Sarcopterixios

Os peixes sarcopterixios posúen esqueleto óseo, teñen mandíbulas e dentes con esmalte. A pel está recuberta por escamas que, nas especies extintas, posuían unha capa de cosmina na superficie. Nas especies actuais a aleta caudal é dificerca: a columna vertebral chega ata o extremo da cola e a membrana desenvólvese simetricamente cara a arriba e cara a abaixo. As aletas son pares e posúen unha única peza esquelética basal, con raios dermais curtos.

As branquias están sostidas por arcos branquiais. O corazón ten un seo venoso, un cono arterioso e dous atrios, e presenta división parcial do ventrículo. A circulación presenta dous circuítos, pulmonar e sistémico, diferenciados. Os pulmóns utilízanse para respirar no caso dos dipnoos, pero non no caso do celacanto, no que cumpre a función dun órgano de flotación. O sistema nervioso posúe cerebro, cerebelo e lobos ópticos diferenciados.

A clase dos sarcopterixios foi descrita en 1955 (como superclase) polo paleontolólogo e zoólogo estadounidense Alfred Sherwood Romer, no seu traballo "Herpetichthyes, Amphibioidei, Choanichthyes or Sarcopterygii?". Nature 176: 126.^[1]

O termo Sarcopterygii está formado polo elemento do latín científico sarco-, tirado do grego antigo σάρξ σαρκός sárx, sarkós, "carne", e a palabra grega πτέρυξ πτέρ υγος ptéryx, ptérygos "aleta", coa adición da desinencia -ii, indicando plural. Literalmente: "os de aletas de carne", aludindo á súa principal catacterística.

O carácter distintivo de posuíren aletas pares carnosas e lobuladas, que lembra as extremidades de tipo quiridio dos primeiros anfibios, e proba que os vertebrados terrestres descenden dos antigos peixes sarcopterixios. Esta relación de descendencia obriga, na sistemática cladística, a incluír os tetrápodos dentro dos Sarcopterygii, formando con eles un taxon monofilético (véxase filoxenia máis abaixo).

Na clasificación taxonómica clásica, a clase dos Sarcopterygii comprende tres subclases:

• Subclase Coelacanthimorpha, con diversos xéneros fósiles, sobre todo do Devoniano e o Carbonífero, e un único xénero actual, Latimeria (os celacantos).
• Subclase Dipnoi, ou peixes pulmonados, así denominados porque posúen pulmóns funcionais, derivados da vexiga natatoria, así como orificios nasais abertos ó exterior. Isto permítelles respiraren aire na superficie da auga sen recorrer á boca.

 

• Subclase Tetrapodomorpha, sarcopterixios extintos do Devoniano con diversos caracteres dos tetrápodos. As formas primitivas tiñan unha aparencia intermedia entre os peixes e os anfibios.

Segundo o Sistema Integrado de Información Taxonómica (SIIT), a clase comprende as seguintes ordes:^[4]

Clase Sarcopterygii

• Subclase Coelacanthimorpha
  • Orde Coelacanthiformes
• Suclase Dipnoi
  • Superorde Ceratodontimorpha
    • Orde Ceratodontiformes
    • Orde Lepidosireniformes

Na actualidade só sobreviven as seguintes especies de sarcopterixios:^[5]

• Orde Coelacanthiformes
  • Familia Latimeriidae
    • Xénero Latimeria
      • Latimeria chalumnae
      • Latimeria menadoensis

 

• Orde Lepidosireniformes
  • Familia Protopteridae
    • Xénero Protopterus
      • Protopterus amphibius
      • Protopterus annectens
      • Protopterus dolloi

As relacións filoxenéticas dos sarcopterigios son as seguintes:^[6][7]

• Eschmeyer, William N., ed. (1998): Catalog of Fishes. Special Publication of the Center for Biodiversity Research and Information, núm.. 1, vol. 1-3. San Francisco (California, Estados Unidos): California Academy of Sciences. ISBN 978-0-940228-47-5.
• Nelson, Joseph S. (2006): Fishes of the World. Nova York, NY, EUA: John Wiley & Sons. ISBN 978-0-471-25031-7.

• Gnatostomados
• Osteíctios

• Sarcopoterygii na ADW.
• Clase Sarcopoterygii en FishBase.