Milito di Suez
| Milito di Suez | |||
| |||
| Destrukto en Port Said. | |||
| Dato: | 29ma di oktobro til la 7ma di novembro 1956 | ||
| Loko: | Gaza, peninsulo Sinai, kanalo di Suez | ||
| Rezulto: | La koalisuro Francia-Unionita Rejio-Israel vinkas, temen li mustis retretar. Pafo-ceso dekretita da Unionita Nacioni. Politikala vinko Egiptiana, qua nacionaligis la kanalo. Renunco di Anthony Eden, chefministro Britaniana. | ||
 Francia Unionita Rejio Israel
|
↔ |  Egiptia
| |
| David Ben-Gurion Moshe Dayan Anthony Eden Charles Keightley René Coty Pierre Barjot |
↔ | Gamal Abdel Nasser Abdel Hakim Amer | |
| 175 000 Israelani 45 000 Britaniani 34 000 Franci |
↔ | 300 000 Egiptiani | |
| 172 Israelani mortinta, 817 vundita ed 1 kaptita 22 Britaniani mortinta, 96 vundita 10 Franci mortinta e 33 vundita |
↔ | 1650 til 3000 soldati mortinta 1000 civili mortinta 4900 vunditi 5 mil til 30 mil desaparinta 125 tanki e 215 avioni destruktita | |
La milito di Sinai, anke nomizita krizo di Suez, o milito di Suez, esis milito eventita sur Egiptiana teritorio en 1956, en qua Unionita Rejio, Francia ed Israel federis por luktar kontre Egiptia, qua lor recevis kelka suporto di landi qui nun formacas Araba Ligo.
Ol esis militala vinko por la tri federiti, tamen politikala vinkeso por li, nam forta diplomacala preso da Usa e da Soviet-Uniono koaktis Francia, Unionita Rejio ed Israel retretar lia armei. Kambie retretar lua armei de Sinai, Israel nedirete obtenis kompromiso de Egiptia pri haltar la sendo di armi a gerileri* qui luktis kontre Israel. Konseque, la relati diplomacala inter Egiptia ed Israel tranquiligesis dum kelka tempo. Ultre to, Unionita Nacioni sendis paco-trupi surnomizita "urjanteso-trupi dil Unionita Nacioni" (Angle: United Nations Emergency Forces - UNEF) qui stacis inter l'armei Israelana ed Egiptiana. La tensi en la zono duris, e rezultis en tale nomizita "sis-dia milito", en 1967.
La forta politikala preso da Usa e Soviet-Uniono koaktis l'atakeri retretar. Prezidanto Dwight D. Eisenhower, de Usa, avertis Unionita Rejio pri ne invadar Egiptia, e minacis vendar financala obligacioni Britaniana en pundi quin ol kompris, do domajanta serioze la financala sistemo Britaniana, se la retreto di trupi ne eventus. Poke pose, Britaniana chefministro Anthony Eden demisionis.
Historio
[redaktar | redaktar fonto]
Konstruktita dal Franci dum la yari 1860a, quik pose Unionita Rejio divenis la precipua uzero di la kanalo por atingar India, e kompris multa acioni di ol. Pos ke India obtenis lua nedependo en 1948, la kanalo divenis strategiala voyo por transporto di petrolo.
Gamal Abdel Nasser, lor prezidanto di Egiptia, helpita da Soviet-Uniono e Popul-Republiko Chinia, kaptis la kontrolo di la societo. Ye la 29ma di oktobro 1956, Israel atakis Egiptia ed okupis la rivo di la kanalo, per tale nomizita "operaco Musketeer". Unionita Rejio e Francia lansis ultimato demandanta pafo-ceso, qua ignoresis. Ye la 5ma di novembro, Franci lansis parashuta trupi alonge kanalo di Suez. Ante ke Egiptiana trupi vinkesis, li blokusis la kanalo, sinkanta 40 navi en ol. Pose, divenis klara ke Britania, Francia ed Israel organizis kune la milito. La tri federiti prenis kelka strategiala loki, tamen la kanalo restis neuzebla. Forta politikala preso Usana e Sovietiana koaktis la retreto dil invaderi.
La kanalo restis blokusita de oktobro 1956 til marto 1957. Israel obtenis kelka politikala vinko, kande ol ganis libereso pri navigar tra stretaji di Tiran.
Historiisti afirmas ke ta krizo "signifikis la fino di mondala povo di Unionita Rejio en la historio mondala".
