Ypysyry

Ypysyry ha'e peteĩ jetepyso, yvypóra oñepysyry ha oñemboguata y apeno rupive peteĩ yvyrape ári.

Ojeikuaa amo 500 ary guare ojetepyso ypysyry Polinésia-pe. Karai James Cook oguahẽ umi ypa'ũ Havái pegua ary 1778.

Perũ yvate gotyo yvypóra ymaguare ha heta ypykue oñepysyry avei y apeno rupive.^[1][2][3] Heta avakuéra Inka mboyve oipuru va'ekue yvyrape ojehasarã y apeno rupive.^[4] Kóva he'ise ypysyry oñepyrũ Ñembyamérikape, hákatu umi Polinésia pegua omyasãi ko jetepyso Hawái peve.^[5]

Saro'y XX jave oñemyasãi pya'e ko jetepyso Hawái guive amo Kalifórnia ha Autarália yrembe'y peve, upe guive osẽ opa tetãme.

Y apeno ombohasy térã ombohasy'ỹ ko jetepyso, ituichakue, ipya'e térã imbegue, ikarapã hasy avei. Umi y apeno porãite ypysyryrã ha'e umíva oñembotuicha ha upéi ojejoko yguasúre, upévare oñembohéra heta y apeno vore:

• Tápia: ha'e y apeno vore opu'ãva karapãhápe, upe rupi oñepysyry ha ojehasa yvyrape ári ndive.
• Hembe: ha'e y apeno ryjýi tápia pehẽngue tenondegua, tyjýi ho'a y apeno renondépe.
• Jyva: ha'e y hetakue oĩ y apenópe, iñanambusu térã ipo'i, pukukue porã ikatúva ojehasa yvyrape ári ndive.
• Kua: y apeno tápia ha jyva pehẽngue ikarapã, ojehasávo upe rupi oñepysyry pya'eve.
• Jereha: Hembe guy pehẽngue ojeréva ha ho'áva.
• Akã: y apeno ipehẽngue yvateve.

Oñemohenda ituichakuére:

• Ijyvatekue imichĩvérõ 1'50m/2metro-gui ha'e peteĩ y apeno michĩ.
• Amo 2 metro peve ha'e peteĩ y apeno hekopete.
• Ijyvatekue tuichavérõ 2 metro-gui ha'e peteĩ y apeno guasu porã.