Mapache

O mapache^[3][4][5] ou osiño lavador^[6] (Procyon lotor) é unha especie de mamífero de mediano tamaño nativo de Norteamérica, Centroamérica e Caribe (dende o Canadá a Panamá).

O mapache norteamericano é a maior especie da familia dos prociónidos, cunha lonxitude corporal de 40 a 70 cm e un peso corporal de 3,5 a 9 kg. O seu pelame agrisado consta principalmente dunha densa capa inferior de pelo que o illa do frío. Dúas das características máis distintivas dos mapaches son as súas extremadamente destras patas anteriores e a súa máscara facial, que son temas que aparecen nas mitoloxías dos pobos indíxenas de América. Teñen moita intelixencia, e nos estudos realizados podían lembrar a solución de diversas tarefas durante tres anos.^[7] Aliméntase xeralmente pola noite, e a súa dieta omnívora consta dun 40% de invertebrados, 33% de vexetais, e 27% de vertebrados.

O hábitat orixinal do mapache son os bosques de folla caduca e mixtos, pero debido á súa grande adaptabilidade ampliárona a zonas montañosas, marismas e áreas urbanas, onde algúns residentes considéranos unha praga. Como resultado do escape de animais e de introducións deliberadas de mediados do século XX, agora están distribuídos no continente europeo (principalmente Europa central), Caucasia e o Xapón.

Aínda que antes se pensaba que era un animal solitario, agora hai probas de que se implica en comportamentos sociais específicos de xénero. As femias relacionadas a miúdo comparten unha área común, mentres que os machos non relacionados viven xuntos en grupos de ata catro animais para manter as súas posicións ante machos alleos durante as tempadas de apareamento, e ante outros invasores potenciais. O tamaño do seu dominio vital varía desde 3 ha nas femias nas cidades a 5 000 ha nos machos das praderías. Despois dun período de xestación duns 65 días, nacen de dous a cinco crías en primavera. Os fillos son despois criados pola nai ata que se dispersan a finais do outono. Aínda que os mapaches en catividade poden vivir ata os 20 anos, a súa esperanza de vida na natureza é de só 1,8 a 3,1 anos. En moitas áreas, a caza e os atropelos por vehículos son as súas dúas causas de morte máis comúns.

Sempre chamou a atención o costume deste animal de coller as cousas coas mans e aparentemente lavalas, o que lle deu moitos dos seus nomes comúns e tamén o científico. Procyon significa en grego 'similar a un can' ou 'anterior a un can', e lotor significa 'lavador' en latín.

A palabra mapache procede da voz da lingua náhuatl mapach, que significa "o que colle todo coas mans",^[9] de onde o tomaron os colonizadores españois e está referenciada en galego. En moitas linguas noméase polo seu característico costume de lavar as cousas acompañado do termo oso ou rato, como, por exemplo, orsetto lavatore en italiano, Waschbär en alemán, e araiguma (アライグマ) en xaponés, ou raton laveur en francés e rato-lavadeiro en portugués (entre outros nomes)^[10]. Isto correspóndese cun antigo nome científico que tivo, Ursus lotor (oso lavador), aínda que despois pareceu pouco apropiado, xa que non ten unha relación moi directa cos osos (nin cos ratos) e despois foi cambiado. A denominación inglesa "raccoon" tamén ten que ver con manipular, e procede da lingua dos indios powhatan, que lle chamaban aroughcun ou arathkone.^[11] Parece ser que a palabra é unha derivación dunha raíz da lingua protoalgonquina *ahrah-koon-em, que significa "o que freta, esfrega e rasca coas mans".^[12]

Ao mapache tamén se lle chama ás veces na literatura internacional mapache norteamericano ou do norte, para distinguilo dos outros dous mapaches que comparten con el o xénero Procyon, que son o mapache de Cozumel, que só vive na illa mexicana de Cozumel, e o mapache suramericano ou cangrexeiro, que vive en Suramérica.

Nas primeiras décadas despois do descubrimento deste animal polos membros da expedición de Cristovo Colón, que foi a primeira persoa que deixou rexistro escrito sobre a especie, os taxonomistas pensaron que o mapache estaba relacionado con diferentes especies, como os cans, gatos, teixugos e especialmente cos osos.^[13] Carl Linnaeus, o pai da taxonomía moderna, situouno no xénero Ursus, primeiro co nome Ursus cauda elongata ("oso de cola longa") na segunda edición da súa obra Systema Naturae (1740), e despois co nome Ursus Lotor ("oso lavador") na décima edición (1758–59).^[14][15] En 1780, Gottlieb Conrad Christian Storr situou o mapache nun xénero propio, Procyon, que pode traducirse como "antes que o can" ou "similar ao can".^[16][17] Tamén é posible que Storr tivese en conta o seu estilo de vida nocturno e elixise a estrela Procyon como epónimo para a especie.^[18][19]

Baseándose no rexistro fósil de Francia e Alemaña, os primeiros membros coñecidos da familia Procyonidae vivían en Europa no Oligoceno tardío hai uns 25 millóns de anos.^[20] Fixándose nos seus dentes e estrutura cranial similares, os prociónidos e os mustélidos parecen compartir un antepasado común, pero as análises moleculares indican que hai unha relación próxima entre os prociónidos e os osos.^[21] Despois de que as especies que existían daquela cruzaran o estreito de Bering polo menos seis millóns de anos despois, no Mioceno temperán, o centro da súa distribución era xa América Central.^[22] Os coatís (Nasua e Nasuella) e os mapaches (Procyon) considéranse que teñen un antepasado común que sería unha especie do xénero Paranasua presente hai entre 5,2 e 6,0 millóns de anos.^[23] Esta filoxenia está baseada na comparación morfolóxica dos fósiles, o que non concorda cunha análise xenética de 2006, que indica que os mapaches están máis estreitamente relacionados cos actuais Bassariscus.^[24] A diferenza doutros prociónidos, como o mapache suramericano (Procyon cancrivorus), os antepasados do mapache norteamericano deixaron as rexións tropicais e subtropicais e migraron ao norte hai uns 2,5 millóns de anos, nunha migración que foi confirmada polo descubrimento de fósiles nas Grandes Chairas que datan de mediados do Plioceno.^[25][23] O seu antepasado máis recente foi probablemente Procyon rexroadensis, un gran mapache do Blancano procedente da Formación Rexroad caracterizado polos seus estreitos dentes posteriores e gran mandíbula inferior.^[26]

En 2005, na obra Mammal Species of the World recoñecíanse 22 subespecies de mapache.^[27] Catro destas subespecies son endemismos de pequenas illas de América Central e o Caribe que foron a miúdo consideradas especies distintas despois do seu descubrimento. Hai un mapache bahamés e un mapache de Guadalupe, que son moi similares entre si; un mapache das Tres Marías, que é meirande que a media e ten un cranio anguloso; e un mapache de Barbados xa extinguido. Os estudos dos seus trazos morfolóxicos e xenéticos feitos en 1999, 2003 e 2005 fixeron que todas esas supostas "especies" de mapaches de illas fosen consideradas subespecies do mapache norteamericano na terceira edición de Mammal Species of the World's. Unha quinta poboación illeira de mapache, o mapache de Cozumel, que só pesa de 3 a 4 kg e ten dentes notablemente máis pequenos, aínda se considera unha especie separada.^{[28][29][30][31]}

As catro subespecies de mapache máis pequenas, cun peso típico de 1,8 a 2,7 kg, viven ao longo da costa sur de Florida e nas illas adxacentes; un exemplo delas é o mapache da illa Ten Thousand (Procyon lotor marinus).^[32] A maioría das outras 15 subespecies só difiren lixeiramente entre elas en cor do pelame, tamaño e outras características físicas.^[33][34] As dúas subespecies máis espalladas son o mapache oriental (Procyon lotor lotor) e o do val do alto Mississippi (Procyon lotor hirtus). Ambos comparten ter un pelame comparativamente escuro e de longos pelos, pero a subespecie hirtus é meirande que a lotor. O mapache oriental viven en todos os estados dos Estados Unidos e provincias canadenses que están ao norte de Carolina do Sur e Tennessee. A área de distribución adxacente do mapache do val do alto Mississippi comprende todos os estados dos Estados Unidos e provincias canadenses ao norte de Louisiana, Texas e Novo México.^[35]

A identidade taxonómica dos mapaches introducidos que se fixeron silvestres en Eurasia é descoñecida, xa que as poboacións fundadoras consistían en espécimes non categorizados procedentes de zoos e granxas peleteiras.^[36]

Subespecies	Imaxe	Autoridade trinomial	Descrición	Área de distribución	Sinónimos
mapache oriental P. l. lotor subespecie nomeada		Linnaeus, 1758	Unha subespecie pequena e escura con pelaxe suave e longa.[37]	Nova Scotia, sur de Nova Brunswick, sur do Quebec e sur de Ontario e cara ao sur polo leste dos Estados Unidos ata Carolina do Norte, e desde a costa atlántica cara ao oeste ata o lago Michigan, Indiana, sur de Illinois, oeste de Kentucky, e probablemente o leste de Tennessee.	annulatus (G. Fischer, 1814) brachyurus (Wiegmann, 1837) fusca (Burmeister, 1850) gularis (C. E. H. Smith, 1848) melanus (J. E. Gray, 1864) obscurus (Wiegmann, 1837) rufescens (de Beaux, 1910) vulgaris (Tiedemann, 1808)
mapache de cayo Vaca P. l. auspicatus		Nelson, 1930	Unha subespecie pequena de pel clara.[38]	Cayo Vaca e sen dúbida tamén as illas do grupo de cayo Vaca, unha sección central na cadea principal de illas da costa sur de Florida.
mapache de Florida P. l. elucus		Bangs, 1898	Xeralmente unha subespecie de tamaño medio e cor escura cunha mancha nucal vermella oxidada prominente.[39]	Florida peninsular, excepto a parte suroeste non habitada por P. l. marinus, polo norte ata o extremo sur de Xeorxia; dando paso gradualmente a P. l. varius no noroeste de Florida.
mapache do val do río Snake P. l. excelsus		Nelson e Goldman, 1930	Unha subespecie moi grande e clara.[40]	Cunca do río Snake no sueste de Washington, Oregón occidental e sur de Idaho, o val do río Humboldt, Nevada, e vales fluviais do nordés de California.
mapache de Texas P. l. fuscipes		Mearns, 1914	Unha subespecie grande e gris escura.[41]	Texas, excepto o extremo norte e oeste, sur de Arcansas, Luisiana, excepto a rexión do delta do río Mississippi e polo sur ata o nordés de México, incluíndo Coahuila e Nuevo León, ata o sur de Tamaulipas.
† mapache de Barbados P. l. gloveralleni		Nelson e Goldman, 1930	Unha subespecie pequena e escura cun cranio lixeiro.[42]	Só na illa de Barbados.	solutus (Nelson e Goldman, 1931)
mapache de Baixa California P. l. grinnelli		Nelson e Goldman, 1930	Unha subespecie grande e clara cun cranio alto e ancho.[43]	Sur de Baixa California desde a rexión do Cabo e polo norte ata polo menos San Ignacio.
mapache da meseta mexicana P. l. hernandezii		Wagler, 1831	Unha subespecie grande e agrisada escura cun cranio aplanado e unha dentición pesada.[44]	Parte sur da rexión da meseta mexicana e as costas adxacentes, desde Nayarit, Xalisco, e San Luis Potosí, e polo sur ata preto do istmo de Tehuantepec.	crassidens (Hollister, 1914) dickeyi (Nelson e Goldman, 1931) mexicana (Baird, 1858) shufeldti (Nelson e Goldman, 1931)
mapache do val do alto Mississippi P. l. hirtus		Nelson e Goldman, 1930	Unha subespecie grande e de escura, cuxa pelaxe está normalmente bañada nun beixe ocráceo.[45]	Áreas da cunca alta do Mississippi e Missouri desde as montañas da parte leste das Montañas Rochosas ao leste do lago Michigan, e desde o sur de Manitoba e probablemente o suroeste de Ontario e sueste de Alberta e polo sur ata Oklahoma e Arcansas.
mapache de cayo Torch P. l. incautus		Nelson, 1930	Unha pequena subespecie con pelaxe moi clara (a máis clara entre os mapaches de Florida).[46]	No grupo do cayo Big Pine, preto do extremo suroeste da cadea dos cayos de Florida.
mapache do cayo Matecumbe P. l. inesperatus		Nelson, 1930	Similar a P. l. elucus, pero máis pequeno e máis gris e cun cranio máis plano.[47]	Grupo de cayo Largo, nos cayos periféricos da costa sueste de Florida, desde cayo Virginia polo sur ata cayo Matecumbe inferior.
mapache da illa María Madre P. l. insularis		Merriam, 1898	Unha subespecie grande de cranio masivo cunha pelaxe curta e basta.[48]	Illas das Tres Marías, costa oeste de Nayarit, México.	vicinus (Nelson e Goldman, 1931)
mapache da illa Saint Simon P. l. litoreus		Nelson e Goldman, 1930	Similar a P. l. elucus, de mediano tamaño e pelaxe escura.[49]	Banda costeira e illas de Xeorxia.
mapache das Ten Thousand Islands P. l. marinus		Nelson, 1930	Unha pequena subespecies con pesada dentición.[50]	Cayos do grupo das Ten Thousand Islands, e terras continentais adxacentes do suroeste de Florida desde Cabo Sable ao norte polos Everglades ata o lago Okeechobee.	maritimus (Dozier, 1948)
mapache das Bahamas P. l. maynardi		Bangs, 1898	Unha subespecie pequena e lixeiramente escura cun cranio e dentición de constitución lixeira.[51]	Só na illa de New Providence, Bahamas.	flavidus (de Beaux, 1910) minor (Miller, 1911) varius (Nelson e Goldman, 1930)
mapache do delta do Mississippi P. l. megalodous		Lowery, 1943	Unha subespecie de mediano tamaño, cun cranio masivo e pelaxe amarela clara bañada por arriba de negro.[52]	Rexión costeira do sur de Luisiana desde St. Bernard Parish ao oeste ata Cameron Parish.
mapache do noroeste do Pacífico P. l. pacificus	Merriam, 1899	Unha subespecie de pelaxe escuro cun cranio relativamente ancho e plano.[53]	Sueste da Columbia Británica, excepto a illa de Vancouver, norte, centro e oeste do estado de Washington, oeste de Oregón, e extremo noroeste de California.	proteus (Brass, 1911)
mapache do deserto do Colorado P. l. pallidus		Merriam, 1900	Unha das especies máis claras, aproximadamente do mesmo tamaño que P. l. mexicanus.[54]	Vales do Colorado e do río Gila e territorios adxacentes desde o delta cara ao norte e nordés de Utah, e polo leste ata o oeste de Colorado e noroeste de Novo México.	ochraceus (Mearns, 1914)
mapache de California P. l. psora		Gray, 1842	Unha subespecie grande e moderadamente escura cun cranio ancho e bastante plano.[55]	California, excepto a banda costeira do extremo noroeste, a esquina nordeste e rexión desértica sueste, e polo sur polo nordeste de Baixa California ata San Quintín; extremo centrooccidental de Nevada.	californicus (Means, 1914)
mapache do istmo P. l. pumilus		Miller, 1911	Cor similar ao de P. l. crassidens, pero ten un cranio máis curto, ancho e plano.[56]	Panamá e Zona da Canle desde Porto Bello ao oeste de Boquerón, Chiriquí, aínda que os límites exactos da súa área de distribución son descoñecidos.
† mapache de cara curta P. l. simus		Gidley, 1906	Unha subespecie do Plistoceno similar a P. l. excelsus, pero cunha mandíbula inferior máis profunda e unha dentición máis robusta.[57][58]	California.
mapache da illa de Vancouver P. l. vancouverensis		Nelson e Goldman, 1930	Unha subespecie de pelaxe escura, similar a P. l. pacificus, pero menor.[59]	Só na illa de Vancouver.

Sen contar a súa peluda cola, os mapaches miden entre 40 e 70 cm, e a cola mide outros 20 a 40 cm adicionais, pero xeralmente a cola non adoita pasar dos 25 cm.^[60][61][62] A altura ata a cruz é de 23 a 30 cm.^[63] O peso corporal dun adulto varía considerablemente segundo o hábitat, facendo que sexan un dos mamíferos de peso máis variable, que está entre os 2 e os 14 kg, máis comunmente entre 3,5 e 9 kg. Os espécimes máis pequenos viven no sur de Florida, mentres que os que están preto do límite norte da súa área de distribución adoitan ser os máis grandes (seguindo a regra de Bergmann).^[64] Os machos son xeralmente dun 15 a un 20% máis pesados que as femias.^[65] A principios do inverno, poden pesar dúas veces máis que en primavera debido ao almacenamento de graxa que fan.^[66][67][68] O mapache silvestre máis grande que foi medido pesaba 28,4 kg e medía 140 cm de lonxitude total, o que é con diferenza o maior tamaño rexistrado nun prociónido.^[69][70]

O trazo físico máis característico do mapache é a área de pelame negro que ten arredor dos ollos, que contrasta coa cor branca da face que a rodea. Esta banda negra lembra unha máscara de bandido e contribuíu a darle ao animal unha reputación de malvado.^[71][72] As orellas algo arredondadas están tamén rodeadas de pelo branco. Crese que os mapaches poden recoñecer a expresión facial e postura doutros membros da súa especie máis rapidamente ao distinguir a conspicua coloración facial e os aneis alternantes claros e escuros da cola.^[73][74][75] A máscara negra tamén pode reducir o resplandor cegador da luz e mellorar así a visión nocturna.^[74][75] Noutras partes do corpo, os longos e ríxidos pelos de garda, que protexen da humidade, están normalmente coloreados en tons de gris e, en menor medida, marrón.^[76] Os mapaches cun pelame moi escuro son máis comúns nas poboacións que se fixeron silvestres en Alemaña porque os individuos con esa cor estaban entre os que foron inicialmente liberados alí na natureza.^[77] A densa capa inferior de pelame, que supón o 90% da pelame, illa contra o frío e está composta por pelos longos de 2 a 3 cm.^[76]

Os mapaches, cuxo método de locomoción terrestre se adoita considerar plantígrado, poden poñerse de pé sobre as patas posteriores para examinar obxectos coas poutas anteriores.^[78][79] Como teñen unhas patas curtas comparadas co seu compacto torso, xeralmente non poden correr rápido nin choutar grandes distancias.^[80][81] A súa velocidade máxima en curtas distancias é de 16 a 24 km/h.^[82][83] Poden nadar a unha velocidade media duns 5 km/h e poden permanecer na auga durante varias horas.^[84][81] Poden baixar dunha árbore coa cabeza por diante, o que é unha habilidade pouco común nun mamífero do seu tamaño, para o que rotan os pés posteriores para que queden apuntando cara a atrás.^[85][81] Teñen un dobre sistema para arrefriarse regulando a súa temperatura; disipan a calor pola suor ou ampeando.^[86][87]

Os seus cranios teñen unha rexión facial ancha e curta e unha voluminosa caixa cranial. A lonxitude da cara é menor que a do neurocranio, e os seus ósos nasais son curtos e bastante anchos. As ampolas auditivas teñen unha forma inchada, e a crista saxital está pouco desenvolvida.^[88] A dentición consta de 40 dentes coa seguinte fórmula dental:3.1.4.23.1.4.2, e está adaptada á súa dieta omnívora: a súa moa carniceira non é tan afiada e aguda coma a dos animais plenamente carnívoros, pero os molares non son tan anchos coma os dos herbívoros.^[89] O óso peneano dos machos é duns 10 cm de longo e está fortemente curvado no extremo anterior.^[90][91] Os machos novos distínguense dos maduros pola forma e extrusibilidade dos seus óso peneanos.^[92][93][94] Sete das trece chamadas vocais identificadas nos mapaches utilízanse para a comunicación entre a nai e as crías, unha delas é un trilo parecido ao dos paxaros dos neonatos.^[95][96][87]

O sentido máis importante para o mapache é o tacto.^[97][98][99] As súas "hipersensibles"^[98] poutas anteriores están protexidas por unha capa córnea delgada que se pode pregar cando está húmida.^[100][101] Os cinco dedos das mans non teñen membranas interdixitais, o que non é moi común entre os carnívoros.^[102] Case dous terzos da área responsable da percepción sensorial do seu córtex cerebral está especializada na interpretación de impulsos táctiles, máis que en calquera outro animal estudado.^[103] poden identificar obxectos antes de tocalos coas mans coas vibrisas situadas sobre as súas afiadas garras non retráctiles.^[78][99] As mans carecen de polgar opoñible, polo que non ten a axilidade coas mans dun primate.^[101][99] Non se observaron efectos negativos na percepción táctil cando permanecen en auga por debaixo de 10 °C durante horas.^[104]

Crese que son cegos para as cores ou polo menos distinguen pouco as cores, aínda que os seus ollos están ben adaptados para percibir a luz verde.^{[105][106][107]} Aínda que a súa acomodación de 11 dioptrías é comparable á dos humanos e ven ben entre lusco e fusco debido ao tapetum lucidum que teñen detrás da retina, a percepción visual ten unha importancia secundaria para os mapaches, porque teñen unha vista mala a longa distancia.^{[108][109][110]} O sentido do olfacto, ademais de ser útil para orientarse na escuridade, é importante para a comunicación intraespecífica. As secerecións glandulares (xeralmente as das súas glándulas anais), urina e feces utilízanse para marcar obxectos.^{[111][112][113]} Teñen un amplo rango auditivo co que poden percibir tons sonoros de 50 a 85 kHz e tamén suaves ruídos, como os producidos polas miñocas baixo terra.^[114][115]

O zoólogo Clinton Hart Merriam describiunos como "bestas intelixentes", e dixo que "en certos aspectos a súa astucia sobrepasa a dos raposos".^[116] Só se fixeron uns poucos estudos para determinar as capacidades mentais dos mapaches, a maioría deles centrados no sentido do tacto do animal. Nun estudo feito polo etólogo H. B. Davis en 1908, os mapaches foron quen de abrir 11 dun total de 13 peches complexos en menos de 10 intentos e non tiveron problema en repetir a acción cando os peches foron resituados ou postos invertidos. Davis concluíu que comprendían os principios abstractos dos mecanismos da pechadura e a súa rapidez de aprendizaxe era equivalente á do macaco rhesus.^[117] Estudos feitos en 1963, 1973, 1975 e 1992 sobre a memoria do mapache mostraron que poden lembrarse das solucións de tarefas ata tres anos despois.^[118] Nun estudo feito por B. Pohl en 1992, os mapaches podían diferenciar instantameamente entre símbolos idénticos e diferentes tres anos despois dunha curta fase inicial de aprendizaxe.^[7] Stanislas Dehaene informa no seu libro The Number Sense (O sentido dos números) que os mapaches poden distinguir caixas que conteñen dúas ou catro uvas das que conteñen tres.^[119]

Os estudos realizados na década de 1990 polo etólogo Stanley D. Gehrt e Ulf Hohmann suxiren que os mapaches realizan comportamentos sociais específicos de xénero e non son tipicamente solitarios como anteriormente se pensaba.^[120][121] As femias relacionadas a miúdo viven no que se chama "sociedade de fisión-fusión", é dicir, comparten unha área común e ocasionalmente encóntranse en terreos de alimentación ou descanso.^[122][123] Os machos non relacionados forman grupos sociais pouco cohesionados de machos para manter as súas posicións ante machos alleos durante a tempada de apareamento ou ante outros invasores potenciais.^[124] Tales grupos xeralmente non constan de máis de catro individuos.^[125][126] Como algúns machos mostran un comportamento agresivo cara ás crías non emparentadas con eles, as nais íllanse doutros mapaches ata que as crías son grandes dabondo como para defenderse por si mesmas.^[127] Como teñen estes tres modos de vida, Hohmann denominou a súa estrutura social unha "sociedade de tres clases".^[128] Samuel I. Zeveloff, profesor de zooloxía na Universidade estatal Weber e autor do libro Raccoons: A Natural History (Mapaches: Unha historia natural), é máis cauteloso na súa interpretación e conclúe que polo menos as femias son solitarias a maior parte do tempo, e segundo un estudo de Erik K. Fritzell en Dacota do Norte de 1978, os machos en áreas con baixa densidade de poboación son solitarios tamén.^[129]

A forma e tamaño do dominio vital dos mapaches varía dependendo da idade, sexo e hábitat. Os adultos reclaman áreas máis do dobre de grandes que os individuos novos.^[130] Aínda que o tamaño dos dominios vitais no hábitat pouco hospitalario das praderías de Dacota do Norte está entre 7 e 50 km² para os machos e entre 2 e 16 km² para as femias, o tamaño medio nun pantano no lago Erie era de 0,5 km².^[131] Independentemente de se o dominio vital de grupos adxacentes se solapa, o máis probable é que non sexa defendido activamente fóra da tempada reprodutora se os recursos alimenticios son suficientes.^[132] As marcas de olor en lugares prominentes crese que establecen os dominios vitais e serven para identificar os individuos.^[113] A urina e as feces que depositan en lugares comunais de defecación chamados latrinas de mapaches poden proporcionar información adicional sobre terreos de alimentación, xa que foron observados xuntándose alí despois para comer en grupo, durmir e xogar.^[133]

En canto a padróns xerais de comportamento, Gehrt sinalou que "normalmente atoparás un 10 a 15 por cento que fará o contrario" do que se espera.^[134]

Aínda que son normalmente nocturnos, ás veces son activos de día para aproveitar as fontes de alimento dispoñibles.^[135][136] A súa dieta consta dun 40% de invertebrados, un 33% de vexetais e un 27% de vertebrados.^[137] Como é unha dieta moi variadas, Zeveloff argumenta que "pode perfectamente ser un dos animais máis omnívoro do mundo".^[138] Aínda que a súa dieta en primavera e inicios do verán consiste principalmente en insectos, vermes e outros animais xa dispoñibles antes durante o ano, prefiren entón as froitos carnosos e secos, como landras e noces, que se dan ao final do verán e outono, e que representan unha rica fonte de calorías para acumular as graxas que necesitarán durante o inverno.^[139][140] En contra da crenza popular, os mapaches só comen ocasionalmente presas activas ou grandes, como aves e mamíferos. Prefiren presas fáciles de capturar, como peixes e anfibios xunto con ovos de aves.^[141] Cando abunda a comida, poden desenvolver fortes preferencias individuais por determinados alimentos.^[67] Na parte norte da súa área de distribución, os mapaches pasan por un período de descanso invernal, reducindo a súa actividade drasticamente mentres que a cuberta permanente de neve lles impida buscar comida.^[142]

Un aspecto famoso do comportamento do mapache, que lle deu unha parte do seu nome científico, Procyon lotor, onde "lotor" é unha palabra neolatina que significa 'lavador', é que ás veces semellan "lavar" a comida antes de comela, aínda que isto parece que non é moi real. Na natureza, os mapaches silvestres a miúdo buscan comida baixo a auga preto das ribeiras. Adoitan coller a comida coas poutas dianteiras para examinala e fretala, ás veces quitando partes non desexadas. Isto da a aparencia de que está "lavando" a comida. A sensibilidade táctil das poutas dos mapaches aumenta se fan esta acción de fretar baixo a auga, xa que a auga abranda a capa dura que cobre as poutas.^[98][143] Porén, o comportamento observado en mapaches en catividade, os cales levan a comida á auga para "lavala" ou remollala antes de comela, non foi observada na natureza.^[144][145] O naturalista Georges-Louis Leclerc, conde de Buffon, cría que os mapaches non teñen unha adecuada produción de saliva para humedecer a comida, polo que necesitan remollala, pero esta hipótese é agora considerada incorrecta.^{[146][144][147][143]} Os mapaches en catividade remollan a comida máis frecuentemente cando un abeberadeiro cunha forma similar a un regato non está a máis de 3 m de distancia.^[147] A teoría amplamente aceptada é que este comportamento de remollar dos mapaches en catividade é un padrón de acción fixado derivado do comportamento de buscar alimento na beira da auga.^{[148][149][147][143]} Isto está apoiado pola observación de que os alimentos acuáticos son remollados máis frecuentemente. Limpar os alimentos que están sucios non parece que sexa a razón para o "lavado".^[147] Os expertos teñen algunhas dúbidas sobre a veracidade das observacións feitas ás veces de mapaches silvestres remollando a comida.^{[150][151][152]}

Os mapaches xeralmente se aparean nun período que comeza cando se incrementan as horas de luz diúrna entre finais de xaneiro e mediados de marzo.^{[153][154][155]} Porén, hai grandes diferenzas rexionais que non son completamente explicables polas condicións solares. Por exemplo, nos Estados Unidos, aínda que os mapaches dos estados do sur normalmente se aparean máis tarde como media, a estación de apareamento en Manitoba, Canadá, tamén ten o seu pico máis tarde da época usual de marzo e esténdese ata xuño.^[155] Durante a estación reprodutora os machos vagan sen descanso polos seus dominios vitais na procura de femias nun intento de cortexalas durante tres ou catro días cando a concepción é posible. Estes encontros ocorren a miúdo en sitios de encontro centrais do territorio.^{[156][157][158]} A copulación, incluíndo os xogos preliminares, pode durar unha hora e repítese durante varias noites.^[159] Os membros máis débiles dun grupo social de machos tamén se cre que teñen oportunidade de aparearse, xa que os máis fortes non poden aparearse con todas as femias dispoñibles.^[160] Nun estudo feito no sur de Texas durante a estación de apareamento desde 1990 a 1992, viuse que aproximadamente un terzo de todas as femias se apareaban con máis dun macho.^[161] Se unha femia non queda preñada ou en caso de que perda as súas crías cedo, xeralmente volve a ser a ser fértil outra vez uns 80 a 140 días despois.^{[162][163][164]}

Despois de normalmente 63 a 65 días de xestación (aínda que é posible desde 54 a 70 días), nace unha camada comunmente de dúas a cinco crías.^[165][166] O tamaño medio da camada varía moito co hábitat, desde 2,5 en Alabama a 4,8 en Dacota do Norte.^[167][168] Camadas máis grandes son máis comúns en áreas cunha alta taxa de mortalidade, debido, por exemplo, á caza ou a invernos duros.^[169][168] Mentres que os machos dun ano xeralmente chegan á madurez sexual só despois da principal estación reprodutora, as femias dun ano poden compensar as altas taxas de mortalidade e poden ser responsables dun 50% de todos os nacementos nun ano.^{[170][171][172]} Os machos non toman parte da crianza dos fillos.^{[125][173][174]} As crías nacen cegas e xordas, pero xa teñen a súa máscara facial escura sobre o pelame claro.^[175][176] O peso ao nacer dunha cría de 10 cm de longo está entre os 60 e 75 g.^[176] Os seus condutos auditivos ábrense aos 18 a 23 días, uns poucos días antes abren os ollos por primeira vez.^[177] Unha vez que as crías chegan a un peso de 1 kg empezan a explorar fóra da súa toqueira, e toman comida sólida por primeira vez cando teñen de seis a nove semanas.^[178][179] Nese momento, a súa nai dálles leite cada vez con menos frecuencia, e son definitivamente destetados ás 16 semanas.^[180] No outono, despois de que a súa nai lles mostrou as toqueiras e territorios de alimentación, o grupo de crías crecidas sepárase.^{[181] [182]} Aínda que moitas crías femias permanecen preto do dominio vital da súa nai, as crías machos poden ás veces desprazarse a máis de 20 km.^[183][184] Isto considérase un comportamento instintivo, que evita a endogamia.^[185][186] Porén, a nai e os seus fillos poden compartir unha toqueira durante o primeiro inverno nas áreas frías.^[182]

Os mapaches en catividade poden vivir máis de 20 anos.^[71] Porén, a esperanza de vida na natureza é de só 1,8 a 3,1 anos, dependendo das condicións locais en canto a volume de tráfico de vehículos, caza, e dureza do clima.^[187] Non é raro que só a metade das crías nacidas nun ano sobrevivan ata cumprir un ano.^[170][188] Se superan esa idade, a taxa anual de mortalidade cae a entre o 10% e o 30%.^[170] Os mapaches novos son vulnerables á perda da súa nai e á fame, especialmente nos longos invernos fríos.^[189] A causa natural máis frecuente de morte na poboación de mapaches de Norteamérica é o moquillo, que pode acadar proporcións de epidemia e matar á maioría da poboación local de mapaches.^[190] En áreas con moito tráfico de vehículos e caza intensa, estes factores poden supoñer un 90% de todas as mortes de adultos.^[191] Debido á súa extensa área e ao solapamento con algúns depredadores, os depredadores máis importantes para os mapaches son os linces Lynx rufus, coiotes e o bufo Bubo virginianus, este último depreda principalmente mapaches novos, pero pode matar adultos nalgúns casos.^{[192][193][194][195][196][197]} En Florida, caen vítimas de grandes carnívoros como o oso negro e o puma e estas especies poden tamén ser unha ameaza ocasional noutras áreas.^{[198][199][200]} Tamén no sueste, son unha das presas favoritas do aligátor do Mississippi.^[201][202] Por veces, tanto as aguias de cabeza branca coma a real depredan mapaches.^[203][204] En raros casos en que hai solapamento, poden tamén ser vítimas de carnívoros que como media son máis pequenos que eles mesmos, como o mustélido Pekania pennanti, ou doutros moito máis grandes como os xaguares en México.^[205][206] Nas áreas en que foron introducidos nos países da antiga Unión Soviética, os seus principais depredadores son os lobos, linces e rapaces como os bufos Bubo.^[207] Porén, a predación non é unha causa significativa de mortalidade para eles, principalmente porque os depredadores máis grandes que vivían en gran parte da área dos mapaches extinguíronse durante o Holoceno.^[208]

Aínda que prosperan en áreas irregularmente arboradas, nas últimas décadas os mapaches dependen de estruturas verticais para gabear cando se senten ameazados.^[209][210] Por tanto, evitan o terreo aberto e áreas con altas concentracións de faias, xa que a codia desas árbores é demasiado suave para gabear por ela.^[211] Prefiren para durmir, hibernar ou como toqueira para as crías os ocos en árbores como os carballos vellos ou outras árbores e gretas entre rochas. Se ese tipo de toqueiras non está dispoñible ou acceder a elas non é conveniente, usan buratos escavados por outros animais, maleza densa ou forcaduras de árbores.^[212][213] Nun estudo nas montañas de Solling de Alemaña, máis do 60% de todos os lugares para durmir só se usaban unha vez, pero os usados polo menos dez veces supoñían un 70% de todos os usos.^[214] Como os anfibios, crustáceos, e outros animais que viven arredor da beira dos lagos e ríos son unha parte importante da dieta dos mapaches, os bosques de folla caduca das terras baixas ou bosques mixtos con abundante auga e pantanos sosteñen as maiores densidades de poboación.^[215][216] Aínda que as densidades de poboación van desde 0,5 a 3,2 animais por quilómetro cadrado en praderías e non exceden usualmente os 6 animais por quilómetro cadrado en bosques caducifolios das terras altas, máis de 20 mapaches por quilómetro cadrado poden vivir en bosques de terras baixas e pantanos.^[215][217]

Os mapaches son comúns en toda Norteamérica e Centroamérica, dende o Canadá a Panamá; neste último país a subespecie Procyon lotor pumilus coexiste co mapache suramericano ou cangrexeiro (Procyon cancrivorus).^[218][219] A poboación na illa A Española foi exterminada xa en 1513 polos colonizadores españois que os cazaban para comelos.^[220] Foron tamén exterminados en Cuba e Xamaica, onde se viron por última vez en 1687.^[221] Cando eran considerados especies separadas (agora subespecies) os mapaches das Bahamas, de Guadalupe e das Tres Marias estaban clasificados como especies en perigo pola IUCN en 1996.^[222]

Hai evidencias de que na época precolombiana os mapaches só eran numerosos ao longo dos ríos e nos bosques do sueste dos Estados Unidos.^[223] Como os mapaches non foron mencionados nos primeiros informes dos pioneiros americanos que exploraron as partes central e central norte dos Estados Unidos,^[224] a súa expansión inicial puido empezar unhas poucas décadas antes do século XX. Desde a década de 1950, expandiron a súa área desde a illa de Vancouver (antes no límite máis ao norte da súa área) internándose moito nas partes septentrionais das catro provincias do centro sur do Canadá.^[225] Novos hábitats que foron ocupados recentemente polos mapaches (ademais das áreas urbanas) inclúen as cadeas montañosas, como as Montañas Rochosas Occidentais, praderías e marismas.^[226] Despois de producirse unha explosión da poboación que empezou na década de 1940, o número estimado de mapaches en Norteamérica a finais da década de 1980 era de 15 a 20 veces maior que na década de 1930, cando os mapaches eran relativamente raros.^[227] A urbanización, a expansión da agricultura, as introducións deliberadas e o exterminio dos seus predadores naturais probablemente causaron este incremento na súa abundancie e distribución.^[228]

Como resultado de animais escapados ou de introducións deliberadas a mediados do século XX, o mapache está agora distribuído en varios países europeos e asiáticos. Foron vistos en todos os países fronteirizos de Alemaña, país que alberga as maiores poboacións fóra de América.^[229] Outra poboación estable existe no norte de Francia, onde varios mapaches mascota foron liberados por membros das Forzas Aérea dos Estados Unidos preto da Base aérea de Laon-Couvron en 1966.^[230] Ademais, foron vistos nas contornas de Madrid desde a década de 1970. En 2013 a cidade autorizou "a captura e morte de calquera espécime".^[231] Tamén están presentes en Italia, cunha soa poboación reprodutora na Lombardía.^[232]

Uns 1 240 animais foron liberados en nove rexións da antiga Unión Soviética entre 1936 e 1958 co propósito de que se establecese unha poboación que puidese ser cazada para a peletería. Dúas destas introducións tiveron éxito, unha no sur de Belarús entre 1954 e 1958, e outra en Acerbaixán entre 1941 e 1957. Cunha colleita estacional de entre 1 000 e 1 500 animais, en 1974 o tamaño estimado da poboación distribuída na rexión do Cáucaso era duns 20 000 animais e a densidade era de catro animais por quilómetro cadrado.^[233]

No Xapón tamén foi introducido e tivo tanto éxito que actualmente se encontra en todas as prefecturas do país.

No Xapón foron importados 1 500 mapaches como mascotas cada ano despois do éxito da serie de anime Rascal the Raccoon (1977). Os descendentes dos animais que foron desbotados ou liberados crearon poboacións silvestres prósperas.^{[234][235][236]} A poboación de mapaches no Xapón creceu de estar estendida por 17 prefecturas en 2000 a todas as 47 prefecturas do país en 2008.^[237] Estímase que os mapaches causan danos á agricltura por valor de 30 millóns de iens só en Hokkaido.^[238]

En Alemaña foron liberados dúas parellas de mapaches mascota nos campos na zona do encoro de Edersee ao norte de Hesse en 1934 por un gardabosques a petición do dono do terreo.^[239] A liberación fíxoa despois de recibir permiso da oficina de caza de Prusian para "enriquecer a fauna."^[240] Varios intentos anteriores de introducir mapaches en Alemaña non tiveran éxito.^[241][242] Unha segunda poboación estableceuse no leste de Alemaña en 1945 ao escaparen 25 mapaches dunha granxa peleteira de Wolfshagen (hoxe no distrito de Altlandsberg), ao leste de Berlín, despois de sufrir a zona un bombardeo. As dúas poboacións son distinguibles parasitoloxicamente: o 70% dos mapaches da poboación de Hesse están infectados co nematodo Baylisascaris procyonis, mentres que ningún dos exemplares da poboación do leste (poboación de Brandeburgo), o ten.^[243] O número estimado de mapaches era de 285 exemplares en Hesse en 1956, pero era xa de 20 000 animais alí en 1970 e en toda Alemaña había entre 200 000 e 400 000 exemplares en 2008.^[190][241] En 2012 estimábase que en Alemaña había máis dun millón de mapaches.^[244]

O mapache foi unha especie protexida en Alemaña, pero foi declarado animal cazable en 14 estados desde 1954.^[245] Os cazadores e os medioambientalistas argumentan que o mapache se espalla incontrolablemente, e ameaza as especies de paxaros protexidas e substitúe os carnívoros autóctonos.^[77] A esta visión oponse o zoólogo Frank-Uwe Michler, que non atopou evidencias de que unha alta poboación de mapaches teña efectos negativos sobre a biodiversidade dunha área.^[77] Hohmann sostén que a caza intensiva non pode ser xustificada pola ausencia de predadores naturais, porque a predación non é unha causa significativa de mortalidade nas poboacións de mapaches norteamericanas.^[246]

Os experimentos de aclimatación de mapaches na URSS enpezaron en 1936, e repetíronse 25 veces ata 1962. En conxunto, foron liberados 1 222 individuos, 64 dos cales procedían de zoos e granxas de peles (38 deles foran importados de Europa occidental). Os restantes orixináranse a partir dunha poboación previamente establecida en Transcaucasia. A área en que se distribuían os mapaches soviéticos nunca foi continua, xa que foron introducidos en diferentes lugares bastante separados. Todas as introducións no oriente distante ruso fracasaron; liberáronse mapaches melánicos na illa Petrov preto de Vladivostok e nalgunhas áreas do sur de Primorsky Krai, pero morreron. En Asia central, liberáronse exemplares en Kirguizistán, na provincia de Jalal-Abad, pero estaban "practicamente ausentes" alí en xaneiro de 1963. Unha gran poboación estable de mapaches (dos que se fixeron de 1 000 a 1 500 capturas ao ano) estaba establecida en Acerbaixán despois dunha introdución na área feita en 1937. Aparentemente sobreviviron a unha introdución preto do río Terek, ao longo do río Sulak nas terras baixas de Daguestán. Non tiveron éxito os intentos de establecer unha poboación nos afluentes do río Kuban e en Kabardino-Balkaria. Unha aclimatación con éxito tivo lugar en Belarús, onde se fixeron tres introducións (con 52, 37 e 38 individuos en 1954 e 1958). En 1963, había 700 individuos no país.^[247]

Debido á súa adaptabilidade, o mapache pode utilizar como hábitat as áreas urbanas. As primeiras obervacións de mapaches en barrios urbanos ocorreron en Cincinnati na década de 1920. Desde a década de 1950, están presentes na área metropolitana de Washington, D.C., Chicago e Toronto.^[248] Desde a década de 2010, unha molesta poboación de mapaches está presente en Albuquerque, Novo México.^[249] Desde a década de 1960, Kassel, Alemaña alberga a primeira e máis densa poboación nunh área urbana grande, con entre 50 e 150 animais por quilómetro cadrado, unha cifra comparable á dos hábitats urbanos de Norteamérica.^[248][250] O tamaño dos dominios vitais dos mapaches urbanos é de só 3 a 40 hectáreas para as femias e de 8 a 80 hectáreas para os machos.^[251] En pequenas cidades e barriadas nos arrabaldes, moitos mapaches dormen en bosques próximos pero utilizan como territorio para buscar comida as áreas urbanizadas.^[248][252] A froita e insectos dos xardíns e os restos de comida no lixo son para eles recursos alimenticios doadamente dispoñibles.^[253] Ademais, exiten unha gran cantidade de zonas para durmir adicionais nestas áreas, como os ocos nas árbores vellas dos xardíns, cabanas, garaxes, casas abandonadas, e faiados. A porcentaxe de mapaches que dormen en casas abandonadas ou ocupadas varía desde o 15% en Washington, D.C., EUA (1991) ao 43% en Kassel, Alemaña (2003).^[252][250]

Os mapaches poden ser portadores da rabia, unha enfermidade mortal causada polo virus da rabia, un virus neurotrópico transmitido pola saliva ao morder. Nalgúns países, como Estados Unidos, a doenza estaba bastante estendida; empezou en Florida e Xeorxia na década de 1950, o estivo facilitada posteriormente pola introdución de individuos infectados en Virxinia e Dacota do Norte a finais da década de 1970.^[254] Dos 6 940 casos documentados de rabia dos que se informou nos Estados Unidos en 2006, 2 615 (37,7%) afectaban a mapaches.^[255] O Departamento de Agricultura dos Estados Unidos, autoridades locais de varios estados e das provincias do Canadá puxeron en marcha programas de vacinación oral para loitar contra o espallamento da doenza en poboacións en perigo.^{[256][257][258]} Porén, só houbo un caso de morte humana causado pola transmisión da cepa do virus da rabia comunmente coñecida como "rabia do mapache".^[259] Entre os principais síntomas da rabia en mapaches están un aspecto xeral enfermizo do animal, dificultades na mobilidde, vocalizción anormal e agresividade.^[260] Non obstante, podería non haber ningún signo visible, e a maioría dos individuos non mostran o comportamento agresivo habitual en cánidos infectados; os mapaches rabiosos adoitan retirarse ás súas toqueiras.^{[77][243][260][261][262]} Dado que animais con boa saúde, como as nais lactantes, buscan ocasionalmente comida de día, a actividade diúrna por si soa non é un indicador fiable de enfermidade nos mapaches.^[135][136]

A diferenza da rabia e polo menos unha ducia doutros patóxenos portados polos mapaches, o moquillo, causado por un virus epizoótico que frecuentemente os infecta, non afecta a humanos.^[263][264] Esta doenza é a causa natural máis frecuente de morte na poboación de mapaches norteamericana e afecta a individuos de todos os grupos de idade.^[190] Por exemplo, 94 dun total de 145 mapaches morreron durante a abrocho epidémico de Clifton, Ohio en 1968.^[265] A doenza pode presentarse xunto con inflamación do cerebro (encefalite), causando que o animal mostre síntomas que se parecen aos da rabia.^[254] En Alemaña, informouse dos primeiros oito casos de moquillo en 2007.^[190]

Algunhas das máis importantes doenzas bacterianas que afectan os mapaches son: leptospirose, listeriose, tétano e tularemia. Aínda que os parasitos internos debilitan o seu sistema inmunitario, os individuos ben alimentados poden portar gran cantidade de nematodos no seu tracto gastrointestinal sen mostraren síntomas.^[266][264] As larvas do nematodo Baylisascaris procyonis, que poden encontrarse nas feces e en raros casos causan unha grave doenza nos humanos, pode inxerirse inadvertidamente cando se limpan latrinas de mapache sen usar protección respiratoria.^[267]

O verme Trichinella, aínda que non é endémico, infecta tamén a mapaches,^[268] e a carne pouco cocida de mapache ten causdo casos de triquinose en humanos.^[269]

O trematodo Metorchis conjunctus pode tamén infectar mapaches.^[270]

O crecente número de mapaches en áres urbanas orixinou diversas reaccións na xente, desde a ira a poñerlles comida para alimentalos.^[271] Algúns expertos en vida silvestre e a maioría das autoridades públicas recomendan non alimentar a animais silvestres porque poderían facerse cada vez máis molestos e dependentes dos humanos.^[272] Outros expertos discuten estes argumentos e aconsellan nos seus libros alimentar a mapaches e outros animais silvestres.^[273][274] Os mapaches que non teñen medo aos humanos causan preocupación aos que lles atribúen ser transmisores da rabia, pero os científicos indican que este comportamento destemido é moito máis probable que sexa un axuste do comportamento ao viviren nun hábitat no que leva habendo un contacto regular cos humanos durante moitas xeracións.^[275][243] Os mapaches xeralmente non depredan cans e gatos domésticos, pero deuse algún caso.^[276] Os ataques ás mascotas ás veces tamén se estenden aos seus donos.^[277]

Aínda que envorcar os contedores de lixo e roubar froita das árbores son simplemente unha molestia para os residentes, as reparacións dos danos causados nos faiados cando os utilizan como toqueira poden custar miles de euros.^[278] Trasladar ou matar os mapaches sen permiso está prohibido en moitas áreas urbanas. Pero estas medidas xeralmente só resolven o problema cun determinado exemplar salvaxe ou agresivo, xa que outros exemplares axiña volverán facer o mesmo.^{[262][169][279]} Os ruídos altos, luces cegadoras e olores desagradables son especialmente efectivos para espantar a unha nai con crías antes do tempo en que normalmente abandonan o lugar onde fixeron a toqueira (cando as crías teñen unhas oito semanas).^[262][280] Porén, normalmente, só son efectivas a longo prazo as medidas precautorias como rrestrinxirlles o acceso á comida do lixo e a entrada en partes das casas onde poidan facer a toqueira.^{[262][281][282]}

Entre todos os froitos e outros vexetais cultivados en áreas agrícolas, gostan especialmente do millo doce na súa etapa inical (leitosa) de crecemento.^[283][284] Nun estudo que durou dous anos feito pola Universidade Purdue de 2004 atopouse que os mapaches eran responsables do 87% dos danos nas plantas de millo.^[285] Igual que outros predadores, os mapaches que buscan comida poden irromper nos galiñeiros para comer os poliños, patos, ovos, ou a comida das aves.^{[262][137][286]}

Como os mapaches en áreas con alta mortalidade teñen taxas de reprodución máis altas, a caza intensiva pode non resolver o problema. Os machos máis vellos tamén reclaman dominios vitais máis grandes que os máis novos, o que orixina unha menor densidade de poboación.

Na mitoloxía dos pobos indíxenas das Américas, o mapache é un personaxe dos contos folclóricos.^[287] Historias como a titulada "Como os mapaches capturan tantos cangrexos" dos Tuscarora están baseadas na súa habilidade para conseguir comida.^[288] Noutros contos, o mapache xoga o papel de enganador que é máis astuto que outros animais, como coiotes e lobos.^[289] Entre outros, os síux dakota cren que o mapache ten poderes espirituais naturais, xa que a súa máscara lembra as pinturas faciais da tribo, que son dúas liñas feitas cos dedos de branco e negro, usadas durante os rituais para conectarse con seres espirituais.^[290] Os aztecas ligaban certas capacidades sobrenaturais especialmente coas femias, cuxo compromiso coas súas crías estaba asociado co papel das mulleres sabias na súa sociedade.^[291]

O mapache tamén aparece na arte dos nativos americanos en toda a súa área xeográfica. Pistas con petróglifos con mapaches gravados atopáronse en Lewis Canyon, Texas;^[292] no petróglifo de Crow Hollow en Grayson County, Kentucky;^[293] e en cuncas fluviais preto de Tularosa, Novo México e San Francisco, California.^[294] Preto do río Scioto atopouse unha figuriña moi detallada do animal feita de cuarzo, na Ohio Mound Builders' Stone Pipe. O significado e importancia da Gorgueira dos Sacerdotes Mapache, que representa un gravado estilizado dun mapache atopada en Spiro Mounds, Oklahoma, non se coñece.^[295][296]

Na cultura occidental, escribíronse varias novelas autobiográficas sobre a vida cun mapache, principalmente de litertura infantil. A máis coñecida é a de Sterling North titulada Rascal, que conta como criou un cachorro durante a Primeira guerra mundial. Recentemente, personaxes de mapaches antropomorfizados tiveron papeis protagonistas en series de animación para televisión como The Raccoons, a película de animación por computador Over the Hedge, a película de acción Guardians of the Galaxy e a serie de videoxogos Sly Cooper.

A pel dos mapaches utilízase para facer roupa, especialmente para facer abrigos e gorros. Hoxe en día é o material que se usa para facer os gorros dos Fusileiros Reais británicos, que se coñecen impropiamente como gorros "de pel de foca".^[297] Os sporrans (bolsas escocesas) feitas de pel de mapache foron utilizados ás veces como parte do vestido masculino tradicional escocés das Terras Altas desde o século XVIII, especialmente en Norteamérica. Tales sporrans podían ser ou non do tipo de "máscara completa".^[298] Historicamente, os pobos nativos americanos non só usaban a pel para facer roupa para o inverno, senón que tamén usaban as colas como ornamento.^[299] O famoso líder síux Cola manchada debe o seu nome ao sombreiro cunha cola de mapache que usaba, que lle comprara a un comerciante de peles. Desde finais do século XVIII, criáronse nos Estados Unidos varios tipos de sabuxos, chamados "coonhounds", que podían rastrear os animais.^[300] No século XIX, cando as peles de mapche ocasionalmente servían incluso como modo de pagamento, matábanse varios miles de mapaches cada ano nos Estados Unidos.^[301][302] Este número aumentou rapidamente cando se fixeron populares os abrigos para automobilistas no cambio de século. Na década de 1920, usar un abrigo de mapache era considerado un símbolo de status entre os estudantes dos colleges.^[303] Os intentos de criar mapaches en granxas peleteiras nas décadas de 1920 e 1930 en Norteamérica e Europa non foron rendibles, e a cría en granxas foi abandonada cando os prezos das peles de pelo longo caeron na década de 1940.^[304][305] Aínda que os mapaches se foron facendo escasos na década de 1930, matáronse polo menos 388 000 durante a tempada de caza de 1934/35.^[303][306]

Despois de incrementos persistentes da poboación que empezaron na década de 1940, a colleita estacional de mapaches cazados chegou a un millón de animais en 1946/47 e a dous millóns en 1962/63.^[307] A emisión de tres episodios de televisión sobre o pioneiro da fronteira Davy Crockett e a película Davy Crockett, King of the Wild Frontier en 1954 e 1955 orixinou unha enorme demanda de gorros de mapache nos Estados Unidos, aínda que é improbble que o propio Crockett ou o actor que o representou, Fess Parker, realmente usasen un gorro feito de pel de mapache.^[308] A caza chegou a un máximo nunca superado de 5,2 millóns de animais en 1976/77 e baixou a entre 3,2 e 4,7 millóns durante a maioría da década de 1980. En 1982, o prezo medio dunha pel era de 20 dólares.^[309] En 1987, os mapaches foron identificados como o animal de peletería máis importante de Norteamérica en canto a ingresos de impostos.^[310] Na primeira metade da década de 1990, na tempada de caza o número de peles caeu de 0,9 a 1,9 millóns debido á diminución do prezo das peles.^[311]

Aínda que eran cazados principalmente pola súa pel, os mapaches eran tamén unha fonte de alimento para os nativos americanos e os primeiros colonos americanos.^[312][313] Segundo Ernest Thompson Seton, os espécimes novos matados sen loita teñen bo sabor, mentres que os mapaches vellos capturados despois dunha longa batalla son incomestibles.^[314] A carne de mapache era moi comida durante os primeiros anos do asentamento americano en California, onde se vendía no mercado de San Francisco a de 1 a 3 dólares cada animal.^[315] Os escravos americanos comían ocasionalmente mapache no Nadal, pero non era necesariamente un prato para pobres ou do rural. As primeiras edicións de The Joy of Cooking, que saíron en 1931, contiñan unha receita para preparar mapache, e a que acabaría sendo a femia de mapache mascota do presidente Calvin Coolidge chegou á Casa Branca para ser servida na cea do Día de acción de grazas, pero foi finalmente indultada.^{[316][317][318]} Aínda que a idea de comer mapaches parece repulsiva para moitos consumidores maioritarios, xa que o consideran adorable, xeitosiño ou, alternativamente, unha praga, aínda se comen varios miles de mapaches cada ano nos Estados Unidos.^{[319][320][321][322]}

Os mapaches téñense ás veces como mascotas, o que non se recomenda por moitos expertos porque o mapache non é unha especie domesticada. Os mapaches poden actuar imprediciblemente e ser agresivos e xeralmente é imposible ensinarlles a obedecer ordes.^[323][324] Nos lugares onde non está prohibido telos como mascotas, como en Wisconsin e outros estados dos Estados Unidos, é necesario ter un permiso para posuír mascotas exóticas.^[325][326] Incluso un presidente dos Estados Unidos, Calvin Coolidge, na presidencia entre 1923 e 1929, tivo un mapache mascota.^[327]

A súa tendencia a ter comportamentos rebeldes supera ao das mofetas en catividade, e son aínda menos de fiar cando se lles permite vagar libremente. Debido á súa intelixencia e destras patas anteriores, incluso os mapaches sen experiencia son facilmente quen de desenroscar botes, quitar rollas a botellas e abrir pasadores, e os espécimes máis experimentados mesmo abren pomos de portas.^[116] Os mapaches sexualmente maduros a miúdo mostran comportamentos agresivos como morder durante a estación reprodutora.^[323][328] Castralos aos cinco ou seis meses de vida diminúe as posibilidades de que sexan agresivos.^[329] Os mapaches poden padecer obesidade e sufrir outros trastornos debido a unha dieta pobre e falta de exercicio.^[330] Cando son alimentados con comida para gatos durante un longo período de tempo, poden acabar desenvolvendo gota.^[331] Para ter en conta o seu comportamento social, agora a lei eseixe en Austria e Alemaña ter xuntos polo menos dous individuos para que non se sintan sós.^[332][333] Xeralmente téñense encerrados en gaiolas similares a galiñeiros (baixo teito ou no exterior), o que é tamén un requisito legal en Austria e Alemaña, en vez de telos dentro das casas, onde a súa natural curiosidade pode causar danos ás propiedades.^{[332][333][323][334][335]}

Cando quedan orfos, é posible que as crías sexan rehabilitadas e reintroducidas na natureza. Porén, non hai certeza de que se readapten ben á vida silvestre.^[336] Alimentar as crías non destetadas con leite de vaca en vez de cun leite de substitución para gatos ou un produto similar pode ser perigoso para a sá saúde.^[323][337]

Nomes indíxenas de Procyon lotor

Grupo lingüístico ou área	Nome indíxena
francés canadense	Raton[338]
choco	Touaru[339]
cocopah	NYmaṣ[340]
cree	Es'-see-ban[338]
creek	Wot•ko[341]
inglés	Raccoon
lenape	Nahënëm[342]
maia	Culu[339]
miskito	Suksuk[339]
náhuatl	Mapachitli[9]
navajo	Tábąąh mą'ii[343]
nez percé	K'ayk'áyoc[344]
síux ogallala	Wee'-cha[338]
ojibwa	Es'-see-pan[338]
pawnee	Icat[345]
castelán	Mapache[339] Mapachín[339] Tejón[339] Gato manglatero[339]
wintu	Qari•lit[346]
síux yankton	Way-atch-a[338]

• Mapache de Cozumel (só na illa de Cozumel, México)
• Mapache suramericano ou cangrexeiro (en Suramérica)

• Bartussek, Ingo (2004). Die Waschbären kommen (en alemán). Niedenstein, Germany: Cognitio. ISBN 978-3-932583-10-0. 
• Goldman, Edward A.; Jackson, Hartley H.T. (1950). Raccoons of North and Middle America. North American Fauna 60. Washington: U.S. Deptartment of the Interior, Fish and Wildlife Service – vía Internet Archive. 
• Heptner, V.G.; Sludskii, A.A. (2002). Mammals of the Soviet Union. Vol. II, part 1b, Carnivores (Mustelidae & Procyonidae). Washington, D.C.: Smithsonian Institution Libraries and National Science Foundation. ISBN 90-04-08876-8 – vía Internet Archive. 
• Hohmann, Ulf; Bartussek, Ingo; Böer, Bernhard (2001). Der Waschbär (en alemán). Reutlingen, Germany: Oertel+Spörer. ISBN 978-3-88627-301-0. 
• Holmgren, Virginia C. (1990). Raccoons in Folklore, History and Today's Backyards. Santa Barbara, California: Capra Press. ISBN 978-0-88496-312-7. 
• Lagoni-Hansen, Anke (1981). Der Waschbär (en alemán). Mainz, Germany: Verlag Dieter Hoffmann. ISBN 3-87341-037-0. 
• MacClintock, Dorcas (1981). A Natural History of Raccoons. Caldwell, New Jersey: Blackburn Press. ISBN 978-1-930665-67-5. 
• Seton, Ernest Thompson (1909). Life-histories of northern animals: an account of the mammals of Manitoba. New York City: Scribner – vía Internet Archive. 
• Zeveloff, Samuel I. (2002). Raccoons: A Natural History. Washington, D.C.: Smithsonian Books. ISBN 978-1-58834-033-7 – vía Google Books. 

• Raccoon Tracks— información xeral sobre os mapaches
• Raccoons – Living with Wildlife—información sobre o trato con mapaches do WDFW
• "Raccoon Nation". Nature (TV series). PBS. 2012.