قاهره
قاهره
القاهرة | |
|---|---|
 Emblem | |
| نام مستعار: City of a Thousand Minarets | |
  قاهره Location of Cairo within Egypt  قاهره قاهره (آفریقا) | |
| مختصات: ۳۰°۲′۴۰″ شمالی ۳۱°۱۴′۹″ شرقی / ۳۰٫۰۴۴۴۴°شمالی ۳۱٫۲۳۵۸۳°شرقی | |
| کشور | مصر |
| استان | استان قاهره |
| اولین بنیان‌گذاری اصلی | ۶۴۱–۶۴۲ بعد از میلاد (فسطاط) |
| آخرین بنیان‌گذاری اصلی | ۹۶۹ بعد از میلاد (قاهره) |
| حکومت | |
| • فرماندار | Khaled Abdel Aal[۲] |
| مساحت | |
| • کلان‌شهری | ۲۷۳۴ کیلومتر مربع (۱۰۵۶ مایل مربع) |
| ارتفاع | ۲۳ متر (۷۵ فوت) |
| جمعیت (۲۰۱۸) | |
| • پایتخت | ۱۰٬۱۰۰٬۱۶۶[۱] |
| • کلان‌شهری | ۲۲۱۸۳۰۰۰ |
| • اهلیت‌نام | Cairene |
| GDP | |
| • پایتخت | ۱٬۸۷۷ میلیارد پوند مصر (۱۲۰ میلیارد دلار آمریکا) |
| • منطقه شهری | ۲٬۹۸۶ میلیارد پوند مصر (۱۹۰ میلیارد دلار آمریکا) |
| منطقهٔ زمانی | یوتی‌سی +۰۲:۰۰ (ساعت رسمی مصر) |
| • تابستانی (DST) | یوتی‌سی +۰۳:۰۰ |
| کد منطقه | (+۲۰) ۲ |
| وبگاه | cairo.gov.eg |
| نام رسمی | قاهره اسلامی |
| گونه | فرهنگی |
| معیار | i, v, vi |
| تاریخ ثبت | ۱۹۷۹ |
| شماره ثبت | 89 |
قاهِره (عربی: القاهِرَة، از ریشهٔ قَهَرَ به معنی چیره‌شده) پایتخت مصر[۶] است. قاهره، یکی از بزرگ‌ترین و پرجمعیت‌ترین شهرهای جهان عرب، خاورمیانه و آفریقا،[۷] و ششمین شهر پرجمعیت جهان است.[۸][۹] این شهر در بخش شمال شرقی مصر در نزدیکی دلتای نیل جای دارد، رود نیل از میانش می‌گذرد و دریای مدیترانه در ۱۶۵ کیلومتری شمال آن.[۱۰]
قاهره در سال ۹۶۹ (میلادی) (۳۵۸ (قمری) ۳۴۷ شمسی) تأسیس شد. در طول تاریخ پایتخت تمام خاندان‌های بزرگ مصر بوده است و از مهم‌ترین مراکز تمدن اسلامی در قرون وسطی بود و در سده ۱۰ (میلادی) به جز نیشابور و بغداد همتایی در جهان اسلام نداشت؛ از این رو، امروزه غنی از مسجدهای تاریخی (که بدین سبب به شهرِ هزار منار مشهور است)، موزه‌های مصر باستان و تاریخ اسلامی، کتابخانه‌ها و مؤسسات نشر است و مرکز گسترش فکری اسلامی و عربی شمرده می‌شود. این شهر همچنین دارای قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین صنعت فیلم‌سازی و موسیقی در جهان عرب (سینمای مصر) است.[۱۱] به سبب دانشگاه الازهر، که به عنوان یک مدرسه در سال ۹۷۰ (میلادی) ساخته شد، دومین بنیاد کهنِ آموزشی عالی در جهان به‌شمار می‌رود.
در حال حاضر این شهر یک پایتخت ملی با طراوت و پر رفت‌وآمد است و به ازای هر مایل مربع یکی از بیشترین تراکم‌هایِ جمعیتی جهان را دارد. با وجود اینکه شهر در تنازع با تأثیرات منفی اجتماعی و محیطی تراکم جمعیت است ولی همچنان به عنوان مرکز اصلی سیاسی، اقتصادی و فرهنگی مصر و نخستین مقصد برای گردشگران باقی مانده است. همچنین این شهر محل دفن محمدرضا پهلوی آخرین پادشاه ایران می‌باشد.
تاریخ
[ویرایش]
اولین سکونتگاه در منطقهٔ قاهره، فُسطاط بود که آن اولین پایتخت مصر پس از اسلام است. این شهر در سال بیستم قمری (۶۴۱ م) با تلاش فاتح مصر از سوی مسلمانان، عمرو بن عاص ساخته شد که مسجد، بازار و بناهای دفاعی مهم‌ترین بخش‌های آن به‌شمار می‌رفت. مسجد آن هنوز پابرجاست و مسجد عمرو عاص نامیده می‌شود. این مسجد را نخستین مسجد در قارهٔ آفریفا می‌دانند. فسطاط دارای ارتباط بازرگانی (کاروان‌ها) و فرهنگی با سراسر جهان اسلام بود و یکی از امصار شمرده می‌شد، از سوی آن فتوحات بعدی مسلمانان در افریقیه ادامه یافت و در دورهٔ فرمانروایان بعدی گسترش و پیدا کرد.
قاهره در سده‌های میانه ای
[ویرایش]
در سال ۹۶۹ (میلادی) جوهر صقلی شهری نو را در شمال فسطاط در سه سال بنیان نهاد که آن را المنصوریة نامید. سپس خلیفهٔ فاطمی، المعز لدین‌الله در ۷ رمضان ۳۶۱ (=۱۱ ژوئن ۹۷۲ م)درون آن جای گرفت و آن را پایتخت خلافت فاطمیان قرار داد و آن را القاهِرَة (al-Qahirah)، به معنی شهری که بر آن قاهر/چیره شده، نامید. او در قصری که جوهر بنا نهاده بود، جای گرفت و در روز دوم رسماً خلافت خود را اعلام کرد. از آن تاریخ، پیروی قاهره از بغداد (خلافت عباسیان) بریده شد.
دوران فاطمیان، درخشان‌ترین دورهٔ تاریخ قاهره و مصر در سده‌های میانه بوده است. مساحت آن را نزدیک به ۳۴۰ فدان گفته‌اند و دیوارهای آجری شهر را در بر می‌گرفته‌اند. دانشگاه الازهر، به عنوان یک مدرسه در کنار مسجد الازهر در سال ۹۷۰ م ساخته شد، که دومین بنیاد کهنِ آموزش عالی در جهان به‌شمار می‌رود که همچنان پویایی دارد. همچنین، دروازه‌های بزرگی در قاهره در دوره فاطمی ساخته شد که مشهورترین آن‌ها زویلة، نصر و فتوح نام داشت.
ناصر خسرو از بزرگان سدهٔ دهم میلادی، که خود سه یا شش سال در پایتخت فاطمیان، قاهره، در دوران المستنصر بالله اقامت داشت؛ در سفرنامهٔ خود نوشت:
در وقتی که معز لدین‌الله بیامد در مصر سپاهسالاری از آن خلیفه بغداد بود پیش معز آمد به طاعت و معز با لشکر بدان موضع که امروز قاهره است فرود آمد و آن لشکرگاه را قاهره نام نهادند آنچه آن لشکر آن جا را قهر کرد [فتح کرد] و فرمان داد تا هیچ‌کس از لشکر وی به شهر در نرود و به خانه کسی فرو نیاید، و بر آن دشت مصری بنا فرمود و حاشیت خود را فرمود تا هرکس سرایی و بنایی بیناد افکند و آن شهری شد که نظیر آن کم باشد
— سفرنامه، بخش صفت قاهره، [۱۲]
او همچنین نیشابور سدهٔ ۱۰ م را تنها شهری را می‌دانست که می‌توانست برابر با قاهره باشد.
دوران عثمانی
[ویرایش]عصر نوین
[ویرایش]انقلاب سال ۲۰۱۱
[ویرایش]
در پی انقلاب سال ۲۰۱۱ در مصر، میدان تحریر در منطقهٔ مرکزی شهر قاهره، به نماد مبارزه علیه حکومت حسنی مبارک تبدیل شده‌بود.[۱۳]
شهرهای پیوسته
[ویرایش]جغرافیا
[ویرایش]قاهره در شمال مصر که با نام مصر سفلی شناخته می‌شود، در ۱۶۵ کیلومتری جنوب دریای مدیترانه و ۱۲۰ کیلومتری غرب خلیج و آبراه سوئز قرار دارد.[۱۴] شهر در طول رود نیل کشیده‌شده است، بلافاصله در جنوب نقطه‌ای که رود دره محدود به صحرا و شاخه‌های آن را به درون ناحیه پست دلتای نیل ترک می‌کند. هرچند کلانشهر قاهره از نیل به تمام جهات گسترده‌شده، شهر قاهره تنها کرانه شرقی رود و دو جزیره میان آن در مساحتی برابر با ۴۵۳ کیلومتر مربع را شامل می‌شود.[۱۵][۱۶]
آسیب‌شناسی شهر قاهره در دهه ۶۰ میلادی
[ویرایش]بافت تاریخی قاهره در دهه ۶۰ میلادی به‌طور کامل احیا شد. در ابتدا آسیب‌های وارد شده به این شهر شناسایی و در ادامه برنامه مدونی برای بهسازی آن اجرا گردید. آسیب‌های این شهر عبارت بودند از:
- ناکافی بودن منابع قابل حصول برای حفاظت از میراث ارزشمند تاریخی در مقایسه با وسعت کار.
- مشخص نشدن محدوده‌ای قانونی برای حفاظت و احیا، در چهارچوب برنامه‌ای سازمان یافته از سوی دولت و نهادها.
- کامل نبودن بهره‌برداری از توانایی‌های جهانگردی.
- وضعیت نامناسب زیرساخت‌های شهری، به‌خصوص حل نشدن معضل آب‌های سطحی.
- عدم توجه به وضعیت شهر تاریخی به دلیل تمرکز قدرت و ثروت در خارج از آن.
- اجتماعات محلی با استطاعت مالی محدود به عنوان عامل فرسودگی شدید بافت‌های تاریخی.
- هم‌پوشانی و تداخل مسئولیت و سردرگمی مقامات گوناگون در مورد یادمان‌ها و مدیریت شهر تاریخی.
- وارد آمدن تخریب‌ها، آسیب‌ها و از شکل افتادگی‌های شهر تاریخی در اثر ساخت و سازهای مجاز و بر اساس ضوابط و مقررات قانونی.
- پایین بودن نرخ اجاره و تاثیر سوء آن بر توجه به نگهداری ساختمان‌های تاریخی
بهسازی و نوسازی شهر قاهره در دهه ۶۰ میلادی
[ویرایش]بر اساس موارد فوق که تصویری جامع از آسیب‌ها و دلایل بروز آن‌ها ارائه می‌دهد، دولت مصر پروژه بهسازی شهر قاهره را بر اساس موارد زیر در دستور اجرا قرار داد:
- حفاظت میراث شهری و توجه به آن و ارتقای کیفی سطح زندگی ساکنان شهر تاریخی
- اجرای طرح راهبردی
- بازشناسی محدوده‌های اقدام ویژه سرمایه‌گذاری بین‌المللی
- ایجاد نهادهای دولتی و ساختاری سازمانی برای نظارت بر عملیات که قدرت اجرایی لازم را برای از میان بردن موانع داشته باشد.
- نام گذاری ستون فقرات شهر تاریخی به عنوان دالان میراث برای جذب جهانگردان و اعطای اولویت در امر بازسازی، بهسازی و حفاظت.
- بهبود دسترسی‌های بافت تاریخی قاهره از طریق پیش‌بینی حجم آمد و شد متناسب با ظرفیت محیطی.
- حفظ میراث محیط، حمل و نقل، تأسیسات شهری، مباحث اقتصادی-اجتماعی، مسکن و زمین
- برخورد مناسب با سطح معابر و مبلمان شهری
- بازسازی بازارچه‌ها
- ترغیب گروه‌های فعال به ساخت و سازهایی که از لحاظ محیطی مقیاسی سازگار داشته باشند.
- جانمایی دقیق ساختمان‌های نوساز بر روی زمین‌های بایر یا مخروبه به منظور تأکید بر شان و اهمیت مجموعه‌های یادمانی.
- نوسازی پایه اقتصادی
- افزایش سرمایه‌گذاری و بهسازی ساختار مالی برای گردآوری سرمایه
- پشتیبانی از روند احیا به کمک قدرتی کارآمد
- مشارکت فعال مردمی
|
اسماعیلیه، رشید، پرت سعید شبه جزیره سینا و دریای مدیترانه | دلتای نیل، بنها ،طنطا، محلة الکبری، منصوره دمیاط و دریای مدیترانه | دمنهور، رشید، اسکندریه و دریای مدیترانه |
|
| کانال سوئز، خلیج سوئز، شبه جزیره سینا | 
|
شهرک ششم اکتبر | ||
 قاهره 
| ||||
| ||||
| خلیج سوئز، عین سخنه | حلوان، بنی سویف | صحرای غربی ، فیوم |
مترو
[ویرایش]متروی قاهره در سال ۱۹۸۷ تأسیس شده و هم‌اکنون دارای ۳ خط و ۶۱ ایستگاه می‌باشد.
فرهنگ و هنر
[ویرایش]هنرهای نمایشی: خانهٔ اپرای قاهره جدید (کانون فرهنگی ملی) در سال ۱۹۸۰ و پس از اینکه خانهٔ اپرای اصلی متعلق به قرن نوزدهم در سال ۱۹۷۱ در آتش ویران شد، مورد بازسازی قرار گرفت و اکنون عرصهٔ اصلی برای هنرهای نمایشی شهر است. در خانهٔ اپرای قاهره تئاتر سیاحتی و برنامهٔ گروه‌های موسیقی، باله و شرکت اپرای باله و ارکستر قاهره برنامه اجرا می‌کنند.
اپرای قاهره در جایگاه‌های نمایشی شبیه به پارک ناحیهٔ جزیره (Gazirah Exhibition Grounds) واقع شده است که شامل تئاتر در فضای آزاد، آمفی تئاتر و دو سالن سرپوشیده است. مرکز مجهز و جدیدتر کنفرانس بین‌المللی قاهره با گنجایش ۲۵۰۰ صندلی در حومهٔ شهری مدینه النصر (Madinat Nasr)، پیشکشی از جانب چینی‌ها در سال ۱۹۹۱ بود. این مرکز در سال بعد و با اجرای بالهٔ گریگورویچ بالت (Grigorovich Ballet) از تئاتر بولشوی روسیه، گشایش یافت. جایگاه‌های اجرای مردمی قاهره اسلامی به ویژه در دورهٔ تعطیلات ماه رمضان خانهٔ مجموعه‌های هنری زینب خاتون (Zeinab Khatoun) و القاری (Al-Ghouri) هستند. نمایش‌ها و کنسرت‌ها نیز در تالار اورت (Ewart Hall) و سالن تئاتر والاس (Wallace Theater)، واقع در محوطهٔ دانشگاه آمریکایی قاهره، به اجرا در می‌آید. قاهره مرکزی برای تئاتر مشروع عربی است اگرچه این اجرائات در معرض سانسور دولتی هستند. رقص باله و مدرن از محبوبیت قابل ملاحظه‌ای در قاهره برخوردارند، شرکت رقص باله (بالهٔ قاهره) در سال ۱۹۶۰ و با کمک اتحاد جماهیر شوروی که معلمان رقص خود را برای آموزش اعضای شرکت به قاهره فرستاد، تأسیس شد. هر چند با اخراج مشاورین شوروی از مصر در سال ۱۹۷۲ اجرای بالهٔ روسی نیز پایان یافت. بعد از این از کیفیت کاری گروه‌های هنری کاسته شد ولی در سال ۱۹۹۱ و با اضافه شدن رقصنده‌هایی از روسیه و ایتالیا این گروه‌ها تقویت شدند.
قاهره را نیز پایتخت سینمای جهان عرب می‌دانند، تئاتر عروسکی قاهره از اکتبر تا می و در باغهای ازبکیه (Ezbekiyya Gardens) واقع در شمال آتابا (Ataba)، به اجرا در می‌آید.[۱۷]
اقتصاد
[ویرایش]
ارتباطات بین‌المللی
[ویرایش]- ایران
مسجد الرفاعی آرامگاه شخصیت‌هایی همچون محمدرضا شاه پهلوی آخرین پادشاهان ایران و نخستین همسرش ملکه فوزیه است که این خاکسپاری‌ها مقدمه‌ای برای تیره شدن روابط جمهوری اسلامی و مصر شد.
خواهرخواندگان
[ویرایش]- خاورمیانه
- آمریکای شمالی
نیویورک، ایالات متحده آمریکا (۱۹۸۲)[۱۸]
اتاوا، کانادا (۱۹۸۹)
- آسیا-اقیانوسیه
- اروپا
یادداشت‌ها
[ویرایش]- ↑ Cairo Metropolitan is enlarged to cover all the area within the Governorate limits. Government statistics consider that the whole governorate is urban and the whole governorate is treated like as the metropolitan-city of Cairo. Governorate Cairo is considered a city-proper and functions as a municipality. The city of Alexandria is on the same principle as the city of Cairo, being a governorate-city. Because of this, it is difficult to divide Cairo into urban, rural, subdivisions, or to eliminate certain parts of the metropolitan administrative territory on various theme (unofficial statistics and data).
منابع
[ویرایش]- ↑ "Population Estimates By Sex & Governorate 1/1/2022* (Theme: Census - pg.4)". Capmas.gov.eg. Archived from the original on 2 November 2018. Retrieved 29 September 2022.
- ↑ "Official Portal of Cairo Governorate". Archived from the original on 24 January 2021. Retrieved 12 August 2020.
- ↑ "Major Agglomerations of the World - Population Statistics and Maps". City Population. Archived from the original on 11 September 2018. Retrieved 14 November 2022.
- ↑ "Cairo, Egypt Metro Area Population 1950-2023". Macrotrends. Retrieved 2023-02-25.
- ↑ "GDP by governorate", mped.gov.eg, archived from the original on 26 January 2024, retrieved 26 January 2024
- ↑ «دستور مصر، مادة (185)». دستور مصر. دریافت‌شده در ١٠-١١-۲۰١۳. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=را بررسی کنید (کمک) - ↑ مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Largest metropolitan areas of the Middle East». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۹ ژانویه ۲۰۲۱.
- ↑ Santa Maria Tours (4 September 2009). "Cairo – "Al-Qahira" – is Egypt's capital and the largest city in the Middle East and Africa". PRLog. Archived from the original on 30 November 2011. Retrieved 10 December 2011.
- ↑ "World's Densest Cities". Forbes. 21 December 2006. Archived from the original on 6 August 2010. Retrieved 6 March 2010.
- ↑ «Press Release Distribution». دریافت‌شده در ۱۱-۱۱-۲۰۱۳. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=را بررسی کنید (کمک) - ↑ Mustafayev, Nicat (11 March 2011). "World metro systems by annual passenger rides". Archived from the original on 13 June 2012. Retrieved 11 March 2011.
- ↑ http://ganjoor.net/naserkhosro/safarname/sh44/
- ↑ مخالفان دولت یمن به اعتراضات خود ادامه می‌دهند، دویچه‌وله فارسی
- ↑ "Cairo to Suez". WolframAlpha. Wolfram Research. Retrieved 10 September 2009.
- ↑ "Cairo Maps". Cairo Governorate. Archived from the original on 19 April 2009. Retrieved 10 September 2009.
- ↑ Brinkhoff, Thomas. "Egypt: Governorates & Cities". City Population. Retrieved 12 September 2009.
- ↑ [Junior Worldmark Encyclopedia of World Cities, U.X.L staff, 2000]
- ↑ "NYC's Partner Cities". The City of New York. Archived from the original on 14 August 2013. Retrieved 2012-12-16.
- ↑ "International Cooperation: Sister Cities". Seoul Metropolitan Government. www.seoul.go.kr. Archived from the original on 10 December 2007. Retrieved 26 January 2008.
- ↑ "Seoul -Sister Cities [via WayBackMachine]". Seoul Metropolitan Government (archived 2012-04-25). Archived from the original on 25 March 2012. Retrieved 2013-08-23.
{{cite web}}: نگهداری یادکرد:ربات:وضعیت نامعلوم پیوند اصلی (link) - ↑ "Stuttgart Städtepartnerschaften". Landeshauptstadt Stuttgart, Abteilung Außenbeziehungen (به آلمانی). Archived from the original on 6 April 2019. Retrieved 2013-07-27.
| محلات شهر قاهره | 
| ||
|
غرب: بولاق | گاردن‌سیتی | زمالک | قصرالنیل شرق: مصرالجدیده | نزهه | شهرک نصر | وایلی | عباسیه | بساتین | باغهای قبه | زیتون | عین شمس | مرجشمال: شبرا | الساحل | زاویه حمراء | شرابیه | روض‌الفرج | مطریه | منیره جدیده جنوب: مصرالقدیمه | جزیره‌الروضه | دارالسلام | المعادی | حلوان | تبین |قاهره مرکزی: وسط‌القاهره | موسکی | الخلیفه | المقطم | باب‌الشعریه | سیده زینب محلات نوساز: حی‌السلام | منشاه ناصر حومه قاهره: قاهره و جیزه | شبرا الخیمه | |||
ناحیهها و حومههای قاهره بزرگ | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| استان قاهره |
|    | ||||||||
| استان جیزه |
| |||||||||
| استان قلیوبیه |
| |||||||||
- قاهره
- مناطق قاهره بزرگ
- بنیانگذاریهای ۹۶۹ (میلادی) در آفریقا
- بنیانگذاریهای ۹۶۹ (میلادی)
- بنیانگذاریهای سده ۱۰ (پیش از میلاد) در مصر
- پایتختهای آفریقا
- جاذبههای گردشگری در قاهره
- دلتای رود نیل
- شبکه شهرهای خلاق یونسکو
- شهرهای دارای میراث جهانی یونسکو
- شهرهای رودگذر
- شهرهای کرانه نیل
- مراکز اسماعیلیه
- مناطق کلان‌شهری مصر
- مناطق مسکونی در استان قاهره