Station Zaandam

Zaandam
Ruimtevakwerk-overkapping uit 1983
Algemeen
Stationscode	Zd
Aantal reizigers	22.344 (2023)[1]
Geschiedenis
Opening	1 november 1869
Heropening	1983
Stationsbouw
Architect(en)	Karel Hendrik van Brederode
Perrons	2
Perronsporen	4 (Sporenschema)
Perrontoegang	via poortjes
Spoorlijn(en)
Lijn Richting Volgend station Den Helder Koog aan de Zaan Amsterdam Centraal Amsterdam Sloterdijk Zaandam Eindpunt Enkhuizen Zaandam Kogerveld Brongegevens in Wikidata aanpassen
Spoorlijn(en)	Staatslijn K Zaandam - Enkhuizen
Treindienst(en)
Treinvervoerder	NS
Overig openbaar vervoer
Vervoerders
-Busvervoerder	EBS
Ligging
Land	Nederland
Plaats	Zaandam
Coördinaten	52° 26′ NB, 4° 49′ OL
Portaal    Openbaar vervoer Nederland

Station Zaandam is een spoorwegstation gelegen aan de Zaanlijn (Uitgeest - Amsterdam). Het station is gesitueerd nabij het centrum van Zaandam, de grootste plaats in de Nederlandse gemeente Zaanstad. Het stationsgebied van Zaandam is daarbij in de jaren 2010-2019 opnieuw ontwikkeld met het stedebouwkundig project Inverdan.

Het eerste station Zaandam werd geopend op 1 november 1869. Het gebouw had een groot middengedeelte waarin het loket gevestigd was, met doorgangen naar de perrons. Aan dit middenstuk waren twee lagere zijvleugels verbonden. Dit station lag ter hoogte van de Stationsstraat. Het station kende twee perrons met drie doorgaande sporen. Langs het stationsgebouw lag een laag zijperron dat vrijwel niet gebruikt werd. Het treinverkeer maakte gebruik van het tweede middenperron met daaraan gelegen de sporen 2 en 3 met een loopbrug en een overpad vanaf het stationsgebouw.

In 1983 werd, gelijktijdig met de opening van de Hemtunnel, een volledig nieuw traverse-station in gebruik genomen. Dit bestaat uit twee eilandperrons op maaiveldniveau, waardoor twee perronsporen per richting beschikbaar zijn. De perrons kregen een overkapping bestaande uit een ruimtevakwerk. Het nieuwe stationsgebouw werd een stukje ten zuiden van het oude station aangelegd, ter aansluiting op de Zaanse hoofdwinkelstraat: de Gedempte Gracht en niet meer aan de Stationsstraat.^[2] Het station en de Gedempte Gracht werden verbonden middels een overdekte traverse over de N203 naar een parkeergarage en een winkelcentrum ("Het Trefpunt"). In 1996 werd er aan de westkant van het station ook een ingang gebouwd voor de inwoners van de wijk Westerwatering.

In 2007 zijn het winkelcentrum, de oude traverse en de parkeergarage gesloopt. Het station Zaandam beschikte toen nog over een loket waar treinkaartjes gekocht kunnen worden.

In 2012-2013 is de traverse hersteld, deze werd uitgevoerd als een verhoogde straat. Er zijn winkels, horeca en aan de oostkant van de traverse bevindt zich een hotel en een ingang van het gemeentehuis van de gemeente Zaanstad. Dit was een van de belangrijkste fasen van het stedebouwkundig project Inverdan.

In maart 2018 werd begonnen aan een verbouwing waarbij het station een typisch Zaans uiterlijk kreeg, in de stijl van het stedebouwkundige plan Inverdan. Op 24 september 2020 werd het vernieuwde station geopend.^[3]

De laatste twee treinen vanuit Rhenen rijden in de avonduren via Utrecht en Amsterdam naar Heerhugowaard.

Oorspronkelijk was er bij het oude station een klein busstation aan de overzijde van de Provincialeweg voor de Enhabo, destijds de vervoerder in de Zaanstreek. In 1983 verscheen aan de andere kant van de Provincialeweg een nieuw langgerekt busstation dat het busstation in de Peperstraat overbodig maakte.

In 2010 kwam er een nieuw overdekt en compact busstation bij het station Zaandam gereed in stijl met de bebouwing. Het station fungeert als ov-knooppunt in het concessiegebied Zaanstreek-Waterland. De buslijnen worden uitgevoerd door EBS. De Vervoerregio Amsterdam treedt hierbij op als opdrachtgever.

• 
  Intercity
• 
  Olympische trein
• 
  Intercity
• 
  SGM-treinstellen
• 
  Spooroverbouwing met fietspad De Slinger
• 
  Fietsenstalling De Droogschuur

Het aantal door NS vervoerde reizigers (per gemiddelde werkdag) ontwikkelde zich sedert 2019 als volgt:

• Station Zaandam op Stationsweb