Parasanga

A parasanga (persa: فرسنگ/فرسخ/پرسنگ) é unha unidade de distancia itinerante histórica irania comparábel á legua europea.

Na antigüidade, o termo usábase en gran parte de Oriente Medio, sendo imposíbel determinar a lingua irania antiga da que se deriva (hai ducias delas). Non hai consenso respecto á súa etimoloxía ou significado literal^[1]. Doutra banda atópase en varias formas en linguas iranias máis tardías (como o persa medio farsang ou o sogdiano fasuj), o termo tamén aparece en grego como παρασάγγης parasánges, en latín como parasanga, en armenio como hrasaj, en xeorxiano como parsaji, en siríaco como prsha, en árabe como farsaj (فرسخ) e en turco como fersah. A palabra en persa actual é farsaj, e non debe ser confundida coa actual farsang (فرسنگ), que é unha unidade métrica que corresponde a 10 km.

A parasanga pode ser orixinalmente algunha fracción da distancia que podía marchar un soldado de infantaría nun período predefinido de tempo. Heródoto (v. 53) fala dun exército que viaxa o equivalente de cinco pasarangas nun día^[2].

A mención máis antiga da parasanga vén das Historias de Heródoto, de mediados do século -V,  que define esta medida como equivalente a 30 estadios^[3]. Esta comparación tamén foi feita por varios escritores posteriores gregos e romanos (na Suda bizantina do século X e en Hesiquio de Alexandría (século V) ou Xenofonte Anab. ii.2.6)^[3]. Agatías, no século VI, con todo, en referencia a Heródoto e Xenofonte, afirma que no seu tempo os Persas consideraban a parasanga como equivalente a só 21 estadios^[3]. Estrabón (xi) tamén fala de que algúns escritores a consideran como de 60 estadios, outros como de 40 e aínda outros de 30^[3]. Nas súas Etapas párticas do século I, Isidoro de Cárax, compáraa co schoenos, dicindo que é a mesma medida que a parasanga árabe (mentres que en Persia propria 4 schoenii corresponden a 3 parasangas)"^[4].

Plinio o Vello, na súa Historia Natural (v. 26) do século I, afirma que os iranios lle asignaban diferentes medidas^[3]. Sobre a autoridade de fontes máis antigas, o historiógrafo do século XIV de Qazvín Hamdallah Mustawfí rexistrou que no século X a parasanga nororiental era de 15.000 pasos, a noroccidental 18.000, a suroccidental 6.000, mentres que a "verdadeira" segundo Mustawfí, medía 9.000 pasos^[5]. Retomando unha lenda local, Mustawfí explica que a unidade foi definida polo mitolóxico Kai Kobad mitolóxico como igual a 12.000 cóbados^[6].

Segundo a definición de 30 estadios de Heródoto e Xenofonte, a versión grega da parasanga sería igual a 5.7 km (medida olímpica) ou 5.3 km (medida ática). Pero en 1920 Kenneth Amson, da Royal Geographical Society aduciu que a parasanga usada no relato das viaxes babilónicas de Xenofonte equivalería a só 3.9 km^[7]. Máis recentemente, «probas empíricas que comparan os estadios cunha milla inglesa (1.609 km), estableceron que tres millas (4.827 km) son unha parasanga, e isto deu excelentes resultados na práctica. Sexa cal for a base do cálculo, os valores teóricos para o estadio e a parasanga deben ser estimados con valores que non excedan en demasía estes valores»^[8].

A parasanga tamén é mencionada no Talmud de Babilonia, con varios usos, entre os que cabe destacar o cálculo da anchura da Escaleira de Xacob como de 8.000 parasangas^[9].

1. ↑ Bivar 1985, p. 639.
2. ↑ Murray.
3. ↑ ^{3,0 3,1 3,2 3,3 3,4} Smith 1870, p. 866.
4. ↑ Henning 1942, p. 942,n.1.
5. ↑ Houtum-Schindler 1888.
6. ↑ Houtum-Schindler 1888.
7. ↑ Mason 1920.
8. ↑ Bivar 1985, p. 638.
9. ↑ Babylonian Talmud Chullin 91b.

• Bivar, A. D. H. (1985), «Achaemenid Coins, Weights and Measures», en Gershevich, Ilya, The Cambridge History of Iran: The Median and Achamenian Periods 2, Cambridge: Cambridge University Press, pp. 610-639, ISBN 0521200911 .
• Henning, Walter Bruno (1942), «Mani's Last Journey», Bulletin of the School of Oriental and African Studies 10 (4): 941-953, doi:10.1017/S0041977X00090133 .
• Herodot (1859), Murray, John, trans., ed., The History of Herodotus: A New English Version, Oxford University Press .
• Mason, Kenneth (1920), «Notes on the Canle System and Ancient Sites of Babylonia in the Time of Xenophon», The Geographical Journal (The Geographical Journal, Vol. 56, Non. 6) 56 (6): 468-481, doi:10.2307/1780469 .
• Houtum-Schindler, Albert (1888), «On the Length of the Persian Farsakh», Proceedings of the Royal Geographical Society and Monthly Record of Geography, New Monthly Series 10 (9): 584-588 .
• Smith, William, ed. (1870), «Parasanga». En Dictionary of Greek and Roman antiquities, Boston, pp. 866-867 .