PL183578B1 - Nowe pochodne naftalenu, nowe związki pośrednie oraz środek farmaceutyczny - Google Patents

Abstract

1. Nowe pochodne naftalenu o ogólnym wzorze 1 , w którym R1 oznacza hydroksyl lub -O(C1 -C4-alkil), R2 oznacza hydroksyl lub -O(C1 -C4 - -alkil), R3 oznacza 1-piperydynyl lub 1-pirolidynyl, a n oznacza 2, a takze ich farmaceutycznie dopusz- czalne sole. 5. Nowe zwiazki posrednie o ogólnym wzo- rze 2, w którym R1 a oznacza -O(C1-C4 -alkil), R2 a oznacza -O(C1-C4 -alkil), a R4 oznacza hydroksyl lub formyl. 8. Srodek farmaceutyczny zawierajacy sub- stancje czynna oraz jeden lub wieksza liczbe farma- ceutycznie dopuszczalnych nosników, rozcienczal- ników lub zaróbek, znamienny tym, ze jako sub- stancje czynna zawiera nowa pochodna naftalenu o ogólnym wzorze 1, w którym R 1 oznacza hydrok- syl lub -O(C1 -C4-alkil); R2 oznacza hydroksyl lub -O(C1 -C4 -alkil); R3 oznacza 1-piperydynyl lub 1-pirolidynyl; a n oznacza 2, ewentualnie w postaci farmaceutycznie dopuszczalnej soli. Wzór 1 Wzór 2 PL PL PL PL PL PL

Description

Przedmiotem wynalazku są nowe pochodne naftalenu, nowe związki pośrednie oraz środek farmaceutyczny. Nowe pochodne naftalenu według wynalazku są użyteczne w leczeniu wielu schorzeń związanych z zespołem pomenopauzalnym, a także mięśniaków macicy, endometriozy i proliferacji komórek mięśni gładkich aorty.

„Zespół pomenopauzalny” to określenie używane dla opisania różnych stanów patologicznych, często dotykających kobiety, które weszły w fazę metamorfozy fizjologicznej znanej jako menopauza lub już ją zakończyły. To określenie obejmuje liczne patologie, jednak trzy główne efekty zespołu pomenopauzalnego stanowią od dawna przedmiot największej troski świata medycznego, a mianowicie osteoporoza, zaburzenia układu sercowo-naczyniowego, takie jak hiperlipidemia, oraz rak estrogenozalezny, w szczególności rak sutka i macicy.

Mianem osteoporozy określa się grupę chorób o różnej etiologii, których wspólną cechą jest to, że charakteryzują się ubytkiem masy kości na jednostkę objętości. W wyniku tego ubytku masy kości i złamań kości będących jego następstwem, kręgosłup przestaje spełniać funkcję odpowiedniej strukturalnej podpory ciała. Jednym z najczęściej występujących typów osteoporozy jest ta związana z menopauzą. Większość kobiet traci około 20 - 60% masy kości w obrębie kości beleczkowatej w ciągu 3-6 lat po ustaniu miesiączki. Ten gwałtowny ubytek wiąże się ogólnie ze wzmożonym tworzeniem i resorpcją kości. Cykl resorpcji jest jednak dominujący, czego wynikiem jest utrata masy kości. Osteoporoza stanowi powszechną i poważną chorobę wśród kobiet po menopauzie.

183 578

W samych Stanach Zjednoczonych Ameryki ta choroba dotknęła około 25 milionów kobiet. Efekty osteoporozy są nie tylko szkodliwe dla cierpiących na nią osób, ale także prowadzą do poważnych strat ekonomicznych ze względu na przewlekłość tej choroby oraz konieczność ekstensywnej i długotrwałej opieki nad pacjentami dotkniętymi jej następstwami (hospitalizacja i pobyty w domach opieki), co dotyczy zwłaszcza pacjentów w podeszłym wieku. Ponadto, jakkolwiek osteoporozy nie uważa się za stan ogólnie zagrażający życiu, to jednak wskaźnik śmiertelności starszych kobiet na skutek złamań w stawie biodrowym wynosi 20 - 30%. Duży udział procentowy w tej wartości wskaźnika można przypisać bezpośrednio osteoporozie pomenopauzalnej.

Tkanką kości, która jest najbardziej narażona na skutki działania osteoporozy pomenopauzalnej jest kość beleczkowata. Tę tkankę często nazywa się kością gąbczastą, a szczególnie duża jej ilość znajduje się w okolicach zakończeń kości (blisko stawów) oraz w kręgach kręgosłupa. Tkankę beleczkowatą charakteryzuje obecność małych osteoidów, połączonych wzajemnie ze sobą, a także z bardziej zwartą i gęstszą tkanką zbitą, która tworzy zewnętrzną powierzchnię i środkowy trzon kości. Ta siatka wzajemnie połączonych beleczek daje boczne wsparcie zewnętrznej strukturze zbitej i ma krytyczne znaczenie dla wytrzymałości biomechanicznej całej tej struktury. W osteoporozie pomenopauzalnej przede wszystkim resorpcja kości i utrata beleczek prowadzą do pogorszenia stanu kości i ich złamań. W świetle faktu, iż u kobiet po menopauzie występuje utrata beleczek, nie jest zaskoczeniem, iz większość najczęstszych złamań to złamania kości, w których podpora beleczkowa odgrywa dużą rolę, np. kręgów, szyjek kości podtrzymujących ciężar, takich jak kość udowa, oraz kości przedramion. Rzeczywiście, złamania kości biodrowych, złamania szyjek kości i złamania kręgów ze zgnieceniem to typowe oznaki osteoporozy pomenopauzalnej.

Obecnie jedyną powszechnie przyjętą metodą leczenia osteoporozy pomenopauzalnej jest substytucyjna terapia estrogenowa. Jakkolwiek ta terapia jest ogólnie skuteczna, to jednak niewiele pacjentek może ją przechodzić, gdyż podawanie estrogenów często powoduje niepożądane efekty uboczne.

U większości kobiet w okresie przez menopauzą choroby układu sercowo-nacz.yniowego występują rzadziej niż u mężczyzn w tym samym wieku. Jednak po menopauzie wskaźnik występowania tych chorób u kobiet powoli rośnie do wartości występującej w przypadku męzczyzn. Tę utratę ochrony przed tymi chorobami łączono z utratą wykazywanej przez estrogeny zdolności regulowania poziomu lipidów w surowicy. Ta właściwa estrogenom zdolność nie jest w pełni zrozumiała, lecz wyniki dotychczasowych badań wskazują, że estrogeny mogą oddziaływać na receptory lipidów niskiej gęstości (LDL) w wątrobie, powodując usuwanie nadmiaru cholesterolu. Ponadto estrogeny wydają się mieć pewien wpływ na biosyntezę cholesterolu, a także inne korzystne oddziaływania na stan układu sercowo-nacz.yniowego.

Według doniesień literaturowych u kobiet po menopauzie poddawanych substytucyjnej terapii estrogenami poziom lipidów w surowicy krwi powracał do tego sprzed menopauzy. Tak więc ta terapia estrogenowa wydaje się być właściwa w takich stanach, jednak jej efekty uboczne są nie do przyjęcia dla wielu kobiet, co ogranicza możliwości jej stosowania. Idealna terapia polegałaby więc na użyciu leku, który regulowałby poziom lipidów w surowicy krwi tak jak estrogeny, ale był pozbawiony ich działań ubocznych i nie dawałby ryzyka związanego z terapią estrogenową.

Trzecim głównym stanem patologicznym związanym z zespołem pomenopauzalnym jest estrogenozalezny rak sutka i, w mniejszym stopniu, estrogenozależne raki innych narządów, zwłaszcza macicy. Jakkolwiek takie nowotwory występują nie tylko u kobiet po menopauzie, to jednak są one częstsze u starszych kobiet, które przeszły już menopauzę. Obecnie stosowana chemioterapia tych raków polega w dużym stopniu na stosowaniu związków przeciwestrogenowych, takich jak np. tamoxifen. Jakkolwiek tacy mieszani agoniści-antagoniści mają korzystne działanie w leczeniu tych raków, a uboczne efekty estrogenowe są do zniesienia w sytuacjach ostrego zagrożenia Życia, to jednak nie są to leki idealne. Przykładowo mogą one działać stymulująco na pewne populacje komórek rakowych w macicy ze względu na swe właściwości estrogenowe (agonistyczne), a zatem w pewnych przypadkach mogą wykazywać działanie przeciwne od pożądanego. Lepszą terapię tych raków mogłoby być użycie leku

183 578 przeciwestrogenowego o pomijalnym estrogenowym działaniu agonistycznym na rozmnażające się tkanki lub nie mającego w ogóle takiego działania.

Tak więc istnieje pilne zapotrzebowanie na nowe leki, które skutecznie łagodziłyby objawy zespołu pomenopauzalnego.

Mięśniaki macicy to odwieczny problem kliniczny, noszący wiele nazw, w tym właśnie mięśniaki macicy, a także przerost macicy, leiomyoma uteri, przerost tkanki mięśniowej macicy i fibrosis uteri. W zasadzie mięśniaki macicy to stan, w którym występuje nieprawidłowy rozkład tkanki mięśniowej na ściankach macicy.

Ten stan powoduje bolesne miesiączkowanie i niepłodność u kobiet. Jego przyczyna nie została jeszcze dokładnie poznana, lecz istnieją przypuszczenia, iż jest to wynik nieprawidłowej reakcji tkanki mięśniowej na estrogeny. Wywołano go u królików, którym codziennie podawano estrogeny przez 3 miesiące. U świnek morskich wywołano go przez codzienne podawanie estrogenów przez 4 miesiące. Podobny przerost powodowały estrogeny u szczurów.

Najczęstsza terapia mięśniaków macicy to interwencja chirurgiczna, kosztowna i czasem prowadząca do powikłań, takich jak zrosty w jamie brzusznej i infekcje. U niektórych pacjentek zabieg chirurgiczny daje tylko czasowe skutki i mięśniaki odrastają. W takich przypadkach przeprowadza się histerektomię, która skutecznie eliminuje problem mięśniaków', ale także zdolność rozrodczą. Można także podawać antagonistów hormonu uwalniającego gonadotropiny, jednak ograniczeniem ich stosowania jest fakt, że taka terapia może sprzyjać osteoporozie. Istnieje zatem zapotrzebowanie na nowe metody leczenia mięśniaków macicy.

Endometrioza (gruczolistość macicy wewnętrzna) to stan powodujący bolesne miesiączkowanie, któremu towarzyszą ostry ból i krwawienie do śluzówki macicy lub jamy otrzewnowej, często prowadzący do bezpłodności. Przyczyną objawów tego stanu wydaje się być występowanie poza macicą fragmentów błony śluzowej macicy, reagujących niewłaściwie na normalną gospodarkę hormonalną i umiejscowionych w niewłaściwych tkankach. Ze względu na niewłaściwe umiejscowienie tych fragmentów tkanka wydaje się inicjować miejscowe reakcje podobne do stanu zapalnego, prowadzące do infiltracji makrofagów i ciągu zdarzeń wywołującego reakcję bólową. Dokładna etiologia tej choroby nie jest w pełni zrozumiała, a różnorodne próby terapii hormonalnej są słabo zdefiniowane i prowadzą do licznych niepożądanych, a może nawet niebezpiecznych efektów ubocznych.

Jedna z terapii stosowanych w tej chorobie polega na podawaniu małych dawek estrogenów dla powstrzymania wzrostu fragmentów błony śluzowej poprzez wywołanie efektu działania ujemnego sprzężenia zwrotnego na wydzielanie gonadotropin, a w rezultacie na wytwarzanie estrogenów przez jajniki, jednak czasem w celu kontrolowania objawów konieczne jest stałe podawanie estrogenów. Takie stosowanie estrogenów może prowadzić do niepożądanych objawów ubocznych, a nawet grozić rakiem błony śluzowej macicy.

Inna terapia polega na stałym podawaniu progestyn, które wstrzymują miesiączkę i dzięki powstrzymaniu produkcji estrogenu przez jajniki mogą spowodować cofanie się narośli z błony śluzowej macicy. Takiej ciągłej terapii często towarzyszą nieprzyjemne oddziaływania uboczne na OUN i niepłodność ze względu na zahamowanie czynności jajników.

Trzeci rodzaj terapii polega na podawaniu słabych androgenów, które skutecznie leczą endometriozę, jednak mają szereg oddziaływań maskulinizujących. Na kilka z tych terapii endometriozy wskazano również jako na przyczynę utraty masy kości przy długotrwałym podawaniu leku. Istnieje zatem zapotrzebowanie na nowe metody terapii tego schorzenia.

Proliferacja komórek mięśni gładkich aorty odgrywa ważną rolę w takich stanach jak miażdżyca tętnic i restenoza. Restenoza naczyń po przezskómej angioplastyce naczyń wieńcowych (PTCA) to reakcja tkanki charakteryzująca się fazą wczesną i fazą późną. Faza wczesna, występująca w ciągu godzin lub dni po PTCA, jest skutkiem zakrzepicy i występują w niej pewne skurcze naczyń, natomiast w fazie późnej wydaje się dominować nadmierna proliferacja i migracja komórek mięśni gładkich aorty. W tej chorobie zwiększona ruchliwość takich komórek mięśni i makrofagów oraz kolonizacja nimi mają znaczący udział w patogenezie choroby. Nadmierna proliferacja i migracja komórek mięśni gładkich aorty może być wstępnym mechanizmem procesu zamykania się tętnic wieńcowych po PTCA, aterektomii, angioplastyce laserowej i zabiegu wytworzenia przepływu omijającego. Patrz „Intimal Proli183 578 feration of Smooth Muscle Cells as an Explanation for Recurrent Coronary Artery Stenosis after Percutaneous Transluminal Coronary Angioplasty” Austin i inni, Journal of the American College of Car-diology, 8: 369-375 (sierpień 1985).

Restenoza naczyń pozostaje głównym długotrwałym powikłaniem po chirurgicznym zabiegu na zablokowanych tętnicach metodą PTCA, aterektomii, angioplastyki laserowej i wytworzenia przepływu omijającego. U około 35% pacjentów po przebyciu PTCA ponowne zamknięcie naczyń występuje w ciągu 3-6 miesięcy po zabiegu. Obecnie stosowane metody leczenia restenozy naczyń polegają na mechanicznej interwencji z użyciem takich instrumentów jak cewniki, względnie na farmakologicznych terapiach z użyciem heparyny, heparyny o niskiej masie cząsteczkowej, kumaryny, aspiryny, tranu, antagonistów wapnia, steroidów i prostacykliny. Te metody nie pozwoliły na zmniejszenie szybkości reokluzji naczyń i były nieskuteczne jako metody leczenia i profilaktyki restenozy naczyń. Patrz „Prevention of Restenosis after Percutaneous Transluminal Coronary Angioplasty: The Search for a 'Magic Bullet',” Hermans i inni, American Heart Journal, 122: 171-187 (lipiec 1991).

W patogenezie restenozy nadmierna proliferacja i migracja komórek jest rezultatem działania czynników wzrostu produkowanych przez składniki komórkowe krwi i uszkodzoną ścianę tętnicy, mediujących proliferację komórek mięśni gładkich w restenozie naczyń. Istnieje zatem zapotrzebowanie na substancje, które dzięki hamowaniu proliferacji i/lub migracji komórek mięśni gładkich aorty byłyby skutecznymi lekami w leczeniu i profilaktyce restenozy.

Nieoczekiwanie okazało się, że nowe związki według wynalazku spełniają wyżej wspomniane zapotrzebowania. Są one skutecznymi lekami użytecznymi w leczeniu stanów związanych z zespołem pomenopauzalnym oraz estrogenozależnych stanów patologicznych, takich jak mięśniaki macicy i endometrioza, a ponadto stanowią inhibitory proliferacji komórek mięśni gładkich aorty.

Tak więc przedmiotem niniejszego wynalazku są nowe pochodne naftalenu o ogólnym wzorze 1, w którym R¹ oznacza hydroksyl lub -O(C]-C4-alkil); R² oznacza hydroksyl lub -O(Ct-C4-alkil); R³ oznacza 1 -piperydynyl lub 1-pirolidynyl; a n oznacza 2, a także ich farmaceutycznie dopuszczalne sole.

Korzystnym związkiem o ogólnym wzorze 1 jest chlorowodorek 1-[4-[2-(1-piperydynylo)etoksy]fenoksy]-2-(4-hydroksyfenylo)-6-hydroksynaftalenu.

Inną korzystną grupę związków według wynalazku stanowią związki o ogólnym wzorze 1, w którym R1 oznacza hydroksyl lub -OCH3; a R2 oznacza hydroksyl lub -OCH3.

Korzystniej związki o ogólnym wzorze 1 stanowią chlorowodorki.

Zakresem wynalazku objęte są także związki pośrednie o ogólnym wzorze 2, w którym R¹' oznacza -O(C-Ci-alkil), r2' oznacza -O (C-Ci-alkil), a R4 oznacza hydroksyl lub formyl.

Korzystną grupę związków o ogólnym wzorze 2 stanowią związki, w których R¹' oznacza metoksyl, a R²'¹' oznacza metoksyl.

Korzystniejszą grupę stanowią związki o ogólnym wzorze 2, w którym Ri oznacza hydroksyl.

Ponadto przedmiotem wynalazku jest środek farmaceutyczny zawierający substancję czynną i jeden lub większą liczbę farmaceutycznie dopuszczalnych nośników, rozcieńczalników lub zarobek, którego cechą jest to, że jako substancję czynną zawiera nową pochodną naftalenu o ogólnym wzorze 1, w którym Ry r2, R³ i n mają wyżej podane znaczenie, ewentualnie w postaci farmaceutycznie dopuszczalnej soli.

Korzystnie środek według wynalazku zawiera związek wybrany spośród korzystnych związków o ogólnym wzorze 1.

Związki według wynalazku można stosować same lub w połączeniu z estrogenem lub progestyną, do łagodzenia objawów zespołu pomenopauzalnego, a zwłaszcza osteoporozy, stanów patologicznych związanych z układem sercowo-naczyniowym i estrogenozależnego raka.

Stosowane tu określenie „estrogen” obejmuje związki steroidowe o aktywności estrogenowej, takie jak np. 17p-estradiol, estron, preparaty estrogenne (Premarin®), estrogen z moczu ciężarnej klaczy 17P-etynyloestradiol itp. Stosowane tu określenie „progestyną”

183 578 obejmuje związki o działaniu sprzyjającym ciąży, takie jak np. progesteron, norethylnodrel, nongestrel, octan megestrolu, norethindrone itp.

Związki według wynalazku są również użyteczne jako inhibitory mięśniaków macicy i endometriozy u kobiet, a także proliferacji komórek mięśni gładkich aorty, a zwłaszcza restenozy u ludzi.

Ogólne określenia zastosowane dla opisania związków według wynalazku mają ogólnie przyjęte znaczenie. Przykładowo określenie „C1-C4-alkil” oznacza prostołańcuchowy lub rozgałęziony łańcuch alkilowy o 1 - 6 atomach węgla, taki jak metyl, etyl, propyl, izopropyl, butyl, n-butyl.

Związkami wyjściowymi do wytwarzania związków według wynalazku są związki o ogólnym wzorze 3, w którym R^u oznacza -OR⁵, gdzie R⁵ oznacza grupę zabezpieczającą hydroksyl, a R²a oznacza -OR⁶, gdzie R⁶ oznacza grupę zabezpieczającą hydroksyl. Związki o wzorze 3 są ogólnie znane, a wytwarza się je zasadniczo sposobem opisanym w opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 4910212. Patrz także Collins, D.J. i inni, Aust. J. Chem, 41:745-756 (1988) i Collins, D.J., i inni, Aust. J. Chem., 37:2279-2294 (1984).

Ogólny sposób wytwarzania związków według wynalazku polega na tym, ze keton o wzorze 3 aromatyzuje się z wytworzeniem fenolu o wzorze 4, który następnie poddaje się reakcji z 4-chlorowcobenzaldehydem, z wytworzeniem biarylowego eteru o wzorze 2a, który z kolei przeprowadza się w fenol o wzorze 2b. Tę syntezę ilustruje schemat 1, na którym R^ra i R²a mają wyżej podane znaczenie.

W pierwszym etapie tego procesu związek o wzorze 3 przeprowadza się w fenol o wzorze 4 drogą trzyetapowej procedury, zasadniczo sposobem opisanym przez Wanga, G. i inni, w M. Syn. Commun, 21:989 (1991). Keton o wzorze 2 enolizuje się przez ogrzewanie roztworu związku o wzorze 3 w odpowiednim rozpuszczalniku octanowym w temperaturze wrzenia w warunkach powrotu skroplin, w obecności katalizatora kwasowego. Powstały enolooctan przeprowadza się bezpośrednio w naftolooctan, który następnie hydrolizuje się do fenolu o wzorze 4.

W reakcji przemiany ketonu o wzorze 3 w odpowiedni enol można stosować różne znane katalizatory kwasowe. Korzystnie stosuje się niewodne roztwory kwasów, a zwłaszcza kwasu p-toluenosulfonowego.

Do odpowiednich rozpuszczalników octanowych należą np. estry prostych alkoholi i kwasu octowego, a zwłaszcza octan izopropenylu.

Gdy reakcję prowadzi się w temperaturze wrzenia w warunkach powrotu skroplin, trwa ona około 6-48 godzin. Enolowego produktu tej reakcji nie wyodrębnia się, lecz po zakończeniu reakcji powstały roztwór poddaje się działaniu odpowiedniego środka utleniającego i mieszaninę reakcyjną ogrzewa w temperaturze wrzenia w warunkach powrotu skroplin, korzystnie przez 1 -3 godziny.

Odpowiednimi środkami utleniającymi stosowanymi w tej drugiej fazie pierwszego etapu reakcji ze schematu 1 są te znane środki, które prowadzą do eliminacji atomu wodoru z układu nasyconego z wytworzeniem układu aromatycznego. Do takich środków utleniających należą katalizatory uwodorniania, takie jak platyna, pallad i nikiel, siarka elementarna i selen elementarny, a także chinony. Korzystne są zwłaszcza chinonowe środki utleniające, a zwłaszcza 2,3-dichloro-5,6-dicyjano-1,4-benzochinon (DDQ). Zastosowanie około 1-2 równoważników na 1 równoważnik substratu spowoduje przebieg reakcji w tej fazie procesu.

Powstały produkt tej fazy, naftolooctan, poddaje się następnie hydrolizie z wytworzeniem związku o wzorze 4, co stanowi zakończeniu pierwszego etapu ze schematu 1. Fazę hydrolizy realizuje się drogą hydrolizy kwasowej lub zasadowej substratu w polarnym rozpuszczalniku protonowym, takim jak woda albo jeden lub więcej rozpuszczalników zawierających alkohol, taki jak metanol lub etanol. Dla zwiększenia rozpuszczalności można dodać współrozpuszczalnika, takiego jak tetrahydrofuran (THF) lub dioksan. Do odpowiednich zasad nadających się do stosowania w tej fazie należą wodorotlenek sodowy, wodorotlenek potasowy, wodorotlenek litowy itp. Do odpowiednich kwasów należą np. kwas solny, kwas metanosulfonowy, kwas p-toluenosulfonowy itp.

183 578

Ί

Tę ostatnią fazę pierwszego etapu ze schematu 1 można prowadzić w temperaturze pokojowej i trwa ona krótko, zazwyczaj 1-12 godzin. Zakończenie tej reakcji można stwierdzić drogą znanych technik chromatograficznych, takich jak chromatografia cienkowarstwowa.

W drugim etapie ze schematu 1 fenol o wzorze 4 poddaje się najpierw reakcji z zasadą, po czym dodaje się 4-chlorowcobenzaldehydu w polarnym rozpuszczalniku aprotonowym, w atmosferze gazu obojętnego, takiego jak azot, z wytworzeniem biaryloeteru o wzorze 2a. Ta reakcja jest dobrze znana i zasadniczo prowadzi się ją sposobem opisanym w Yeager, G.W. i inni, Synthesis, 63 (1991).

W szczególności 1 równoważnik związku o wzorze 4 poddaje się najpierw działaniu co najmniej 1 równoważnika wodorku lub węglanu metalu alkalicznego w odpowiednim rozpuszczalniku, po czym wkrapla się 4-chlorowcobenzaldehyd w tym samym rozpuszczalniku.

Do odpowiednich rozpuszczalników w tej reakcji należą rozpuszczalniki i mieszaniny rozpuszczalników obojętne w warunkach reakcji. Korzystny jest N,N-dimetyloformamid (DMF), zwłaszcza bezwodny.

Korzystnie jako zasadę stosuje się wodorek sodowy, a korzystnym 4-chlorowcobenzaldehydem jest 4-fluorobenzaldehyd.

W tym etapie stosuje się temperaturę wystarczającą dla przebiegu reakcji, korzystnie 30-100°C, unikając wartości temperatury sprzyjających powstawaniu niepożądanych produktów ubocznych.

W korzystnych warunkach reakcji związek o wzorze 2a można otrzymać z użyciem korzystnego procesu w ciągu około 24-48 godzin.

Końcowa reakcja ze schematu 1, przemiana ugrupowania aldehydu związku o wzorze 2a w ugrupowanie fenolu z wytworzeniem związku o wzorze 2b, jest znana jako reakcja utleniania Bayera-Villigera. Patrz np. Fiesers, L. i inni, Reagents for Organie Synthesis, 1:467, Wiley (Nowy Jork, 1967) i Hassall, C.H., Organie Reactions, 9:73-106 (Wiley, Nowy Jork, 1967).

Ogólnie ta reakcja polega na połączeniu benzaldehydu z nadtlenokwasem, takim jak kwas nadoctowy lub kwas m-chloronadbenzoesowy, w obojętnym rozpuszczalniku, takim jak chloroform lub chlorek metylenu. Produkt tej reakcji, ester kwasu mrówkowego, można następnie łatwo zhydrolizować do żądanego fenolu. Patrz np. Yeager, i inni, supra; Godfrey, l.M. i inni, J. Chem. Soc Perkins. Trans. 1:1353 (1974) i Rue, R., i inni. Buli. Soc. Shim Fr, 3617(1970).

Korzystną odmianę tej reakcji opisali Matsumoto, M. i inni w J. Org. Chem., 49:4741 (1984). Ta metoda polega na połączeniu benzaldehydu o wzorze 2a z co najmniej 1-2 równoważnikami 30% nadtlenku wodoru w rozpuszczalniku alkoholowym, w obecności katalizatora kwasowego. W tych warunkach fenol powstaje bezpośrednio, co eliminuje potrzebę stosowania dodatkowego etapu hydrolizy.

Korzystnym rozpuszczalnikiem i katalizatorem kwasowym w tej reakcji są odpowiednio metanol i stężony kwas siarkowy.

W korzystnych warunkach reakcji przemiana związku o wzorze 2a w związek o wzorze 2b dobiega końca po mieszaniu mieszaniny reakcyjnej przez około 12-48 godzin w temperaturze pokojowej.

Związki o wzorach 2a i 2b są tu łącznie opisane jako nowe związki wyjściowe o wzorze 2, użyteczne w wytwarzaniu farmakologicznie czynnych związków o wzorze 1 według wynalazku.

Po wytworzeniu związku o wzorze 2b poddaje się go reakcji ze związkiem o wzorze 5, w którym R³ i n mają wyżej podane znaczenie, a Q oznacza atom bromu lub, korzystnie, chloru, z wytworzeniem związku o wzorze 1a. Ten związek o wzorze la odbezpiecza się następnie, gdy obecna jest grupa zabezpieczająca hydroksyl R⁵ i/lub R⁶, z wytworzeniem związku o wzorze 1b. Te etapy procesu ilustruje schemat 2, na którym r1‘, R²a, R³ i n mają wyżej podane znaczenie, R^lb oznacza hydroksyl, a R^2b oznacza hydroksyl.

W pierwszym etapie procesu ze schematu 2 prowadzi się alkilowanie z użyciem znanych sposobów.

183 578

Związki o wzorze 5 są dostępne w handlu lub można je wytworzyć znanymi sposobami. Korzystnie stosuje się chlorowodorek związku o wzorze 5, zwłaszcza chlorowodorek 2-chloroetylopiperydyny.

Ogólnie co najmniej około 1 równoważnik związku o wzorze 2b poddaje się reakcji z 2 równoważnikami związku o wzorze 5 obecności co najmniej 4 równoważników węglanu metalu alkalicznego, korzystnie węglanu cezu, w odpowiednim rozpuszczalniku.

Rozpuszczalnikami w tej reakcji są rozpuszczalniki lub mieszaniny rozpuszczalników obojętne w czasie trwania reakcji. Korzystny jest N,N-dimetyloformamid, zwłaszcza bezwodny.

W tym etapie należy stosować temperaturę wystarczającą dla zajścia reakcji alkilowania do końca. Na ogół wystarczająca i korzystna jest temperatura pokojowa. Reakcję korzystnie prowadzi się w atmosferze gazu obojętnego, zwłaszcza azotu.

W korzystnych warunkach reakcji zachodzi ona do końca w ciągu około 16-20 godzin. Oczywiście postęp reakcji można monitorować znanymi technikami chromatograficznymi.

Alternatywnie wytwarzanie związków o wzorze 1a można prowadzić drogą reakcji związku o wzorze 2b z nadmiarem środka alkilującego o wzorze 6, w którym Q i Q' oznaczają takie same lub jednakowe grupy odszczepiające się, w roztworze alkaliów. Do odpowiednich grup odszczepiających się należą ugrupowania sulfonianów, takich jak metanosulfonian, 4-bromobenzenosulfonian, toluenosulfonian, etanosulfonian, izopropanosulfonian,

4-metoksybenzenosulfonian, 4-nitrobenzenosulfonian, 2-chlorobenzenosulfonian, trifluorometanosulfonian itp., atomy chlorowca, takie jak atom bromu, chloru i jodu oraz podobne grupy odszczepiające się. Korzystne są atomy chlorowca, a zwłaszcza atom bromu.

Korzystnym używanym w tej reakcji alkilowania roztworem alkaliów jest roztwór węglanu potasowego w obojętnym rozpuszczalniku, takim jak np. keton metylowoetylowy (MEK) lub DMF. W tym roztworze hydroksyl w pozycji 4 ugrupowania benzoilu związku o wzorze 2a istnieje jako jon fenoksydowy, zastępujący jedną z grup odszczepiających się związku alkilującego.

Reakcja ta przebiega najlepiej, gdy roztwór reagentów w alkaliach doprowadzi się do temperatury wrzenia w warunkach powrotu skroplin i pozwoli się, by reakcja zaszła do końca. Gdy stosuje się MEK, będący korzystnym rozpuszczalnikiem, czas reakcji wynosi około 6-20 godzin.

Produkt reakcji z tego etapu poddaje się następnie reakcji z 1-piperydvną lub K-pirolidyną, z użyciem znanych sposobów, z wytworzeniem związków o wzorze la. Korzystnie chlorowodorek piperydyny poddaje się reakcji ze zalkilowanym związkiem o wzorze 2b

akcja trwa tylko od około 30 minut do 1 godziny. Zmiana warunków reakcji wpływa jednak na czas jej trwania. Oczywiście postęp reakcji można monitorować znanymi technikami chromatograficznymi .

Korzystne związki o wzorze 1 wytwarza się drogą odszczepiania grup zabezpieczających hydroksyl R⁵ i R⁶, gdy są one obecne, z użyciem znanych sposobów. Liczne reakcje wprowadzania i usuwania takich grup opisano w wielu znanych pracach, np. w Protective Groups in Organie Chemistry, Plenum Press (Londyn i Nowy Jork, 1973); Green, T.W., Protective Groups in Organic Synthesis, Wiley, (Nowy Jork, 1981) i The Peptides, Vol. 1, Schrooder i Lubke, Academic Press (Londyn i Nowy Jork, 1965). Sposoby zastosowania korzystnych grup R⁵ i/lub R⁶, zwłaszcza metylu, opisano w przykładzie 5.

Związki o wzorze la są nowe, wykazują aktywność farmakologiczną w opisanych tu metodach i są objęte wzorem 1.

Jakkolwiek w metodach według wynalazku można stosować związki o wzorze 1 w postaci wolnych zasad, to jednak korzystnie stosuje się ich farmaceutycznie dopuszczalne sole. Związki o wzorze 1 mogą tworzyć farmaceutycznie dopuszczalne addycyjne sole z wieloma różnymi kwasami organicznymi i nieorganicznymi, w tym sole powszechnie znane w farmacji. Te sole także stanowią część wynalazku. Do typowych kwasów nieorganicznych, które tworzą takie sole należą kwas solny, kwas bromowodorowy, kwas jodowodorowy, kwas azo183 578 towy, kwas siarkowy, kwas fosforowy, kwas podfosforowy itp. Można także stosować sole kwasów organicznych, takich jak alifatyczne kwasy mono- i dikarboksylowe, podstawione fenylem kwasy alkanokarboksylowe, kwasy hydroksyalkanokarboksylowe, kwasy hydroksydialkanokarboksylowe, kwasy aromatyczne, a także alifatyczne i aromatyczne kwasy sulfonowe. Do takich farmaceutycznie dopuszczalnych soli należą zatem octan, fenylooctan, trifluorooctan, akrylan, askorbinian, benzoesan, chlorobenzoesan, dinitrobenzoesan, hydroksybenzoesan, metoksybenzoesan, metylobenzoesan, o-acetoksybenzoesan, naftaleno-2-benzoesan, bromek, izomaślan, fenylomaślan, β-hydroksymaślan, butyno-1,4-dian, heksyno1,4-dian, kaprynian, kaprylan, chlorek, cynamonian, cytrynian, mrówczan, fumaran, glikolan, heptanian, hipurynian, mleczan, jabłczan, maleinian, hydroksymaleinian, malonian, migdalan, mesylan, nikotynian, izonikotynian, azotan, szczawian, ftalan, tereftalan, fosforan, monowodorofosforan, diwodorofosforan, metafosforan, pirofosforan, propiolan, propionian, fenylopropionian, salicylan, sebacynian, bursztynian, suberynian, siarczan, wodorosiarczan, pirosiarczan, siarczyn, wodorosiarczyn, sulfonian, benzenosulfonian, p-bromofenylosulfonian, chlorobenzenosulfonian, etanosulfonian, 2-hydroksyetanosulfonian, metanosulfonian, naftaleno-1-sulfonian, naftaleno-2-sulfonian, p-toluenosulfonian, ksylenosulfonian, winian, itp. Korzystnymi solami są chlorowodorki i szczawiany.

Farmaceutycznie dopuszczalne sole addycyjne związków o wzorze 1 z kwasami wytwarza się zazwyczaj drogą reakcji związku o wzorze 1 z równomolową ilością lub nadmiarem kwasu. Reagenty łączy się we współrozpuszczalniku, takim jak eter dietylowy lub octan etylu. Sól wytrąca się z roztworu na ogół w ciągu od 1 godziny do 10 dni i można ją wyodrębnić przez odsączenie lub usunięcie rozpuszczalnika z użyciem znanych sposobów.

Z reguły farmaceutycznie dopuszczalne sole są lepiej rozpuszczalne niż związki macierzyste, a zatem łatwiej jest z nich wytwarzać preparaty ciekłe lub emulsje.

Związki o wzorze 1 według wynalazku są użyteczne w łagodzeniu objawów zespołu pomenopauzalnego u kobiet. Ten sposób łagodzenia polega na podawaniu kobietom związku o wzorze 1, ewentualnie w połączeniu z estrogenem lub progestyną. Takie kuracje są szczególnie przydatne w leczeniu osteoporozy i obniżaniu poziomu cholesterolu w surowicy, gdyż pacjentka doznaje korzyści ze stosowania obu substancji farmakologicznie czynnych, przy jednoczesnym hamowaniu przez związek według wynalazku niepożądanych efektów ubocznych właściwych estrogenowi i progestynie. Aktywność tych połączeń substancji czynnych we wszystkich pomenopauzalnych testach opisanych w dalszej części opisu wskazuje, ze te połączenia sąuzyteczne w łagodzeniu objawów zespołu pomenopauzalnego u kobiet.

Środek farmaceutyczny oprócz związku o wzorze 1 lub jego farmaceutycznie dopuszczalnej soli może zawierać skuteczną ilość estrogenu lub progestyny w farmaceutycznie dopuszczalnych nośnikach, rozcieńczalnikach lub zarobkach.

W handlu są dostępne różne postacie estrogenu i progestyny. Do zawierających estrogen środków należą etynyloestrogen (0,01 - 0,03 mg/dzień), mestranol (0,05 - 0,15 mg/dzień) i sprzężone hormony estrogenowe, takie jak Premarin® (Wyeth-Ayerst; 0,3 - 2,5 mg/dzień). Do środków na bazie progestyny należą takie środki jak medroksyprogesteron, np. Provera® (Upjohn; 2,5 - 10 mg/dzień), noretylnodrel (1,0-10,0 mg/dzień) i nonetindron (0,5-20 mg/dzień). Korzystnym środkiem na bazie estrogenu jest Premarin, korzystnymi środkami na bazie progestyny są noretylnodrel i noretindron.

Sposoby podawania środków na bazie estrogenu lub progestyny są dobrze znane. W większości przypadków sposób ten realizuje się przez ciągłe podawanie związków o wzorze 1, raz do trzech razy dziennie. Jednakże terapia cykliczna może być szczególnie użyteczna w przypadku endometriozy, względnie lek można podawać doraźnie podczas bolesnych ataków choroby. W przypadku restenozy terapię można ograniczyć do krótkich okresów (1-6 miesięcy) po takich zabiegach chirurgicznych jak angioplastyka.

Stosowane tu określenie „skuteczna ilość” oznacza ilość związku według wynalazku zdolną do złagodzenia objawów rożnych opisanych tu stanów patologicznych.

Oczywiście określoną dawkę związku podawaną zgodnie z wynalazkiem wyznacza się wziąwszy pod uwagę wszelkie okoliczności związane z danym przypadkiem, np. konkretny podawany związek, drogę podawania, stan pacjenta i leczony stan patologiczny. Typowa,

183 578 nietoksyczna dawka dzienna to około 5-600 mg związku według wynalazku, a korzystna dawka dzienna to około 15-80 mg.

Związki według wynalazku można podawać różnymi drogami, w tym doustnie, doodbytniczo, transdermalnie, podskórnie, dożylnie, domięśniowo i donosowo. Przed podaniem związkom tym korzystnie nadaje się postać preparatów farmaceutycznych, przy czym rodzaj podawanego preparatu dobiera lekarz prowadzący. Jak już wspomniano środki farmaceutyczne według wynalazku zawierają skuteczną ilość związku o wzorze 1 lub jego farmaceutycznie dopuszczalnej soli i ewentualnie skuteczną ilość estrogenu lub progestyny, w farmaceutycznie dopuszczalnych nośnikach, rozcieńczalnikach lub zarobkach.

Substancja czynna stanowi ogółem 0,1-99,9% wagowych środka. Określenie „farmaceutycznie dopuszczalny” oznacza, że nośnik, rozcieńczalnik lub zaróbka względnie sól muszą wykazywać zgodność z innymi składnikami preparatu i nie mogą być szkodliwe dla przyjmującego środek pacjenta.

Środki farmaceutyczne według wynalazku można wytwarzać znanymi sposobami, z użyciem znanych i łatwo dostępnych składników. Przykładowo związki o wzorze 1 i ewentualnie estrogen lub progestynę można formułować z użyciem znanych zarobek, rozcieńczalników lub nośników w postaci tabletek, kapsułek, zawiesin, proszków itp. Przykładami zarobek, rozcieńczalników lub nośników odpowiednich do formułowania są wypełniacze i napełniacze, takie jak skrobia, cukry, mannitol i pochodne kwasu krzemowego, spoiwa, takie jak karboksymetylo-celuloza i inne pochodne celulozy, alginiany, żelatyna i poliwinylopirolidon, środki zwilżające, takie jak gliceryna, środki rozsadzające, takie jak węglan wapniowy i wodorowęglan sodowy, substancje opóźniające rozpuszczanie, takie jak parafina, przyspieszacze resorpcji, takie jak czwartorzędowe związki amoniowe, środki powierzchniowo czynne, takie jak alkohol cetylowy i monostearynian gliceryny, nośniki adsorpcyjne, takie jak kaolin i bentonit, oraz środki poślizgowe, takie jak talk, stearynian wapniowy i magnezowy oraz stałe poliglikole etylenowe.

Związki można także formułować w postaci eliksirów lub roztworów wygodnych do podawania doustnego, względnie roztworów odpowiednich do podawania pozajelitowego, np. domięśniowego, podskórnego lub dożylnego. Ponadto związki według wynalazku dobrze nadają się do formułowania jako postacie dawkowane o przedłużonym działaniu itp. Preparatom można nadawać taką postać, by uwalniały one substancję czynną tylko lub korzystnie w określonym miejscu organizmu, ewentualnie w ciągu pewnego okresu czasu. Powłoczki, otoczki i matryce ochronne można wytwarzać np. z substancji polimerycznych lub wosków.

Związki o wzorze 1, same lub w połączeniu stanowiącym środek farmaceutyczny według wynalazku, będzie się podawać na ogół w postaci wygodnych w stosowaniu preparatów.

Działanie fizjologiczne związków według wynalazku zademonstrowano w niżej opisanych próbach.

Ogólne procedury preparatywne

Zastosowano model osteoporozy pomenopauzalnej, na którym badano wpływ różnych kuracji na krążące lipidy..

Samice szczurów Spraque Dawley (wiek 75 dni, waga 200-225 g) nabyto w Charles River Laboratories, Portage, MI. Szczury poddano w Charles River Laboratories albo obustronnemu usunięciu jajników (OVX), albo operacji Sham, a dostarczono je po 1 tygodniu od zabiegu. Po przybyciu zwierząt na miejsce umieszczono je po trzy lub cztery w wiszących metalowych klatkach i zapewniono im swobodny dostęp do pożywienia (zawartość wapnia około 0,5%) i wody przez 1 tydzień. W pomieszczeniu utrzymywano temperaturę 22,2 ± 1,7°C i minimalną wilgotność względną 40%. Przez 12 godzin pomieszczenie było oświetlone, a przez następne 12 godzin pozostawało w ciemnościach.

Podawanie dawek i pobieranie tkanek Po tygodniowej aklimatyzacji (a więc w 2 tygodnie po zabiegu OVX) rozpoczęto codzienne podawanie badanych związków. 17a-Etynyloestradiol lub badany związek podawano doustnie, o ile nie zaznaczono inaczej, jako zawiesinę w 1% karboksymetylocelulozie lub roztwór w 20% cyklodekstrynie. Podawanie stosowano codziennie przez 4 dni. Po zakończeniu podawania dawek zwierzęta zwazono i uśpiono z użyciem mieszaniny ketamina:ksylazyna (2:1 objętościowo), po czym pobrano

183 578 próbki krwi poprzez nakłucie serca. Następnie zwierzęta uśmiercono przez zaduszenie CO2 i przez nacięcia na brzuchach usunięto im macice, które zwazono w stanie mokrym.

Analiza cholesterolu Pozwolono, by próbki krwi skrzepły w temperaturze pokojowej w ciągu 2 godzin, po czym surowicę otrzymano przez wirowanie w ciągu 10 minut z prędkością 3000 obrotów/minutę. Poziom cholesterolu w surowicy określono drogą wysokosprawnej próby cholesterolowej Boehringer Mannheim Diagnostics. Pokrótce, cholesterol utleniano do cholest-4-en-3-onu i nadtlenku wodoru. Nadtlenek wodoru poddawano reakcji z fenolem i 4-aminofenazonem w obecności peroksydazy, z wytworzeniem barwnika p-chinonoeniminy, który w analizie spektrofotometrycznej przy 500 nm daje czerwone zabarwienie. Stężenie cholesterolu obliczano następnie z krzywej znormalizowanej. Całą próbę prowadzono automatycznie z użyciem urządzenia Biomek Automated Workstation.

Test z peroksydazą na granulocyty kwasochłonne (EPO) Macice zwierząt utrzymywano w 4°C do chwili poddania ich analizie enzymatycznej. Macice poddano homogenizacji w 50 objętościach 50 mM buforu Tris (pH 8,0) zawierającego 0,005% Triton Χ-100. Po dodaniu 0,01% nadtlenku wodoru i 10 mM o-fenylenodiaminy (stężenia końcowe) w buforze Tris śledzono przez 1 minutę wzrost absorbancji przy 450 nm. Obecność granulocytów kwasochłonnych w macicy wskazuje na aktywność estrogenową związku. Maksymalną szybkość przy 15-.sekundowej przerwie określono w stosunku do początkowej, liniowej części krzywej reakcjj_;

Źródło związku 17 α-Etynyloestradiol pochodził z Sigma Chemical Co., St. Louis, MO.

Procedura testu na osteoporozę Po zastosowaiiiu powyżej opisanej ogólnej procedury przygotowawczej szczurom podawano badane substancje codziennie przez 35 dni (po 6 szczurów w grupie), a następnie uśmiercono je przez zaduszenie CO2 w 36 dniu. Trzydziestopięciodniowy okres wystarczał dla uzyskania maksymalnego zmniejszenia gęstości kości mierzonego podanym tu sposobem. Po uśmierceniu wyjęto szczurom macice, usunięto z nich tkankę zewnętrzną i opróżniono je z płynu, a następnie zwazono w stanie mokrym dla określenia niedoboru estrogenowego związanego z usunięciem jajników, w wyniku którego waga macicy rutynowo zmniejszała się do 75%. Następnie macice umieszczano w 10% obojętnej buforowanej formalinie i przekazywano do prób histologicznych.

Prawe kości udowe wycinano i sporządzano ich cyfrowe rentgenogramy na wysokości odsiebnej przynasady, a następnie analizowano je z użyciem programu analizy obrazów (NIH image). Dosiebną stronę piszczeli tych zwierząt badano metodą ilościowej tomografii komputerowej .

W powyższych procedurach zwierzętom doświadczalnym podawano związki według wynalazku i etynyloestradiol (EE2) w 20% hydroksyprrpylo-P-cyklodekstrynie.

Test proliferacji MCF-7 Komórki gruczolakoraka sutka MCF-7 (ATCC HTB 22) utrzymywano w minimalnej pożywce podstawowej (MEM, wolna od czerwieni fenolowej. Sigma, St. Louis, MO), uzupełnionej 10% (objętościowo) surowicą płodu bydlęcego (FBS), L-glutaminą (2 mM), pirogronianem sodu (1 mM), HEPES (kwas hydroksyctylodietylenodiaminoetanplosulfpnpwy, 10 mM), endogennymi aminokwasami i insuliną bydlęcą (1 ug/ml) (pożywka podtrzymująca). Na 10 dni przed próbą komórki MCF-7 przeniesiono do pożywki podtrzymującej uzupełnionej pokrytą 10% dekstranem, poddaną obróbce węglem aktywnym surowicą płodu bydlęcego (DCC-FBS, pożywką testowa) zamiast 10% FBS dla zmniejszenia wewnętrznych zasobów steroidów. Komórki MCF-7 usunięto z kolb z pożywką podtrzymującą z użyciem płynu oddzielającego komórki (wolna od Ca^ź+/Mg2⁺HBSS, wolna od czerwieni fenolowej, uzupełniona 10 mM HEPES i 2 mM EDTA). Komórki przemyto dwukrotnie pożywką testową i ich stężenie doprowadzono do 80000 komórek/ml. Do płaskodennych studzienek hodowlanych (Costar 3596) dodano około 100 pl komórek (8000 komórek) i inkubację prowadzono w 37°C w nawilżanym, zawierającym 5% CO2 inkubatorze przez 48 godzin, dla umożliwienia przylgnięcia komórek i ich wyrównoważenia po przeniesieniu. Sporządzono serie rozcieńczeń leków lub DMSO jako związku kontrolnego w pożywce testowej i 50 pl przeniesiono do mikrohodowli (z trzema powtórzeniami), a następnie dodano po 50 pl pożywki testowej dla uzyskania końcowego stężenia 200 pl. Po następnych 48 godzinach w 37°C w nawilżanym, zawierającym 5% CO2 inkubatorze mikrohodowle poddawano dzia12

183 578 łaniu trytowanej tymidyny (1 uCi/studzienkę) przez 4 godziny. Hodowlę zakończono przez mrożenie w -70°C przez 24 godziny, a po rozmrożeniu zebrano mikrohodowle z użyciem instrumentu Skatron Semiautomatic Cell Harvester. Próbki poddano zliczeniu metodą scyntylacji cieczowej z użyciem licznika β Wallac BetaPlace. Aktywność związków o wzorze 1 w tej próbie wykazuje, że są one potencjalnymi lekami do stosowania w leczeniu hormonozależnego raka, zwłaszcza raka sutka.

Hamowanie nowotworu sutka wywołanego DMBA Estrogenozależnego raka sutka wywołano u samic szczurów Spraque-Dawley zakupionych w Harlan Industries, Indianapolis, Indiana. Szczury w wieku około 55 dni otrzymały jednorazowo doustnie 20 mg 7,12-dimetylobenz[a]antracenu (DMBA). Po około 6 tygodniach po podaniu DMBA rozpoczęto cotygodniowe badanie polegające na macaniu gruczołów sutkowych na obecność guza. Po pojawieniu się jednego lub większej liczby guzów mierzono najdłuższą i najkrótszą średnicę każdego guza przy użyciu macki metrycznej, rejestrowano wyniki pomiarów i wybierano zwierzęta doświadczalne. Starano się tak dobrać zwierzęta do grup badanych i kontrolnych, aby rozkład guzów średniej wielkości był w tych grupach równomierny. Grupy badane i kontrolne w każdym z doświadczeń liczyły po 5 - 9 zwierząt.

Badane związki o wzorze 1 podawano dootrzewnowo drogą wstrzyknięcia w 2% roztworze gumy arabskiej albo doustnie, w postaci roztworu lub zawiesiny w 0,2 ml oleju kukurydzianego. Każdemu badanemu zwierzęciu podawano raz dziennie badany związek lub samą gumę arabską lub sam olej kukurydziany (w grupach kontrolnych). Po wstępnych pomiarach guzów i dokonaniu wyboru zwierząt doświadczalnych guzy mierzono powyższą metodą co tydzień. Podawanie badanych substancji i pomiary kontynuowano przez 3-5 tygodni, po upływie których określono końcowe wymiary guzów. Dla każdego związku i dla każdej próby kontrolnej określono zmianę średniej powierzchni guza.

Procedury testowe w próbach z mięśniakami

Test 1. Związek według wynalazku podawano 3-20 kobietom z mięśniakami macicy. Podawana ilość związku wynosiła 0,1-1000 mg/dzień, a czas podawania 3 miesiące. Kobiety obserwowano w tym okresie czasu i przez 3 miesiące po przerwaniu terapii dla zbadania jej wpływu na mięśniaki macicy.

Test 2. Zastosowano taką samą procedurę jak w teście 1, lecz okres podawania trwał 6 miesięcy.

Test 3. Zastosowano taką samą procedurę jak w teście 1, lecz okres podawania trwał

1rok.

Test 4.

A. Wywoływanie mięśniaków u świnek morskich Zastosowano długotrwałą stymulację estrogenową dla wywołania mięśniaka gładkokomórkowego u dojrzałych płciowo samic świnek morskich. Zwierzętom wstrzykiwano estradiol 3-5 razy tygodniowo przez 2-4 miesiące lub do pojawienia się guzów. Terapia polegała na podawaniu związku według wynalazku lub nośnika codziennie przez 3-16 tygodni. Następnie zwierzęta uśmiercono i ich macice poddano analizie na regresję guzów

B. Wszczepienie ludzkiej tkanki mięśniaka macicy bezwłosym myszom Tkankę ludzkiego mięśniaka drobnokomórkowego wszczepiono do jamy otrzewnowej i/lub błony śluzowej macicy dojrzałych płciowo, wykastrowanych samic bezwłosych myszy. Dla indukcji wzrostu wszczepionej tkanki podawano estrogen. W pewnych przypadkach zebrane komórki guzów hodowano in vitro przed wszczepieniem. Terapia polegała na podawaniu związku według wynalazku lub nośnika sondą dożołądkową codziennie przez 3-16 tygodni. Wszczepy usunięto i oceniono ich rozmiary i regresję. Po uśmierceniu usunięto macice dla oceny ich stanu.

Test 5. Tkankę z mięśniaków ludzkiej macicy pobrano i utrzymywano in vitro jako pierwotną nietransformowaną hodowlę. Chirurgiczne próbki przeciskano przez jałowe siatki lub sita, względnie odrywano od otaczającej tkanki dla uzyskania suspensji pojedynczych komórek. Komórki trzymano w pożywkach zawierających ł0%o surowicę i antybiotyk. Określono szybkość wzrostu w obecności lub pod nieobecność estrogenu. Zbadano zdolność komórek do wytwarzania składnika dopełniacza C3 i ich reakcję na czynniki wzrostu i hormon

183 578 wzrostu. Hodowle in vitro zbadano pod kątem ich reakcji proliferatywnej po podziałaniu progestynami, GnRH, związkiem według wynalazku i nośnikiem. Poziom receptorów hormonów steroidowych oceniano co tydzień dla określenia, czy ważne właściwości komórek są zachowywane in vitro. Użyto próbek od 5 - 25 pacjentek.

Aktywność w co najmniej jednym z powyższych testów wskazuje, że związki według wynalazku są potencjalnymi lekami do stosowania w leczeniu mięśniaków macicy.

Procedury testowe w próbach z endometriozą W testach 1 i 2 można zbadać wpływ 14 - 21-dniowej kuracji związkami według wynalazku na wzrost wszczepionej tkanki błony śluzowej macicy.

Test 1. Jako zwierząt doświadczalnych użyto 12- 30 dorosłych samic myszy szczepu CD. Podzielono je na trzy grupy o jednakowej liczebności. Monitorowano cykl rujowy wszystkich zwierząt. W dniu przed rozpoczęciem cieczki zwierzęta poddano operacyjnemu usunięciu lewego rogu macicy, po czym róg pocięto na małe kwadraty, które luźno przyszyto w różnych miejscach w pobliżu naczynia w krezce. Ponadto samicom z grupy 2 usunięto jajniki.

Począwszy od dnia po zabiegu zwierzętom w grupach 1 i 2 wstrzykiwano dootrzewnowe wodę przez 14 dni, podczas gdy zwierzętom z grupy 3 wstrzykiwano dootrzewnowo 1,0 mg związku według wynalazku na i kg wagi ciała, przez taki sam olkres czasu. W 14 dniu po zabiegu każdą samicę uśmiercono i samicom z jajnikami usunięto je do oceny histologicznej. Jajniki i nadnercza zważono.

Test 2. Jako zwierząt doświadczalnych użyto 12- 30 dorosłych samic myszy szczepu CD. Podzielono je na dwie grupy o jednakowej liczebności. Monitorowano cykl rujowy wszystkich zwierząt. W dniu przed rozpoczęciem cieczki zwierzęta poddano operacyjnemu usunięciu lewego rogu macicy, po czym róg pocięto na małe kwadraty, które luźno przyszyto w różnych miejscach w pobliżu naczynia w krezce.

Począwszy od około 50 dnia po zabiegu zwierzętom w grupie 1 wstrzykiwano dootrzewnowe wodę przez 21 dni, podczas gdy zwierzętom z grupy 2 wstrzykiwano dootrzewnowo 1,0 mg związku według wynalazku na 1 kg wagi ciała, przez taki sam okres czasu. W 21 dniu po zakończeniu kuracji każdą samicę uśmiercono, po czym wszczepy błony śluzowej macicy i nadnercza usunięto i zważono. Wszczepy zmierzono dla oceny ich rozrostu.

Test 3.

A. Chirurgiczne wywołanie endometriozy Dla wywołania endometriozy u szczurów i/lub królików użyto autowszczepów tkanki błony śluzowej macicy. Samice zwierząt w wieku rozrodczym poddano obustronnemu usunięciu jajników, po czym podawano im estrogen dla wytworzenia określonego stałego stężenia hormonu. Do jam otrzewnowych 5-150 zwierząt wszczepiono tkankę błony śluzowej macicy pochodzącą od danego zwierzęcia i w celu indukcji wzrostu wszczepów podawano estrogen. Przez 3-16 tygodni zwierzętom podawano codziennie przez sondę żołądkową związek według wynalazku, po czym wszczepy usunięto i zmierzono dla ustalenia rozrostu i regresji. Po uśmierceniu usunięto nietknięte rogi macicy dla oceny stanu błony śluzowej.

B. Wszczepienie ludzkiej tkanki błony śluzowej macicy bezwłosym myszom Tkankę ludzkiej błony śluzowej macicy wszczepiono do jamy otrzewnowej dojrzałych płciowo, wykastrowanych samic bezwłosych myszy. W celi indukcji wzrostu wszczepionej tkanki podawano estrogen. W pewnych przypadkach zebrane komórki błony śluzowej macicy hodowano in vitro przed wszczepieniem. Terapia polegała na podawaniu związku według wynalazku sondą dozołądkową codziennie przez 3-16 tygodni. Wszczepy usunięto i oceniono ich rozmiary i regresję. Po uśmierceniu usunięto macice dla oceny ich stanu.

Test 4.

A. Tkankę błony śluzowej ludzkiej macicy pobrano i utrzymywano in vitro jako pierwotną nietransformowaną hodowlę. Chirurgiczne próbki przeciskano przez jałowe siatki lub sita, względnie odrywano od otaczającej tkanki dla uzyskania suspensji pojedynczych komórek. Komórki trzymano w pożywkach zawierających 10% surowicę i antybiotyk. Określono szybkość wzrostu w obecności lub pod nieobecność estrogenu. Zbadano zdolność komórek do wytwarzania składnika dopełniacza C3 i ich reakcję na czynniki wzrostu i hormon wzrostu. Hodowle in vitro zbadano pod kątem ich reakcji proliferatywnej po podziałaniu progesty14

183 578 nami, GnRH, związkiem według wynalazku i nośnikiem. Poziom receptorów hormonów steroidowych oceniano co tydzień dla określenia, czy ważne właściwości komórek są zachowywane in vitro. Użyto próbek od 5 - 25 pacjentek.

Aktywność w co najmniej jednym z powyższych testów wskazuje, że związki według wynalazku są potencjalnymi lekami do stosowania w leczeniu endometriozy.

Hamowanie proliferacji komórek mięśni gładkich aorty/procedura testu z restenozą Związki według wynalazku mają zdolność hamowania proliferacji komórek mięśni gładkich aorty^. Można to zademonstrować w teście z użyciem króliczych komórek mięśni gładkich aorty, przy czym proliferację określa się przez określenie syntezy DNA. Komórki otrzymano metodą opisaną w Ross J., Cell Bio, 50: 172 (1971) i umieszczono je na 96-studzienkowych płytkach do mikromiareczkowania na 5 dni. Hodowle zlały się i wzrost zatrzymano. Komórki przeniesiono to zmodyfikowanej pożywki Eagle'a Dulbecco (DMEM) zawierającej 0,5 - 2% osocza ubogiego w płytki, 2 mM L-glutaminy, 100 jednostek/ml penicyliny, 10θ mg/ml streptomycyny, 1 mC/ml ³H-tymidyny, 20 ng/ml płytkowego czynnika wzrostu i zmienne stężenia związków według wynalazku. Podstawowe roztwory związków sporządzono w dimetylosulfotlenku, a następnie rozcieńczano je do właściwych wartości stężenia (0,01 - 30 mM) powyższą pożywką testową. Komórki następnie inkubowano w 37°C przez 24 godziny w mieszaninie 5% powietrza. Po upływie tych 24 godzin komórki utrwalano metanolem. Dodawano ³H-fymidyny w DNA, a następnie dokonywano zliczenia metodą scyntylacyjną według Bonin i inni, Exp. Cell Res., 181: 475-482 (1989).

Hamowanie proliferacji komórek mięśni gładkich aorty przez związki według wynalazku można ponadto zademonstrować przez określenie ich oddziaływania na hodowlę komórek ze wzrostem logarytmicznym. Królicze komórki mięśni gładkich aorty zaszczepiono na 12-studzienkowej płytce do hodowli w DMEM zawierającej 10% surowicę płodu bydlęcego, 2 mM L-glutaminy, 100 jednostek/ml penicyliny i 100 mg/ml streptomycyny. Po 24 godzinach komórki utrwalono i pożywkę zastąpiono DMEM zawierającą 10% surowicę, 2 mM L-glutaminy, 100 jednostek/ml penicyliny, 100 mg/ml streptomycyny i badany związek w żądanym stężeniu. Pozwolono na wzrost komórek przez 4 dni, po czym podziałano na nie trypsyną i liczbę komórek w każdej hodowli określono z użyciem licznika ZM-Coulter.

Aktywność w dowolnym z powyższych testów wskazuje, że związki według wynalazku są potencjalnymi lekami do stosowania w leczeniu restenozy.

Poniższe przykłady 1-3 ilustrują wytwarzanie związków wyjściowych i pośrednich uzytecznych w syntezie związków według wynalazku, a przykłady 4 i 5 - wytwarzania związków według wynalazku.

Widma NMR sporządzano z użyciem urządzenia GE 300 MHz, a jako rozpuszczalnik stosowano bezwodny dó-DMSO, o ile nie podano inaczej.

Przykład 1. Wytwarzanie 2-(4-metoksyfenylo)-6-metoksy-naftyl-1-olu o wzorze 7

6-Metoksy-2-(4-metoksyfenylo)-3,4-dihydronalf:alen-1(2H)-on (8,50 g, 30,14 mmola) rozpuszczono w 50 ml octanu izopropenylu wraz z 1,0 g kwasu p-toluenosulfonowego. Powstałą mieszaninę ogrzewano w temperaturze wrzenia w warunkach powrotu skroplin przez 6 godzin. Po ochłodzeniu do temperatury pokojowej dodano 2,3-dichloro-5,6-dicyjano-1,4-benzochinonu (DDQ) (13,70 g, 60,28 mmola). Mieszaninę reakcyjną ogrzewano w temperaturze wrzenia w warunkach powrotu skroplin przez 1,5 godziny, a po jej ochłodzeniu do temperatury pokojowej rozcieńczono ją chlorkiem metylenu (200 ml). Warstwę organiczną przemyło 0,2N wodorotlenkiem sodowym (4 x 200 ml), a potem wodą (2 x 200 ml). Warstwę organiczną wysuszono (siarczan sodowy) i zatęzono pod próżnią. Surowy octan w postaci ciemnej substancji stałej rozpuszczono w 200 ml metanolu:tetrahydrofuranu (1:1) i poddano działaniu nadmiaru metanolanu sodowego. Wytrącony pomarańczowy osad odsączono, a przesącz zakwaszono do pH = 4 z użyciem 5N kwasu solnego. Przesącz rozcieńczono 200 ml wody, a następnie wyekstrahowano octanem etylu (3 x 100 ml). Warstwę organiczną wysuszono (siarczan sodowy) i zatęzono pod próżnią. Powstałą szarawą substancję stałą poddano krystalizacji z heksanów/octanu etylu i otrzymano 4,24 g (50%) 2-(4-metoksyfenylo)-6-metoksynaftyl-1-o-lu w postaci białej substancji stałej o t.t. 129-131°C.

183 578 'H NMR (DMSO-dfi) δ 8,19 (d, J = 9,1 Hz, 1H), 7,45 (d, J = 8,5 Hz, 2H), 7,38 (d, J = 8,0 Hz, 1H), Ί,22> (d, J = 8,0 Hz, 1H), 7,18 (dd, J = 9,1, 2,8 Hz, 1IH, 7,13 (d, J = 2,8 Hz, 1H), 7,07 (d, J = 8,5 Hz, 2H), 5,76 (bs, 1H), 3,94 (s, 3H), 3,88 (s, 3H). Widmo masowe FD: 280.

Analiza elementarna dla CuHióOj:

Obliczono: C77J2 ; H 5,75,

Stwierdzono: C 76,83; H 5,90.

Przykład 2. Wytwarzanie 1-(4-formylofenoksy)-2-(4-metoksyfenylo)-5-metoksynaftalenu o wzorze 8

Do roztworu 2-(4-metoksyfenylo)-6-metoksynaftyl-1-olu (3,57 g, 12,75 mmola) w 180 ml bezwodnego N,N-dimetyloformamidu dodano małymi porcjami, w atmosferze azotu i temperaturze pokojowej, wodorku sodowego (535 mg, 13,38 mmol, 60% dyspersja w oleju mineralnym). Całość mieszano przez 10 minut, a potem dodano 4-flourobenzaldehydu (3,20 g, 25,50 mmola). Powstałą mieszaninę ogrzewano do 70°C przez 36 godzin. Po ochłodzeniu do temperatury pokojowej rozpuszczalnik usunięto pod próżnią. Pozostałość rozdzielono między octan etylu i wodę. Rozdzielono warstwy i fazę organiczną przemyto kilkakrotnie wodą, a potem wysuszono (siarczan sodowy) i zatężono pod próżnią. Otrzymany olej poddano chromatografii (90:10 heksany/octan etylu) i otrzymano 2,06 g (48%) 1-(4-formylofe-noksy)2-(4-metoksyfenylo)-6-metoksynaftalenu w postaci białej substancji stałej, którą poddano krystalizacji z metanolu. T.t. 120-121°C.

‘H NMR (CDCls) δ 9,80 (s, 1H), 7,78 (d, J = 9,2 Hz, 1H), 7,74 (d, J = 8,8 Hz, 1H), 7,67 (d, J = 8,8 Hz, 2H), 7,56 (d,J = 8_}fl Hzz 1ΗΧ 7,46 (d, J = 8,8 Hz, 2H); 7/2 1 (d, J = 2,6 HZ‘ 1H), 7,12 (dd, J 2 9,2, 2,6 Hz, 1ΗΧ 6,84 (d, J = 8,8 Hz, HH), 6,81 (H J = 8,8 Hz^H), 3,95 (s, 3H), 3,78 (s, 3H). Widmo masowe FD: 384.

Analiza elementarna dla Cz5HzoO4:

Obliczono: C78,11; H

Stwierdzono: C C8,82; H H24^.

Przykład 3. Wytwarzanie 1-(4-hydroksyfenoksy)-2-(4-metoksyfenylo)-6-metoksynaftalenu o wzorze 9

Do zawiesiny 1-(4-formylofenoksy)-2-(4-metoksyfenylo)-6-metoksynaftalenu (2,70 g, 7.03 mmola) w 50 ml metanolu dodano nadtlenku wodoru (1,50 ml, 14,1 mmola, roztwór 30%), a następnie stężonego kwasu siarkowego (0,5 ml). Mieszaninę reakcyjną ogrzewano łagodnie dla ułatwienia rozpuszczenia, a potem mieszano ją w temperaturze pokojowej przez 36 godzin. Dodano stałego NaHCO3 dla zobojętnienia mieszanin, a potem rozdzielono ją między octan etylu i wodę (po 100 ml). Rozdzielono warstwy i fazę organiczną wysuszono (siarczan sodowy) i zatężono pod próżnią. Otrzymaną brunatną substancję stałą oczyszczono drogą chromatografii (ditlenek krzemu, 10-30% octan etylu/heksany) i otrzymano 2,08 g (80%) l-(4-hydroksy-fenoksy)-2-(4-metoksyfenylo)-6-metoksynaftalenu w postaci białej substancji stałej o t.t. ‘59-164°C.

*H NMR (DMSO-dJ δ 8,91 (s, 1H), 7,76 (d, J = 8,5 Hz, 1H), 7,69 (d, J = 9,2 Hz, 1H),

7,54 (d, J 2 8,5 Hz, 1H), 7,48 (d, J = 8,7 Hz, 2H), 7,37 (d, J = 2,4 Hz, 1H), 7,09 (dd, J = 9,2, 2.4 Hz, 1H), 6,89 (d, J = 8,7 Hz, 2H), 6,47 (q, Jab = 9.0 Hz, 4H), 3,84 (s, 3H), 3,70 (s, 3H), Widmo masowe fD: 372.

Analiza elementarna dla Cz4HzoO4:

Obliczono: C 77J0;

Stwierdzono: C77J9 ; H 5,70.

Przykład 4. Wytwarzanie chlorowodorku 1-[4-[2-(l-piperdynylo)etoksy]fenoksy]-2-(4-metoksyfenylo)-6-metoksynf ftalenu o wzorze 10

Do roztworu 1-(4-hydroksyfenoksy)-2-(4-metoksyfenylo)-6-metoksynaftalenu (865 mg,

2,32 mmola) w 15 ml bezwodnego N,N-dimetyloformamidu dodano w atmosferze azotu węglanu cezowego (3,0 g, 9,2 mmola). Mieszaninę reakcyjną mieszano przez 15 minut, a następnie dodano chlorowodorku 2-chloroetylopiperydyny (540 mg, 2,90 mmola). Powstałą mieszaninę mieszano intensywnie przez 24 godziny, a następnie rozdzielono ją pomiędzy octan etylu i wodę (po 200 ml). Rozdzielono warstwy i fazę organiczną przemyło kilkakrotnie wodą wysuszono (siarczan sodowy) i zatęzono pod próżnią. Surową wolną zasadę w postaci

183 578 białej substancji stałej rozpuszczono w 20 ml octanu etylu i poddano działaniu eteru etylowego i kwasu solnego. Wytrącony osad odsączono i wysuszono pod próżniią w wyniku czego otrzymano 1,06 g (88%) chlorowodorku 1-[4-[2-(1-piperdynylo)etoksy]fenoksy]-2-(4-metoksyfenylo)-6-metoksynaftalenu w postaci białej substancji stałej o t.t. 184-188°C.

’H NMR (DMSO-dć) δ 9, 91 (bs, 1H), 7,84 (d, J = 8,5 Hz, 1H), 7,71 (d, J = 9,2 Hz, 1H),

7.61 (d, J = 8,5 Hz, 1H), 7,54 (d, J = 8,8 Hz, 2H), 7,45 (d, J = 2,2 Hz, 1H), 7,15 (dd, J = 9,2,

2.2 Hz, 1H), 6,93 (d, J = 8,8 Hz, 2H), 6,82 (d, J = 9,1 Hz, 2H), 6,61 (d, J = 9,1 Hz, 2H), 4,21 (m, 2H), 3,89 (s, 3H), 3,75 (s, 3H), 3,45-3,33 (m, 4H), 2,92 (m, 2H), 1,80-1,63 (m, 5H), 1,35 (m, 1H). Widmo masowe FD: 483.

Analiza elementarna dla C3iH33NO4’i,O HCl:

Obliczono: C 71,60; H 6,59; N 2,69,

Stwierdzono: C 71,77; H 6,66 ; N, 2,79.

Przykład 5. Wytwarzanie chlorowodorku 1-[4-[2-(1-piperydynylo)etoksy]fenoksy]-2-(4-hydroksyfenylo)-6-hydroksynaftalenu o wzorze 11

Do roztworu chlorowodorku 1-[4-[2-(1-piperdynylo)etoksy)fenoksy]-2-(4-metoksyfenylo)-6-metoksynaftalenu (1,00 g, 1,92 mmola) w 20 ml bezwodnego chlorku metylenu dodano w atmosferze azotu i w 0°C tribromku boru (0,74 ml, 7,71 mmola).

Powstałą mieszaninę pozostawiono do ogrzania się do 8°C i mieszano ją przez 2 godziny. Mieszaninę reakcyjną wlano w trakcie mieszania do zimnego nasyconego roztworu wodorowęglanu sodowego (200 ml). Gdy wydzielanie się gazu ustało, fazę wodną wyekstrahowano 5% metanolem/chloroformem (3 x 100 ml). Fazy organiczne połączono, wysuszono (siarczan sodowy) i zatężono pod próżnią. Surową wolną zasadę w postaci oleju rozpuszczono w 20 ml octanu etylu i poddano działaniu eteru etylowego i kwasu solnego. Wytrącony osad odsączono i wysuszono pod próżniią w wyniku czego otrzymano 798 mg (83%) chlorowodorku 1-[4-[2-(1-piperdynylo)etoksy)fenoksy]-2-(4-hydroksyfenylo)-6-hydroksynaftalenu w postaci białej substancji stałej o 1.1. 130 - 136°C.

^!H NMR (DMSO-d6) δ 9,89 (s, 1H), 9,80 (bs, 1H), 9,46 (s, 1H), 7,68 (d, J = 8,5 Hz, 1H), 7,64 (d, J = 9,2 Hz, 1H), 7,50 (d, J = 8,5 Hz, 1H), 7,40 (d, J = 8,8 Hz, 2H), 7,20 (d, J =

2.2 Hz, 1H), 7,04 (dd, J = 9,2, 2,2 Hz, 1H), 6,82 (d, J = 9,1 Hz, 2H), 6,76 (d, J = 8,8 Hz, 2H),

6.61 (d, J = 9,1 Hz, 2H), 4,21 (m, 2H), 3,45-3,33 (m, 4H), 2,92 (m, 2H), 1,80-1,63 (m, 5H), 1,35 (m, 1H). Widmo masowe FD: 456.

Analiza elementarna dla C29H29NO<1,0 HCl:

Obliczono: C 70,80; H6,15 ; N 2,85,

Stwierdzono: C 70,52; H6,19 ; N ^,^5.

Poniższe przykłady 6-15 ilustrują preparaty środka farmaceutycznego według wynalazku. W tych przykładach określenie „substancja czynna” oznacza związek według wynalazku albo jego farmaceutycznie dopuszczalną sól. Oznaczenie „NF” przy składniku oznacza „według receptariusza państwowego”. Stosowane w przykładach nazwy handlowe zarobek mają następujące znaczenie: Avicel PH 101 i Avicel PH 2 to odmiany celulozy mikrokrystalicznej, Tween 80 to monooleinian polioksyetyleno(20)sorbitanu, Cab-O-Sil to koloidalny kwas krzemowy, a Povidone i Crospovidone to odpowiednio poliwinylopirolidon i usieciowany poliwinylopirolidon.

Przykład 6. Twarde kapsułki żelatynowe wytworzono z następujących składników:

mg/kapsułke

Substancja czynna 0,1 - 1000

Skrobia, NF 0 - 650

Sypka skrobia sproszkowana 0 - 650

Płyn silikonowy (350 cS). 0-15

Powyższą recepturę można zmieniać w zależności od potrzeb.

183 578

Przykład 7. Tabletki wytworzono z następujących składników:

mg/tabletke

Substancja czynna 2,511000

Celuloza mikrokrystaliczna 200.650

Krzemionka koloidalna 10 - 650

Kwas stearynowy 5 15 5

Składniki zmieszano i sprasowano w tabletki.

Przykład 8. Alternatywnie tabletki zawierające 2,5-1000 mg substancji czynnej każda można wytworzyć z następujących składników:

mg/tabletke

Substancja czynna 25.1000

Skrobia 45

Celuloza mikrokrystaliczna 35

Poliwinylopirolidon (10% roztwór wodny) 4 Sól sodowa karboksymetylocelulozy 4,5

Stearynian magnezu 0,5

Talk 1

Substancję czynną, skrobię i celulozę przesiano przez sito nr 45 według norm amerykańskich i dokładnie zmieszano. Wodny roztwór poliwinylopirolidonu zmieszano z otrzymanym proszkiem i mieszaninę przesiano przez sito nr 14 według norm amerykańskich. Granulat wysuszono w 50 - 60°C i przesiano przez sito nr 18 według norm amerykańskich. Dodano sól sodową karboksymetylocelulozy, stearynian magnezowy i talk, uprzednio przesiane przez sito nr 60 według norm amerykańskich i po zmieszaniu całość sprasowano w tabletkarce w tabletki.

Przykład 9. Zawiesiny wytworzono z następujących składników:

Substancja czynna	mg/5 ml 01 10000
Sól sodowa karboksymetylocelulozy	50
Syrop	1^55
Roztwór kwasu benzoesowego	0^0 ml
Środek smakowo-zapachowy	Q-v.
Barwnik	q.v.
Oczyszczona woda ogółem	2 ml
Substancję czynną przesiano przez sito nr 45 według norm amerykańskich i zmieszano

z solą sodową karboksymetylocelulozy i syropem na gładką pastę. Kwas benzoesowy, środek smakowo-zapachowy i barwnik rozcieńczono wodą i dodano w trakcie mieszania, a następnie dodano tyle wody, by uzyskać pożądaną objętość.

Przykład 10. Roztwór do aerozolu wytworzono z następujących składników:

% wag.

Substancja czynna 0,25

Etanol 25,55

Propellant 22 (chłorodifluorometan) 70,00

Substancję czynną zmieszano z etanolem i mieszaninę dodano do porcji propelenta, ochłodzono do -30°C i przeniesiono do urządzenia napełniającego. Żądaną ilość umieszczono następnie w pojemniku ze stali nierdzewnej i rozcieńczono resztą propelenta. Pojemnik wyposażono w zawór.

Przykład 11 Czopki wytworzono z następujących składników:

mg/czopek

Substancja czynna 250

Glicerydy nasyconych kwasów tłuszczowych 2 000

Substancję czynną przesiano przez sito nr 60 według norm amerykańskich i wytworzono suspensję w glicerydach nasyconych kwasów tłuszczowych, które uprzednio stopiono

183 578 z użyciem minimalnej ilości ciepła. Mieszaninę wlano do formy czopkowej do wyrobu czopków o nominalnej wadze 2 g i pozwolono, by wystygła.

Przykład 12. Roztwór do wstrzyknięć dożylnych wytworzono z następujących składników-:

Substancja czynna 50 mg

Izotoniczna solanka 1000 ml

Roztwór tych składników podaje się dożylnie z szybkością 1 ml/minutę.

Przykład 13. Kapsułki zawierające połączenie substancji czynnych wytworzono z następujących składników:

mg/kapsułke

Substancja czynna 50

Premarin 1

Avicel PH 101 55

Skrobia 1500 111,55

Olej silikonowy 2

Tween 80 0,55

Cab-0-Sil 0*05

Przykład 14. Kapsułki zawierające połączenie substancji czynnych wytworzono z następujących składników:

mg/kapsułke

Substancja czynna 50

Norethylnodrel 5

Avicel pH 101 82,50

Skrobia 1500 9(0

Olej silikonowy 2

Tween 80 0,^^

Przykład 15. Tabletki zawierające połączenie substancji czynnych wytworzono z następujących składników:

mg/tabletke

Substancja czynna 5(5

Premarin 1

Skrobia kukurydziana, NF 55)

Povidone, K29-32 6

Avicel pH 101 41/5^

Avicel pH 102 116,55

Crospovidone XL10 22,5^

Stearynian magnezu 0,55

Cab-O-Sil 0,55

183 578

R

2a

R -(CH₂)_n-Q Wzór 5

Q-(CH₂)_n-Q' Wzór 6 OCH₃ h₃co^^

Wzór 7

Wzór 8 och₃

183 578

OCH

OH

Wzór 11

183 578

Schemat 1

183 578

R

2a

Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 60 egz.

Cena 4,00 zł.

Claims (11)

1. Zastrzeżenia patentowe

   1. Nowe pochodne naftalenu o ogólnym wzorze 1, w którym R¹ oznacza hydroksyl lub -0(Ci-C4-alkil); R² oznacza hydroksyl lub -0(Cr-C4-alkil); R³ oznacza 1-piperydyny1 lub 1-pirolidynyl; a n oznacza 2, a także ich farmaceutycznie dopuszczalne sole.
2. 2. Związek według zastrz. 1, który stanowi chlorowodorek 1-[4-[2-(1-piperydynylo)etoksy]fenoksy]-2-(4-hydroksyfenylo)-6-hydroksynaftalenu.
3. 3. Związek według zastrz. 1, w którym R1 oznacza hydroksyl lub -OCH3; a R² oznacza hydroksyl lub -OCH3.
4. 4. Związek według zastrz. 3 w postaci chlorowodorku.
5. 5. Nowe związki pośrednie o ogólnym wzorze 2, w którym R1^a oznacza -0(C,-C4-alkil), R^2a oznacza -O(C-C4-alkil), a R^oznacza hydroksyl lub formyl.
6. 6. Związek według zastrz. 5, w którym R^ oznacza metoksyl, a R^2<! oznacza metoksyl.
7. 7. Związek według zastrz. 6, w którym R4 oznacza hydroksyl.
8. 8. Środek farmaceutyczny zawierający substancję czynną oraz jeden lub większą liczbę farmaceutycznie dopuszczalnych nośników, rozcieńczalników lub zarobek, znamienny tym, że jako substancję czynną zawiera nową pochodną naftalenu o ogólnym wzorze 1, w którym R1 oznacza hydroksyl lub -O(C1-C4-alkil); R2 oznacza hydroksyl lub -0(0)-C4-alkil); R3 oznacza 1-piperydynyl lub 1-pirolidynyl; a n oznacza 2, ewentualnie w postaci farmaceutycznie dopuszczalnej soli.
9. 9. Środek według zastrz. 8, znamienny tym, że zawiera chlorowodorek 1-[4-[2-(1-piperydynylo)etoksy]fenoksy]-2-(4-hydroksyfenylo)-6-hydroksynaftalenu.
10. 10. Środek według zastrz. 8, znamienny tym, że zawiera związek o ogólnym wzorze 1, w którym R1 oznacza hydroksyl lub -OCH3; a r2 oznacza hydroksyl lub -OCH3.
11. 11. Środek według zastrz. 10, znamienny tym, że zawiera związek w postaci chlorowodorku.