Ricardo Montalbán

Ricardo Montalbán

Biografía
Nacemento	25 de novembro de 1920 Torreón, México
Morte	14 de xaneiro de 2009 (88 anos) Os Ánxeles, Estados Unidos de América
Causa da morte	insuficiencia cardíaca
Lugar de sepultura	Cemiterio de Holy Cross
Relixión	Igrexa católica
Educación	Belmont High School (en) Fairfax High School (en)
Actividade
Ocupación	actor de televisión, actor, actor de dobraxe, actor de teatro, actor de cinema, actor de xénero, director de cinema
Período de actividade	1941 - 2009
Partido político	Partido Republicano
Xénero artístico	Wéstern
Familia
Cónxuxe	Georgiana Belzer
Irmáns	Carlos Montalbán
Premios
Cabaleiro da Orde de San Gregorio Magno  premio de Honra do Sindicato de Actores  estrela no Paseo da Fama de Hollywood  Cabaleiro da Orde do Santo Sepulcro de Xerusalén  Premios Emmy  Orde de San Gregorio Magno
Descrito pola fonte	Star Trek: A Celebration (en) , (p.132)

Ricardo Gonzalo Pedro Montalbán y Merino, nado na Cidade de México o 25 de novembro de 1920 e finado nos Ánxeles o 14 de xaneiro de 2009, foi un actor mexicano-estadounidense.

Montalbán naceu na Cidade de México, fillo dos inmigrantes españois Genaro Balbino Montalbán Busano, encargado de almacén, e Ricarda Merino Jiménez.^[1] Tivo tres irmáns: Pedro, Carlos e Carmen.^[2] A súa familia trasladouse a Torreón, Coahuila,^[3] onde creceu e realizou estudos comerciais na Escola de Comercio Treviño. De adolescente mudouse aos Ánxeles para vivir co seu irmán Carlos. Instaláronse en Nova York en 1940 e Montalbán conseguiu un pequeno papel na obra Her Cardboard Lover.^[4]

En 1941 Montalbán volveu a México porque a súa nai estaba a piques de morrer. Alí actuou en polo menos doce filmes e converteuse nunha estrela local.^[5] Deuse a coñecer nos Estados Unidos co filme Fiesta (1947), onde formou elenco con Esther Williams e Cyd Charisse. O filme foi moi popular e asinou coa Metro-Goldwyn-Mayer un contrato de longa duración.^[6][7] Repetiu colaboración con Williams noutros dous filmes, On an Island with You e Neptune's Daughter.^[8] En 1949, tivo un papel en Battleground xunto a Van Johnson e Denise Darcel.

En 1957, participou con Marlon Brando e James Garner no filme Sayonara e con Carmen Sevilla nunha coprodución ambientada en Exipto, Los amantes del desierto. Entre 1957 e 1959 actuou en Broadway no musical Jamaica xunto con Lena Horne. Pola súa actuación foi nomeado ao premio Tony ao mellor actor de musical.^[9]

Durante os anos 60 actuou en diferentes programas e series de televisión como actor convidado, sendo un rostro coñecido na pequena pantalla. No mundo do cinema, continuou activo con papeis secundarios, aínda que colaborando con grandes estrelas e directores. Entre os seus filmes destes anos inclúense O gran combate (1964) de John Ford con James Stewart, Richard Widmark, Dolores del Río e Carroll Baker, Madame X con Lana Turner e John Forsythe, e The Singing Nun con Debbie Reynolds e Katharine Ross.

Unha das súas grandes aparicións no cinema foi en 1969, cando protagonizou xunto a Shirley MacLaine a adaptación cinematográfica do musical de Bob Fosse Sweet Charity.^[10] Nel interpretou o sedutor actor Vittorio, papel que o consolidou na industria de Hollywood e aumentou a súa fama.

Entre 1975 e 1986 realizou varios anuncios para a firma de automóbiles Chrysler, entre os que figuran o Chrysler "Córdoba" (1975), a presentación da liña Chrysler "E-CLASS" (1984) e o Chrysler "New Yorker" (c. 1984?).^[11]

Unha das súas interpretacións máis famosas foi a da entrañable personaxe Mr. Roarke da serie de televisión Fantasy Island (1978-1984) xunto ao actor francés Hervé Villechaize, que interpretou á personaxe de Tattoo. Grazas a esta serie, fíxose célebre en todo o mundo cando a súa actividade no cinema xa era menor. Tamén, segundo os seguidores da saga Star Trek, foi o mellor malvado desta serie pola súa aparición como Khan Noonien Singh no filme Star Trek II: Khan's Wrath.^[12][13] Recibiu un Emmy ao mellor actor secundario pola serie How the West Was Won en 1978.

Montalbán continuou a traballar ata unha idade avanzada, mesmo nunha cadeira de rodas nos seus últimos filmes por mor das súas doenzas nas costas. Nos anos 70 participou en dous filmes na saga do Planeta dos simios protagonizadas por Roddy McDowall e Don Murray, e tamén en Ladróns de trens (1973), xunto con John Wayne e Ann-Margret.^[14][15] A mediados dos 80, recuperou auxe coa serie The Colby, secuela de Dynasty, e máis tarde participou en Murder, She Wrote, protagonizada por Angela Lansbury. Tamén tivo un papel coprotagonista como malvado na comedia The Naked Gun: From the Files of Police Squad!, con Leslie Nielsen e Priscilla Presley. Na década de 2000, Montalbán tivo papeis menores en dúas entregas da saga Spy Kids.

Montalbán faleceu o 14 de xaneiro de 2009 na súa casa dos Ánxeles aos 88 anos. Segundo o seu xenro, Gilbert Smith, morreu por "complicacións pola idade". A causa precisa da morte foi un fallo cardíaco.^[16][17] Está enterrado no Holy Cross Cemetery de Culver City, California.

Montalbán casou coa actriz e modelo Georgiana Young en 1944. Georgiana era medio irmá das actrices Sally Blane, Polly Ann Young e Loretta Young. Despois de 63 anos de matrimonio, Young faleceu o 13 de novembro de 2007 aos 84 anos, un ano e dous meses antes de Montalbán. Tiveron catro fillos xuntos: Laura, Mark, Anita e Victor.^[3][18]

Montalbán era católico practicante e mesmo afirmou que a relixión era unha das cousa máis importantes da súa vida.^[19] En 1998, o papa Xoán Paulo II nomeouno Cabaleiro da Orde de San Gregorio Magno.^[20]

A súa autobiografía Reflections: A Life in Two Worlds publicouse en xaneiro de 1980 pola editorial Doubleday.^[21]

Durante moitos anos seguiu unha dieta e un réxime de adestramento estritos que lle deron un físico envexable. Trala estrea de The Wrath of Khan, o director Nicholas Meyer negou rapidamente os rumores de que Montalbán usara próteses durante a rodaxe.^[22]

Andy García interpretou a Montalbán no filme de 2018 My Dinner with Hervé.

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Ricardo Montalbán

A Galipedia ten un portal sobre: Cine

• Montalbán, Ricardo; Bob Thomas (1980). Reflections: A Life in Two Worlds. Garden City, N.Y.: Doubleday. ISBN 978-0-385-12878-0. OCLC 5799611. 
• Baugh, Scott L. (2012). Latino American Cinema: An Encyclopedia of Movies, Stars, Concepts, and Trends. Santa Barbara, California: ABC-CLIO. pp. 175–77. ISBN 9780313380365. 

• Ricardo Montalbán – Archive of American Television interview
• Catholics in Media Associates Lifetime Achievement Award
• Image of Ricardo Montalbán and Florence Henderson in a theater production of "The King and I" in Los Angeles, California, 1965