С-300

С-300 (НАТО-гийн нэр: SA-10 Grumble) бол 1978 онд ЗХУ-ийн НПО Алмаз үйлдвэрт бүтээгдсэн холын зайн агаарын довтолгооноос хамгаалах зенитийн систем юм. Энэхүү зэвсэг нь 1980-аад оноос социалист системийн орнууд, Дорнод Европын 20 гаруй улсуудын энэ төрлийн гол зэвсэглэл болсон. Агаарын байг устгах техникийн үзүүлэлт нь загвараасаа шалтгаалж 5-250 км байдаг.

Хувилбарууд

С-300 нь 1978 онд эцсийн туршилтыг давж, Зөвлөлтийн зэвсэглэлд шилжснээс хойш олон туршилт, хөгжүүлэлтийн дүнд С-300П, С-300Ф, С-300В гэсэн үндсэн гурван төрлийн хувилбар, тэднээс салаалсан 20 гаруй загвар, хувилбарууд бүтээгдсэн.

С-300П: 1978 онд анх зохиогдсон хувилбар бөгөөд С-75, С-125 агаарын довтолгооноос хамгаалах системээр сольсон. Нэг системд дөрвөн пуужин харвагч, радар, удирдлагын машин, цэнэглэгч машинаас бүрдэж, нэг системийн харвах пуужингийн тоо 48 байна.
1. С-300ПТ: Тус хувилбар нь 1978 оны анхны загварын нэг. 75 км хүртлэх зайд агаарын байг устгах хүчтэй. Зэвсэглэлд оруулсны дараа С-300ПТ1/ПТ-1А гэсэн загваруудыг үйлдэн туршсан.
2. С-300ПС: 1982 онд Зөвлөлтийн зэвсэглэлд оруулсан зөөврийн хувилбар.
3. С-300ПМ/ПМУ: 1989 онд туршигдаж дууссан хувилбар.
4. С-300ПМ1: 1993 онд Оросын зэвсэглэлд орсон, С-300ПМУ-ын сайжруулсан хувилбар. НАТО-гийн нэр нь "SA-10D Grumble". Экспортын хувилбарын нэр нь С-300ПМУ1.
5. С-300ПМ2: 1997 онд Оросын зэвсэглэлд орсон шинэчилсэн хувилбар. 200 км хүртлэх зайд агаарын байг устгах чадалтай. Экспортын хувилбарын нэр нь С-300ПМУ2.
6. С-300ПМ3/С-400
7. Хунчи-9/15/18: Хятадууд 1993 онд Оросоос худалдан авсан С-300ПМУ1, 2008 онд авсан С-300ПМУ2-ийг дууриалган хийсэн хятад хувилбарууд.
8. КН-06: Хойд Солонгосын боловсруулсан хувилбар.
С-300В: 1983 онд сайжруулсан хувилбар. С-300В1/В2/ВМ/ВМ1/ВМ2/В4 гэсэн туршилтын загвар гаргаснаас С-300ВМ загварыг 2013 онд Оросын зэвсэглэлд хүлээн авсан.
1. С-300В:
2. С-300В4:
3. С-300ВМ: 2000-аад онд сайжруулсан хувилбар.
С-300Ф: 1983 онд тэнгисийн цэргийн хүчинд зориулж, усан онгоцонд суурьлуулсан хувилбар. Агаарын бай устгах алслалт нь 5-75 км, өндөр нь 25-27000 м
1. С-300ФМ: 1990 онд сайжруулсан хувилбар. 5-150 км хүртлэх зай, 25-27000 м-ын өндөрт агаарын бай устгах чадалтай.

Үзүүлэлт

Системийн үндсэн үзүүлэлт

Албан ёсны нэр		С-300ПТ/ПС	С-300Ф	С-300ПМУ	С-300ПМУ1	С-300ПМУ2	С-300В	С-300ВМ
Алслалт, км	аэродинамикын бай	5-75	5-90/150	5—90	5—150	3—200	5-100	200 (250)
Алслалт, км	баллистик бай			35 хүртэл	40 хүртэл	5—40	40 хүртэл	40
Өндөр, км	аэродинамикын бай	0,025—27	0,025—27	0,025—27	0,01—27	0,01—27	0,025-30	0,025—30
Өндөр, км	баллистик бай			(?)	(?)	2—25	1-25	1—30
Хамгийн өндөр хурд, м/с		1300 хүртэл	2100 хүртэл	1150-1300	2800 хүртэл	2800 хүртэл	1100	4500 (баллистик бай устгах үед)
Пуужингийн хамгийн өндөр хурд м/с			3000 хүртэл	2000	(?)	1900	3000	2600
Харвах пуужингийн тоо		96	12	12	12	72	48	48
Нэгэн зэрэг устгах байны тоо		48	6	6	6	36	24	24
Пуужингийн масс, кг		1400-1800	1660-1900	1400—1600	(?)	330-1900		(?)
Цэнэгт хошууны жин, кг		140-180	130-180	150	(?)	180	150	(?)
Системийн хөдөлгүүр асаах хугацаа, секунд		5		3—5	3—5	3	40	1,5
Байлдааны бэлэн байдалд оруулах хугацаа, минут		5-90		5	5	5	5	5
Хөдлөх байдал				Дугуйт өөрөө явагч			Гинжит өөрөө явагч

РЛС

Нэр	НАТО-гийн нэр	Үүрэг, зориулалт	Үйлчлэх алслалт, км	Ашигласан систем
36Д6	Tin Shield	Бай илрүүлэх, тодорхойлж хянах	200	С-300П
35Д6 (СТ-68УМ)	Tin Shield B	Бай илрүүлэх, тодорхойлж хянах	175	С-300ПМУ
5Н66М	Clam Shell	Нам өндрийн хэмжигч		С-300П
76Н6	Clam Shell	Нам өндрийн хэмжигч	120	С-300ПМУ
64Н6	Big Bird		300	С-300ПМУ1
96Л6Е		Өндөрийн хэмжигч	300	С-300ПМУ1
9С15МТ(В)	Bill Board		250	С-300В
9С19М2	High Screen		175	С-300В
МР-700 «Фрегат»	Top Steer	Далайн бай хянах	300	С-300Ф
МР-800 «Восход»	Top Pair	Далайн бай хянах	200	С-300Ф

Пуужингийн төрөл

Нэр	Ашиглаж эхлэсэн он	Алслалт, км	Дээд хурд, м/c	Урт, м	Диаметр, мм	Масс, кг	Цэнэгт хошууны масс, кг	Ашигласан систем
5В55К (В-500К) /5В55КД	1978	47	2000	7,25	508	1480—1500	133	С-300П
5В55Р (В-500Р) /5В55РМ	1984	75—90	2000 хүртэл	7,25	508	1664—1665	130—133	С-300ПТ
5В55С	1992	47	1700	7	450			С-300ПТ
5В55У	1992	150	2000	7	450	1470	133	С-300ПТ
48Н6E	1992	150	2100	7,5	519	1800—1900	143—145	С-300ПМ
48Н6Е2	1992	200	2100	7,5	519	1800—1900	150	С-300ПМУ2
9М82	1984	100	2500	9,91	1215	5800	150	С-300В
9М83	1984	75	1800	7,89	915	3500	150	С-300В
9М83МЕ	1990	200						С-300ВМ
9М96Е1		40	900			330	24	С-300ПМУ1
9М96Е2		120	1000		240	420	24	С-300ПМУ2

Хэрэглэгч улсууд

Хөх нь одоо хүртэл ашигладаг улсууд, Улаан нь өмнө ашиглаж байсан улсууд

Орос: С-300-гийн бүх загвар, хувилбарын 2000 гаруй систем байснаас 2008 оноос С-300П/ПТ, 2013 оноос С-300ПС хувилбаруудыг зэвсэглэлээсээ хасч эхлэсэн. Сансар-Агаарын цэргийн хүчинд 20 дивизион (160 харвах суурь) С-300ПС, 19 дивизион С-300ПМ1/ПМ2 болон бусад хувилбар байгаа бол, Тэнгисийн цэрэгт 5 дивизион С-300ПС, 8 дивизион С-300ПМ1/ПМ2 болон бусад хувилбарууд байгаа.
Азербайжан: 2011 онд 2 дивизион С-300ПМУ2 худалдан авсан.
Алжир: 4 дивизион С-300ПМУ2-тэй
Армени: Зөвлөлтийн үеийн С-300ПТ/ПС хувилбаруудыг ашигладаг.
Белорус: 6 дивизион С-300 ПС-тэй
Болгар: 2 дивизион С-300ПМУ-тэй
Грек:
Вьетнам: 2009 онд 2 дивизион С-300ПМУ1 худалдан авсан.
Венесуэл: 2012 онд 2 дивизион Антей-2500 худалдан авсан.
Египет: 2015 онд 4 дивизион С-300ВМ "Антей-2500" загварын системийг худалдан авах 1 тэрбум долларын гэрээ хийж, 2017 онд хүлээн авсан.
Иран: 2016 онд 4 дивизион С-300ПМУ2 худалдан авсан.
Казахстан: 10 дивизион С-300ПС-тэй
Кипр:
Хойд Солонгос: С-300-гийн дууриамал КН-06 гэдэг системийг ашигладаг.
Хятад: 1993 онд С-300ПМУ1, 2008 онд С-300ПМУ2 зэргийг худалдан авч, өөрсдийн
Сири: 2018 онд 3 дивизион С-300ПМ худалдан авсан.
Украйн: Орос-Украйны дайнаас өмнө С-300ПТ/ПС/ПМУ/В1 загварын 30 гаруй дивизион системүүд байсан.