Kensonenn linkus

Er yezhoniezh e vez implijet an termen linkus (saoz.: liquid consonant) war dachenn ar fonetik hag ar fonologiezh evit komz eus ar c'hensonennoù dre dostaat na vezont ket renket e rummad an hantervogalennoù dre ma ne glotont gant vogalenn ebet, evel da skouer an doare ma klot an hantervogalenn [j] (skrivet <y> hervez reizhskrivadur ar brezhoneg gant ar vogalenn [i] pe [w] gant [u] (skrivet <u> e brezhoneg).

Isrannet e vez ar c'hensonennoù linkus e daou isrummad:

• Kensonennoù linkus a-gostez, da skouer [l] ha [ʎ] (skrivet <lh> e brezhoneg) hag ivez [ɫ] implijet gant ar ruseg
• Kensonennoù rotek, da skouer [r], distaget e meur a zoare disheñvel hervez ar yezh hag ivez a rannyezh da rannyezh e brezhoneg.

A-wezhoùigoù e vez renket ivez e-touez ar c'hensonennoù linkus ar c'hensonennoù dre serriñ a-gostez kavet dreist-holl e yezhoù Norzhamerika, d.s. ar gensonenn kevig dre daravat a-gostez divouezh ha mouezhiet [ɬ] ha [ɮ], hag ar c'hensonennoù kevig dre fic'hal a-gostez divouezh ha mouezhiet [tɬ] ha [dɮ] hag ivez ar gensonenn dre strakal [tɬ'] daoust ha ma n'eo ket ket uhel o live son evit hini ar c'hensonnenoù linkus rik all. Ouzhpenn-se n'haller ket bezañ implijet ar c'hensonennoù a-gostez dre serriñ evel ma implijer ar c'hensonneoù linkus rik, da skouer ne dalvezont morse da gensonennoù silabennek er yezhoù ma reer gante.

Ober a ra an darn vrasañ eus yezhoù ar bed gant div gensonenn linkus dre-vras evel fonemennnoù enebet an eil ouzh eben. Gant yezhoù all avat e reer gant unan nemetken, da skouer e japaneg, hag e meur a yezh all komzet dre ar bed e kaver muioc'h a gensonennoù linkus disheñvel-tre o doare hag o lec'h distagañ resis.