Guèrra blindada

La guèrra blindada es l'ensemble dei tacticas e dei teorias que regardan lo combat menat a partir de veïculs blindats coma lei carris de combat o lei veïculs de combat d'infantariá. Apareguda amb l'invencion dau carri de combat durant la Premiera Guèrra Mondiala, es basada sus lei capacitats de poissança, de proteccion e de mobilitat dei blindats modèrnes e es venguda un aspèct fondamentau de la guèrra modèrna.

L'arma blindada es apareguda durant la Premiera Guèrra Mondiala coma respònsa au blocatge de la guèrra de trencadas. Lei premiers carris èran donc destinats a l'ataca dei trencadas enemigas. Per aquò, èran sovent equipats de mitralhièras, de canons e de mejans permetent de se desplaçar sus lo prat batalhier. Fòrça utilizats per lei Francés e lei Britanics, aguèron un ròtle important dins la victòria aliada. Durant l'entre doas guèrras, lei carris conoguèron donc un desvolopament important amb l'emergéncia dei concèptes de carri leugier, de carri mejan e de carri pesuc. L'idèa de coordenar seis atacas amb l'aviacion avancèt tanben dins mai d'un país per tenir un ròtle major durant la Segonda Guèrra Mondiala.

Après 1945, lo triptic carris leugiers, mejans e pesucs declinèt en causa de l'aparicion dau carri de combat principau. Dotat d'una poissança de fuòc importanta, d'un blindatge espés e d'una velocitat auta, aqueu carri remplacèt totei lei carris principaus (levat lo carri leugier) e venguèt lo carri unic de la màger part deis armadas. Pasmens, aquelei carris deguèron faciar lo desvolopament dei municions anticarri, l'aparicion dei missils anticarri e la generalizacion deis armaments anticarri sus lo prat batalhier (lança-roquetas anticarri, elicoptèr d'ataca...). Aquò menèt a l'adopcion de carris fòrça rapids amb de blindatges clinats per desviar leis obús coma lo T-62 sovietic ò lo Leopard I alemand. Puei, a partir deis ans 1980, aquelei carris foguèron remplaçats per de blindats equipats de proteccions compositas capablas de resistir ai missils anticarri de darriera generacion ò ais obús tenent de poncha fachs de metaus pesucs coma lo tungstèn ò l'urani.

Dins aquò, maugrat aqueleis evolucions tecnicas, lo ròtle dau carri sus lo prat batalhier a pauc evolucionat. D'efiech, es totjorn un sistèma de combat terrèstre fòrça poderós, mobil e ben protegit qu'es destinat au combat d'intensitat auta. En particular, pòu èsser utilizat per rompre una posicion defensiva enemiga ò per constituir una fòrça capabla de reagir rapidament a una ataca.

Dempuei la premiera mitat de la Guèrra Freja, lo carri de combat principau es l'arma pus poderosa dau combat blindat. D'efiech, lo concèpte provèn de la fusion dei concèptes anteriors de carri de rompedura, de carri d'infantariá, de carri de cavalariá e de caçaire de carris. Ansin, es un carri de combat dotat d'un blindatge espés per li permetre de resistir a de menaças variadas, d'una velocitat auta per li permetre de realizar de movements rapids e d'una poissança de fuòc poderosa per li permetre de destrurre divèrsei tipes d'adversari. D'exemples de carris de combat son lei Leopard alemands ò lei M1 Abrams estatsunidencs.

Lo concèpte de carri leugier es aparegut tre la Premiera Guèrra Mondiala. Gropa un ensemble de carris amb una massa relativament febla que son principalament destinats a la reconoissença. Pasmens, l'idèa conoguèt d'evolucions importantas e certanei carris leugiers foguèron equipats de canons relativament poderós (fins a 90 mm sus l'AMX-13 francés). Uei, son utilizacion es rara mai quauqueis armadas gardan de carris leugiers per d'operacions de reconoissença, de combats dins de zònas palunosas ò per sostenir d'unitats aeroportadas.

Lo concèpte de carri mejan data de l'entre doas guèrras e conoguèt son apogèu durant la Segonda Guèrra Mondiala. Designava un carri dotat d'un armament de poissança mejana que teniá una velocitat sufisenta per esplechar una rompedura dins lei defensas advèrsas. D'exemples famós de blindats d'aquela categoria son lei Panzer IV alemands, lei M4 Sherman estatsunidencs e lei T-34 sovietics. Après 1945, son usatge declinèt en causa de la generalizacion dau carri de combat principau que li èra ben superior. Pasmens, quauqueis armadas, pauc modèrnas ò aguent pas besonh de carris poderós, continuan de leis utilizar.

Lo carri pesuc èra utilizat amb lo carri mejan. Dotat d'un armament poderós e d'un blindatge espés, aviá una velocitat sovent febla. Per aquò, sa mission premiera èra donc de rompre lei linhas enemigas per permetre una ataca de part deis unitats de carris mejans. Certanei modèls èran principalament destinats a sostenir l'avançada de l'infantariá. Pasmens, après 1945, la mobilitat limitada d'aquelei blindats entraïnèt son declin rapid e mai se carris pesucs foguèron gardats dins lei resèrvas dei fòrças estatsunidencas e sovieticas. D'exemples famós de carri pesuc son lo Tigre alemand ò lei KV sovietics.

Lo caçaire de carris es un carri de combat destinat a l'ataca d'autrei carris. Lo concèpte foguèt fòrça popular au sen de la Wehrmacht e de l'Armada Roja durant la Segonda Guèrra Mondiala. Son de blindats generalament bas per facilitar lo camoflatge, equipat d'un canon poderós e dotat d'un blindatge avans espés per arrestar lei tirs advèrs. En revènge, lo blindatge laterau èra sovent feble. Lei caçaires de carris dispareguèron au començament de la Guèrra Freja car lo carri de combat principau èra capable d'assegurar sei missions. Pasmens, quauqueis armadas perseguiguèron lo desvolopament d'aquela arma coma Àustria que desvolopèt lo SK-105 Kürassier, un caçaire de carris leugiers totjorn utilizat per certanei país au començament deis ans 2020^[1].

Lo canon d'assaut es un tipe de canon automotor que foguèt principalament utilizat durant la Segonda Guèrra Mondiala. Constituït d'una pèça d'artilhariá montada sus un quadre de carri, èra destinat a provesir un sostèn dirècte d'artilhariá sus lo prat batalhier. Pasmens, en causa d'aquela poissança de fuòc, foguèt sovent utilizat coma carri ò coma caçaire de carris. Eficaç durant la Segonda Guèrra Mondiala, aqueu concèpte foguèt abandonat après l'aparicion dau carri de combat principau^[2].

Un carri de despanatge es un veïcul blindat destinat au despanatge d'un carri de combat ò d'un autre veïcul blindat. Es aparegut après la generalizacion dau carri durant la Premiera Guèrra Mondiala car lei depanairas classicas podián pas anar sus lo prat batalhier. Lei carris de despanatge dèvon donc dispausar de mejans de desplaçament eficaç, d'una proteccion li permetent de subreviure a de tirs enemics e, de còps, de respòndre a una menaça. Enfin, dèvon aver lei sistèmas adaptats ai reparacions (grua, pèças de remplaçament, otilhatge...)

Lei carris de combat son sovent associats amb d'unitats de l'engèni militar. D'efiech, en causa de sa massa importanta, lei blindats pòdon necessitar d'amainatjaments especifics per passar certaneis obstacles (rius, camps de minas...). Segon lei circonstàncias, l'engèni militar pòu utilizar de veïculs especiaus derivats de carris de combat per acompanhar leis unitats blindadas.