Adanero

Adanero

Localización
40°56′45″N 4°36′24″O / 40.945833333333, -4.6066666666667
Estado	España
Comunidade autónoma	Castela e León
Provincia	provincia de Ávila
Capital	Adanero
Poboación
Poboación	204 (2023) (6,49 hab./km²)
Xeografía
Parte de	Q107554024 Q107554025
Superficie	31,42 km²
Altitude	910 m
Comparte fronteira con	Santa María la Real de Nieva Pajares de Adaja (pt) Gutierre-Muñoz (pt) Sanchidrián (pt) Muñopedro (pt) Martín Muñoz de las Posadas (pt)
Organización política
• Alcalde	Manuel Maroto Torrecilla (en)
Identificador descritivo
Código postal	05296
Fuso horario	UTC+01:00
Código INE	05001
Sitio web	adanero.es

Adanero é unha vila e municipio de España pertencente á provincia de Ávila, na comunidade autónoma de Castela e León. En 2017 tiña unha poboación de 211 habitantes (117 homes e 103 mulleres).

O topónimo, de acordo con Eduardo Tejero Robledo, podería provir de «herdanza ou propiedade de Adán».^[1]

O escudo heráldico e a bandeira que representan ao municipio foron aprobados o 29 de decembro de 1997 . O escudo ten de brasón:

«Escudo de forma española. En campo de goles, unha torre de ouro, ameada, mampostada, de sabre e aclarada de azur, sobre terraza sinople cargada con ondas de prata e azur, cimada de guerreiro armado de helmo con airón, espada e tarxa e superada de coroa condal. Ao timbre, Coroa Real de España.»

Boletín Oficial de Castela e León nº 18 de 28 de xaneiro de 1998 ^[2]

A descrición da bandeira é a seguinte:

«Bandeira cadrada, de proporción 1:1, de cor carmesí, e no seu centro o escudo municipal, nas súas cores. »

Boletín Oficial de Castela e León nº 18 de 28 de xaneiro de 1998 ^[2]

A localidade de Adanero atópase na comarca de La Moraña, a 910 msnm,^[3][4] a 40 km da capital provincial e situado entre os puntos quilométricos 109 e 110 da estrada N-VI Madrid-A Coruña. A poboación (referida ao 1 de xaneiro de 2006 polo INE) era de 326 persoas (161 homes, 165 mulleres). A superficie é de 31 km², aínda que están en litixio 6,31 ha coa localidade veciña.

Noroeste: Gutierre-Muñoz	Norte: Martín Muñoz de las Posadas	Nordeste: Martín Muñoz de las Posadas
Oeste: Pajares de Adaja		Leste: Santa María la Real de Nieva
Suroeste: Pajares de Adaja	Sur: Sanchidrián	Sueste: Muñopedro

Atopáronse restos -un xerro de bronce- de orixe visigodo no termo.^[1] Con todo a orixe da poboación é posterior; a súa primeira mención escrita remóntase a 1250.^[1] Durante o século XV pertenceu ao sexmo de Santo Tomei.^[1]

O título de Vila osténtao en virtude de Real Cédula concedida polo monarca Filipe IV^[5] o 15 de maio de 1630. No Decreto Real de 12 de marzo de 1691, asinado polo rei Carlos II, nomeaba a Pedro Núñez de Prado primeiro conde de Adanero.^[5] Constituíuse como Vila libre en virtude da cédula expedida por Filipe V o 22 de setembro de 1741, reafirmada por Fernando V o 3 de maio de 1753 cunha nova Cédula Real nos mesmos termos que a que fose concedida poucos anos antes.

En 1845 a descrición que fixo o historiador Pascual Madoz Ibáñez (Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de ultramar, páx. 80), desta localidade, na primeira parte do século XIX, di que está situada nunha planicie de numerosos lagos: entón contaba con 218 casas e 774 habitantes. A xente dedicábase á agricultura, á arrieiría e ao comercio de gando:

«v. con ayunt. de la prov, adm. de rent. y dióc. de Avila (6 leg.), part. jud. de Arévalo (3), aud. terr. de Madrid (16), y c. g. de Casilla la Vieja: SIT. en una planicie, circundada de algunos lagos, de CLIMA sano, horizonte despejado, y mas propensa á fiebres intermitentes que á otras enfermedades: tiene 218 CASAS de regular distribucion, una de postas, otra de ayun., estafeta de correos, escuela de primera enseñanza, dotada de los fondos de propios, pósito, igl. parr. sólida y moderna, dedicada á la Asuncion de Ntra. Sra. y servida por 1 párroco y 1 beneficiado, que obtienen sus destinos por oposicion en concurso general, cementerio, 2 ermitas, una con advocacion á Jesus Nazareno, y otra á Sta. Ana, y aguas abundantes de pozo de mala calidad; las personas que quieren beberla mejor, la toman de un hermoso caño, construido poco ha de los fondos comunes a 1/2 leg. de la v. hacia el O. en el desp. de Mamblas. Confina el TÉRM. por N. con el de Martin Muñoz á dist. de 1/2 leg., E. con el r. Boltoya á poco más de 1/4, S. con térm. de Sanchidrian á 1/2, y O. con el r. Adaja á unos 3/4: sy cabida es de 7,034 fan. de tierra, 5,034 cultivadas y 2,000 incultas cultivables: quellas están divididas en 2 hojas, y cada año se siembra una de 2,517 fanegas.: en legumbres se emplean 80, y 316 en pasto: el TERRENO en lo general es llano y de buena calidad, y hácia el NE. á 1/2 leg. de dist. se encuentra un pinar de propios de la v.; por ella pasan los 3 correos generales á la semana, la carretera de la Coruña á Madrid, y no lejos la de Valladolid: el CAMINO provincial se halla en regular estado; PROD.: trigo, cebada, centeno, algarrobas, garrbanzos, ganado lanar y vacuno; POBL.: 182 vec., 774 hab. dedicadas á la agricultura, arrieria y tráfico de ganados; CAP. PROD.: 1.900,000 rs.; IMP.: 76,000 rs.; CONTR. 24,060 rs., 32 mrs. vn.»

Pascual Madoz. Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de Ultramar (1846)^[6]

Así mesmo Francisco de Paula Mellado en 1845 (España geográfica, histórica, estadística y pintoresca, páx. 151) e en 1846 (Guía del viagero en España, 3ª ed. pax. 476), describe a Adanero.

O municipio, que ten unha superficie de 31,42 km²,^[7] conta segundo o padrón municipal para 2017 do INE con 211 habitantes e unha densidade de 6,72 hab./km².

Gráfica de evolución demográfica de Adanero entre 1842 e 2017

Poboación de dereito (1842-1897, excepto 1857 e 1860 que é poboación de feito) segundo os censos de poboación do século XIX.[8]      Poboación de dereito (1900-1991) ou poboación residente (2001) segundo os censos de poboación do INE.[8]      Poboación segundo o padrón municipal de 2011[9] e de 2017 do INE.

Na súa Praza Maior da poboación álzanse dous edificios dignos de mención: a casa do concello e a igrexa. Tamén se atopa na localidade o Palacio ou Mansión dos Condes de Adanero.

• Concello ou Palacio Consistorial da Vila de Adanero

O Concello ou Palacio Consistorial da Vila de Adanero, grande edificio de mediados do século XIX. Cabe destacar o seu reloxo, que rexeu as horas da Vila coa súa campá.

• Igrexa de Nuestra Señora de la Asunción

A igrexa de Nuestra Señora de la Asunción de Adanero está declara Ben de Interese Cultural con categoría de monumento. Na súa estrutura podemos apreciar diferentes estilos arquitectónicos (románico-mudéxar, renacentista e barroco). Dentro atopamos tres naves soportadas por dous arcos de granito que soportan todo o peso sobre senllas columnas nos seus extremos. Na ornamentación interior atopámonos con belos retablos (cos retablos recentemente restaurados de San Miguel e de Santiago Matamouros) e confesionarios de inspiración barroca. Tamén destaca o seu órgano do século XVIII, desgraciadamente case irreparable, de Juan Francisco Verdalonga Romeu (os instrumentos da familia Verdalonga crearon unha estética no órgano español).

• Palacio dos Condes de Adanero

Tamén atopamos restaurado o Palacio ou mansión dos Condes de Adanero, de arquitectura típica das construcións nobres castelás en ladrillo e cuarteróns. Nela podemos contemplar a magnífica portada labrada en granito, co escudo tallado en pedra calcaria que pertence ao apelido Núñez de Prado que levaron os dous primeiros Condes de Adanero. Construído posiblemente a finais do século XVII.

• Telégrafo óptico

Durante o século XIX contou cunha torre do telégrafo óptico, restaurada en 2005 por unha compañía de telefonía móbil.

• Lavajo de San Antón

Para os amantes da ornitoloxía poden facilmente deleitarse no lavajo chamado de San Antón, nos arredores do pobo. As súas augas son permanentes, dando acubillo a azulóns, onde poden chegar a criar, e serve de lugar de descanso a pequenos limícolas, como o correlimos común, o andarríos chico e o andarríos grande nas súas viaxes cara aos seus cuarteis de cría e invernada.

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Adanero

• Gutiérrez Robledo, José Luis; et al. (2011). Memoria mudéjar en La Moraña: Adanero, Albornos, Aldeaseca, Arévalo, Cabizuela, Donvidas, Espinosa de los Caballeros, Horcajo de Las Torres, Langa, Madrigal de las Altas Torres, Narros de Saldueña, Pajares de Adaja, Palacios de Goda, San Esteban de Zapardiel y Sinlabajos. ASODEMA. ISBN 978-84-931071-1-6. Arquivado dende o orixinal (pdf) o 12 de xullo de 2013. Consultado o 27 de xullo de 2018. 
• Preckler, Ana María (2003). Historia del arte universal de los siglos XIX y XX 2. Editorial Complutense. ISBN 8474917077. 

• Sitio do Concello de *Adanero