Olew
Hylif na ellir ei gymysgu â dŵr yw olew. Mae pris olew petroliwm yn effeithio ar economi gwledydd y byd.
Ceir gwahanol fathau o olew, gan gynnwys:
- Olew ffosil sydd yn adnodd naturol ac a ddefnyddir fel ffynhonnell ynni neu wres, megis petroliwm, disel a paraffin. Fe'i ceir mewn creigiau.
- Olew organig sy'n cynnwys hanfod blodau neu blanhigion eraill megis blodau haul; mae'r gwyddonydd yn defnyddio'r term lipids am y rhain.
Ceir llawer o ddefnyddiau i olew, gan gynnwys:
- Olew cosmetig i wella ansawdd y croen
- Olew ar gyfer iro, a roddir i beiriant neu injan er mwyn iddi hi droi yn iawn, heb ffrithiant
- Paratoi bwyd, er enghraifft olew'r olewyddan (Saesneg: olive oil)
- Tanwydd ar gyfer cynesu adeiladau neu yrru cerbyd
- Paent-olew; defnyddir paent olew ers 15g
- Seremoniau crefyddol (i eneinio'r corff hefyd)
Y Gynghrair Arabaidd yw prif gynhyrchydd olew'r byd, gyda Sawdi Arabia yn ail, a Rwsia'n drydydd.
Cymru
[golygu | golygu cod]
Er ymchwilio eitha sylweddol yn y 1990au, yn enwedig ym Mae Ceredigion, ni chanfuwyd cyflenwadau masnachol. Agorwyd y burfa olew cyntaf yng Nghymru yn Llandarcy yn 1919 a hon oedd y fwyaf o'i bath drwy wledydd Prydain. Cludwyd yr olew yno ar loriau, o ddociau Abertawe. Bomiwyd Abertawe'n ddidrugaredd gan yr Almaen er mwyn torri'r cyflenwad olew hwn. Erbyn hyn o ddociau Aberdaugleddau y daw'r cyflenwad o olew crai, yna'i gludo drwy bibell 97 km o hyd i Landarcy.
