

(1.1) Dzioby wielkich ptaków drapieżnych z wiekiem coraz bardziej zakrzywiają się i na koniec wierzchnie ostrze, zagiąwszy się, dziób zamyka, i ptak z głodu umierać musi. To mniemanie gminne przyjęli niektórzy ornitologowie^[1].

(1.2) Robi się późno.

(1.3) Mówi się, że Janek ma się ożenić z Judytą.

składnia:

kolokacje:

synonimy:

(1.1) siebie

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

związki frazeologiczne:

etymologia:

prasł. *sę^[2]

por. bułg. се, czes. se, dłuż. se, głuż. so, mac. се, ros. -ся, ros. -сь, scs. сѧ, słc. sa i słń. se

por. łac. se

uwagi:

• Istnieją czasowniki (np. bać się) używane zawsze z zaimkiem się. Są również takie czasowniki, które z zaimkiem się mają zupełnie inne znaczenie niż bez niego (np. stawać oraz stawać się).
• Zaimek się nie powinien stać ani na początku zdania, ani na końcu (chyba że zdanie składa się z samego czasownika, np. Wypogodziło się), ani po przyimku. Najlepiej umieszczać go przed czasownikiem, można go nawet oddzielić od czasownika innymi wyrazami, np. Chciałbym się z tobą spotkać o drugiej (nie: Chciałbym z tobą spotkać się o drugiej)^[3][4]. Ponieważ jest nieakcentowany, jego miejsce w zdaniu zależy od wyrazów akcentowanych^[5].
• Jeśli w zdaniu występują dwa wzajemnie zależne czasowniki z zaimkiem się, jeden z zaimków należy opuścić, np. Starał się nią opiekować jak najlepiej (nie: Starał się nią opiekować się jak najlepiej)^[3].
• W zaimku się wystąpiła nieregularna redukcja grupy nagłosowej. Jej ślad przetrwał w formie swój^[6].

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) -self (myself / yourself / himself itd.); (1.2) it; (1.3) one, they, you
• bułgarski: (1.1) се
• czeski: (1.1) se
• dolnołużycki: (1.1) se
• duński: (1.1) sig (mig / mig self, dig / dig selv itd.)
• esperanto: (1.1) si
• francuski: (1.1) se
• górnołużycki: (1.1) so
• hiszpański: (1.1) se (me, te, se, nos, os, se)
• interlingua: (1.1) se
• islandzki: (1.1) sig (mig, þig itd.), -st (końcówka dla czasownika); (1.2) það + czas.; (1.3) man + czas.
• jidysz: (1.1) זיך (zich); (1.2) עס (es); (1.3) מען / מע (me / men)
• kaszubski: (1.1) sã
• łaciński: (1.1) se
• macedoński: (1.1) се
• niderlandzki: (1.1) zich, zichzelf
• niemiecki: (1.1) sich (mich / dich itd.); (1.2) es (wird); (1.3) man
• norweski (bokmål): (1.1) seg (meg, deg itd.)
• rosyjski: (1.1) -ся / -сь
• rumuński: (1.1) se
• słowacki: (1.1) sa
• szwedzki: (1.1) sig (mig, dig itd.)
• ukraiński: (1.1) -ся, -сь
• wilamowski: (1.1) zyh́, zih́, śje, zich, zih
• włoski: (1.1) si

źródła: