Talhaern tad Awen

Talhaern tad Awen

Biografía
Actividade
Ocupación	poeta

Talhaern Tad Awen ou Talhaearn Tad Awen (traballou a mediados do século VI), foi, segundo as fontes medievais galesas, un famoso poeta britano da Britania posromana. Sitúase como un dos máis antigos poetas que compuxo e recitou en galés. Os poetas máis coñecidos, Aneirin e Taliesin, que poderían ser contemporáneos seus algo máis novos, tamén pertencen a esta xeración, a primeira das que os estudosos modernos coñecen como Cynfeirdd ("primeiros poetas").^[1] Mentres os manuscritos galeses medievais conservan versos compostos ou atribuídos a estes, non pasa o mesmo con Talhaearn e de feito a súa fama inicial parece terse esvaecido na Idade Media posterior.^[1]

Unha pasaxe interpolada na Historia Brittonum (século IX) descríbeo como un poeta famoso, xunto con Aneirin, Taliesin e dúas figuras menos coñecida,s Blwchfardd e Cian:

Tunc Talhaern Tat Aguen in poemate claruit, et Neirin, et Taliessin, et Bluchbard, et Cian qui vocatur Gue[ni]th Guaut, simul uno tempore in poemate Brittanico claruerunt.^[2]

Daquela Talhaearn Tad Awen (no manuscrito Talhaern Tataguen) tivo fama en poesía, e Neirin e Taliessin e Bluchbard e Cian, que se chama Gueinth Guaut, nun mesmo momento tiveron fama na poesía británica.^[1]

O epíteto Tataguen ou, na súa forma posterior, Tad Awen, significa "pai da Musa" ou "pai da inspiración poética",^[1] e o seu nome, que ten en común con Taliesin o primeiro elemento tal ("cella, fronte"), tradúcese como "Fronte de ferro".^[2] O contexto da pasaxe parece ligar estes cinco poetas con mediados do século VI, cando un xefe que doutro xeito descoñeceríamos chamado Eudeyrn (MS. [O]utigirn) loitou contra os anglosaxóns, especialmente Ida, rei de Bernicia, e cando Maelgwn rexía o reino de Gwynedd.^[2] O alcuño honorífico Talhaearn e o lugar que se lle outorga na enumeración dos poetas britanos pode indicar que era visto como o "pai" da antiga poesía galesa,^[1] posibelmente precedendo aos outros por pouco tempo.^[2]

A figura de Talhaearn aparece de maneira marxinal en varios textos posteriores en galés medio. Nas Tríades galesas, nnºº. 33 e 34, o seu patrón parece ser o mesmo capitán que matou a Aneirin. A primeira destas, tríade 33, contén un Heidyn fillo de Enygan ou Heiden fillo de Efengad, posibelmente un líder do "Vello Norte",^[3] responsábel dun golpe fatal de machado na cabeza de Aneirin.^[4][5] Na versión desta tríade atopada no Llyfr Gwyn Rhydderch, identifican a Heiden como "o home que adoitaba dar cen bois cada sábado a Talhaearn".^[6] A natureza precisa destas entregas fica pouco clara; can muv pode, por exemplo, ser un erro de escriba por can mu, unha unidade de valor descrita noutros sitios^[7] En calquera caso, a probabilidade é que Heiden fose o patrón de Talhaearn^[8] e é por iso posíbel que a pasaxe aluda a unha historia perdida sobre a rivalidade entre os dous grandes poetas.^[9] Ao listar os "Tres desgraciados golpes de machada" de Britania, a tríade 34 tamén alude á anécdota (malia empregar a variante do nome Eidyn), pero só unha versión dun manuscrito tardío menciona a Talhaearn.^[10]

Unha mención posterior de Talhaearn aparece nun difícil poema galés medio chamado Angar Kyfyndawt, que só se conserva no Libro de Taliesin. Taliesin aparece aquí como a voz en primeira e terceira persoa do poema, que se presenta a si mesmo como un poeta experto e inspirado. De paso, tivo que se fererir unha vez a Cian e dúas a Talhaearn.^[11] Talhaearn é louvado como o "meirande dos sabios" (mwyhaf y sywedyd),^[9] unha reputación á que se alude algunhas liñas antes. A edición e tradución que intentou Sarah Lynn Higley é a seguinte:

kerdwn duw yssyd		É un xograr de Deus [kerdwn emendado en kerdwr "cantante, músico"],
trwy ieith talhayarn.		a través da lingua de Talhaearn, [cf. trwy ieith taliessin "a través da lingua de Taliesin", liña 7]
bedyd budyd varn.		o bautismo do adiviño do xuízo,
Avarnwys teithi		que xulgaba as cualidades
angerd vardoni.		do don da poesía.[12]

• Bromwich, Rachel (1978). Trioedd Ynys Prydein: The Welsh Triads. Cardiff: University of Wales Press. 
• Angar Kyfyndawt, ed. Evans, John Gwenogvryn (1910). The Book of Taliesin. Llanbedrog. 2 vols. Series of Old Welsh texts 9.  19.1—23.8; ed. e tr. *Highly, Sarah Lynn (1993). Between Languages: The Uncooperative Text in Early Welsh and Old English Nature Poetry. Univ. Park, Pennsylvania: Pennsylvania State UP. 
• Ford, P.K. (1987). "The Death of Aneirin". BBCS 34: 41–50. 
• Koch, John T. (2006). "Five Poets, Memorandum of the". En John T. Koch. Celtic Culture. A Historical Encyclopedia. 5 volumes. Santa Barbara, Denver and Oxford: ABC Clio. pp. 750–752.
• Lewis, Ceri W. (1992). A.O.H. Jarman e Gwilym Rees Hughes, ed. "The Historical Background of Early Welsh Verse". A Guide to Welsh Literature (Cardiff: University of Wales Press) 1. 
• Jarman, A.O.H. (1981). The Cynfeirdd: Early Welsh Poets and Poetry. Cardiff: University of Wales Press. 
• Williams, Ifor (1980). Rachel Bromwich, ed. The Beginnings of Welsh Poetry: Studies. Cardiff: University of Wales Press (2nd ed.). 
• Williams, Ifor (1944). Lectures on Early Welsh Poetry. Dublín. 

• John Jones (Talhaiarn)