Liberia

Republic of Liberia

(Flagg) (Wapen)
Wahlspröök: “The love of liberty brought us here“ up Platt: „Wi hefft de Freeheit leev, dorüm sünd wi hier herkamen“
Natschonalhymne: All Hail, Liberia Hail
Hööftstadt	Monrovia 6° 19′ N, 10° 48′ W
Gröttste Stadt	Monrovia
Amtsspraak	Engelsche Sprake
Regeren Präsident	Präsidialrepubliek Joseph Boakai
Sülvstännigkeit	26. Juli 1847
Grött  • Allens  • Water (%)	111.370 km² ? %
Inwahnertall  • 2008 Tellt  • Inwahnerdicht	3.489.072 (Zensus 2008) 31,3/km²
Geldsoort	Liberiaanschen Dollar ([[ISO 4217|]])
BBP	730 Mio. $ (2007) 195 $ je Kopp
Tietzoon	UTC (UTC)
Internet-TLD	.lr
ISO 3166	LR
Vörwahl	++231

De Republiek Liberia (Düütsch: liˈbeːri̯a, Engelsch: laɪˈbɪəɹɪə) is en Land an de Waterkant vun Westafrika. Se grenzt an de Elfenbeenküst, Guinea, Sierra Leone un an den Atlantik. Liberia weer een vun de eersten unafhängigen Staten in Afrika. De Republiek is grünnt wurrn, as vörmolige Slaven ut de USA wedder in Afrika ansiedelt weern schullen. Striet twuschen vörmolige amerikaansche Slaven un inheemsche Völker präägt dat Land bit up den hüdigen Dag. Na mehr as tein Johren Börgerkrieg sünd in'n November 2005 Wahlen afhollen wurrn. De Hööftstadt is Monrovia.

Liberia liggt in'n Süüdwesten vun Westafrika an de Küst vun den Atlantik. Dat Land liggt in de Kuntreien vun den Tropischen Regenwoold, de avers to'n groten Deel afhaut wurrn is. Dat Binnenland vun Liberia besteiht to'n groten Deel ut Bargland. De hööchste Anbarg is de Mount Wuteve (1.440 m) in'n Noorden vun't Land.

So, as dat utsütt, hefft in dat Johr 2008 3.489.072 Minschen in Liberia leevt. Jedet Johr weert de Inwahners üm 2,1 % mehr.^[1]

Dat gifft en Grupp vun Inwahners, de stammt vun US-Amerikaners af. De warrt Kreolen oder Amerikoliberianers nömmt. Man se maakt bloß bi 2 - 5 % vun de Inwahners vun dat Land ut. To'n gröttsten Deel sünd se Christenlüde. De Mehrheit höört avers to de bi 20 wichtigsten Völker:

ca. 17% Kpelle, 14 % Bassa, 9 % Grebo, 9 % Gio, 8 % Mano, 7 % Vai, 4 % Gola, Loma, Bela, Krahn, Kissi, Kru und Malinke (Mandingo). Bovenhen leevt bi 8.000 Lüde ut den Libanon in Liberia.

Mande warrt in'n Westen vun dat Land snackt. Kru- Spraken sünd de Spraken in'n Oosten un Süden vun Liberia. Engelsch is Muddersprake vun bi 2,5 % vun de Inwahners. Anners is Engelsch Sprake vun de Verwalten. Annere Spraken in Liberia sünd Gola, Kpelle un annere.

Bi 40 % vun de Inwahners vun dat ganze Land sünd Christen, dormank veel Protestanten. 20 % sünd woll Muslimen, de Rest höllt sik to de heidnischen Animisten.

Al in de tweete Hälft vun dat 15. Johrhunnert sünd Portugesen an de Küst vun dat hüdige Liberia kamen. Se hefft sik avers um dat Land nich wieter scheert. In dat Johr 1822 hett de American Colonization Society den Striepen Land an de Küst köfft. Dat weer en Sellschop vun Abolitschonisten, de sik för dat Afschaffen vun de Slaveree insetten dö. Se wollen dor Slaven ansiedeln, de freelaten weern. Süms harrn se vör, in düt Land Kolonialherren to weern. An'n 26. Juli 1847 is dat Land ene unafhängige Republiek wurrn. As de Amerikaansche Börgerkrieg losgüng, dor leven al 12.000 Afroamerikaners in Liberia. Dor is denn en Herrschop vun ene swarte Elite vun wurrn, de eerst dör den Putsch vun Samuel K. Doe in'n April 1980 to Enne kamen is. An'n 22. April 1980 sünd 13 Vertreders vun de vörmolige Regeern, dormank en Reeg vun Ministers un de öllere Broder vun den afsetten Präsidenten William R. Tolbert dootschaten wurrn.

Doe is 1989 afsett wurrn. Denn hefft se em foltert un an'e Siet bröcht. Achterna hett dat 14 Johre lang en Börgerkrieg in Liberia geven. 2003 is denn en Wapenstillstand twuschen de Parteien afmaakt wurrn. Dornah hett Präsident Charles Taylor dat Land verlaten. Vun den 16. Januar 2006 af an is Ellen Johnson-Sirleaf Präsidentsche vun dat Land. Se is dor to wählt wurrn mit bi 59 % vun de Stimmen.

To Tieden vun den Börgerkrieg is dat Inkamen pro Kopp in Liberia afsackt up unner 125 Euro. De Arbeitslosigkeit liggt bi 85 %. Man nu is dat Land wedder inbunnen in allerhand mulinatschonale Gemeenschoppen. Bi 420 Mio. Euro sünd as Entwicklungshölp na Liberia flaten.

1984 hett dat Volk afstimmt un en nee Verfaten annahmen. Se lehnt sik an dat Modell vun de US-Verfaten an. Dor warrt in seggt, dat Liberia en Prädidialrepubliek is. De Gesettgevende Macht liggt bi dat Parlament, dat ut twee Hüser besteiht: De Senaat mit 30 Afordenten un dat repräsentantenhuus mit 64 Afordenten, de all wählt wurrn sünd.

1. ↑ Wat toeerst Mol bi de Volkstellen in dat Johr 2008 rutsuert is