Juan Carlos Onganía

Juan Carlos Onganía
Presidente d'Arxentina 29 xunu 1966 - 8 xunu 1970 ← Arturo Umberto Illia - Roberto Marcelo Levingston → Jefe del Estado Mayor General del Ejército (es) 1962 - 1965
Vida
Nacimientu	Marcos Paz, 17 de marzu de 1914[1]
Nacionalidá	Arxentina
Muerte	Buenos Aires, 8 de xunu de 1995[2] (81 años)
Sepultura	Cementeriu de la Chacarita
Estudios
Estudios	Colexu Militar de la Nación
Llingües falaes	castellanu[3]
Oficiu	oficial, políticu
Premios	ver Orde del Llibertador San Martín
Serviciu militar
Cuerpu militar	Exércitu Arxentín
Graduación	xeneral
Lluchó en	Azules y Colorados (es) Revolución Argentina (es)
Creencies
Relixón	catolicismu
Partíu políticu	políticu independiente

Juan Carlos Onganía (17 de marzu de 1914, Marcos Paz – 8 de xunu de 1995, Buenos Aires) foi un militar arxentín, qu'exerció de facto la presidencia de l'Arxentina ente 1966 y 1970. Destacar por ser el segundu presidente de facto que más duró nel poder.

Fíu de Carlos Luis Onganía y Sara Rosa Carballo, Onganía ingresó al Colexu Militar de la Nación en 1931, del cual egresó en 1934 como subteniente de l'arma de caballería. En 1937 casóse con María Emilia Green Urien (1915-1990), fía d'Enrique Zacarías Green y Emilia Micaela Urien. Tuvo una carrera pocu destacada pero eficiente hasta 1959, cuando foi xubíu al grau de xeneral de brigada.

Mientres el gobiernu de José María Guido, Onganía revelóse como unu de los líderes de la facción azul nel senu del exércitu; a diferencia de los coloriaos, que consideraben al peronismu un movimientu clasista allegáu al comunismu y que tenía de ser erradicado, los azules apreciaben el so calter nacionalista y cristianu, y considerar una fuercia moderao, preséu pa contener la meyora de les idees d'estrema esquierda. El trunfu de los azules llevó al nomamientu de Onganía como Comandante en Xefe del Exércitu'l día 22 de setiembre de 1962, anque yá los principios orixinales de caúna de les facciones fuéronse esleiendo. Al asumir Arturo Umberto Illia, Onganía decidió pasar a un segundu planu. Sicasí, arriendes de la insatisfaición de sectores esteriores, la prensa, y grandes empreses cola política nacionalista y socialdemócrata d'ésti, y a la decisión de Illia de revocar la proscripción del peronismu, foi derrocáu por un golpe d'Estáu que se autodenominó Revolución Arxentina, encabezáu polos titulares de los trés Fuercies Armaes —el teniente xeneral Pascual Ángel Pistarini (Exércitu), el brigadier xeneral Adolfo Álvarez (Fuercia Aérea) y l'almirante Benignu Varela (Armada)— y que designó a Onganía como presidente.^[4]

Depués del golpe, acabante asumir como presidente, comunicaba a la población:

"Arxentinos, asumí'l cargu de Presidente de la Nación que les Fuercies Armaes coincidieron en conferime, con brevedá de la circunstancia nacional que nos impon obligaciones inexcusables. Acepto ésta responsabilidá escepcional persuadíu de que ye menester producir na República un cambéu fundamental, una verdadera revolución que devuelva a los nuesos arxentinos la so fe, el so enfotu y el so arguyu".

Añu	Crecedera del PIB
1966
1967
1968
1969
1970

Onganía primeramente nomó como'l so ministru d'economía al demócrata-cristianu Jorge Néstor Salimei, anque dientro de gobiernu coesistíen otres corrientes polítiques (nacionalistes y lliberales)^[5] pero'l 3 de xineru de 1967 reemplazar pol economista lliberal Adalbert Krieger Vasena, quien revocó les midíes de nacionalización y control de capitales, y contuvo la inflación conxelando los salarios y devaluando un 40% la moneda nacional. Alloñóse, sicasí, de la ortodoxa lliberal encarando obres públiques, colo que caltuvo'l ritmu de l'actividá industrial. La participación de los salarios na renta nacional tuvo cercana al 43% mientres el periodu 1967-1969. Les esportaciones caltuvieron altes, pero'l sector agrariu foi perxudicáu pola devaluación y pol aumentu de los porcentaxes de retención a les esportaciones, según pola supresión de les midíes de proteición., mientres el so presidencia sancionóse'l Decreto-Llei 18.188/1969 que creó una nueva moneda pal país, No llaboral sancionóse una llei d'arbitraxe obligatoriu, que condicionó la posibilidá de faer fuelga.^[6]

Mientres el so gobiernu desenvolvió la teoría de la necesidá d'atender primero'l 'tiempu económicu' sobre'l 'tiempu social' y el 'tiempu políticu'. Onganía intentó caltener la participación de los distintos sectores del país nel so gobiernu por aciu la formación de comités consultivos n'árees específiques de la política agraria, industrial y económica. Esta midida recibió fuertes crítiques de los sectores más conservadores del exércitu; sumáu al disenso ente los xenerales, l'asesinatu del teniente xeneral Pedro Eugenio Aramburu en 1970 terminó colos díes de Onganía frente al Poder Executivu.^[7]

Un mes dempués del golpe d'estáu, les universidaes públiques arxentines taben entós entamaes d'alcuerdu a los principios de la Reforma Universitaria, qu'establecíen l'autonomía universitaria del poder políticu y el cogobierno tripartitu d'estudiantes, docentes y graduaos.

L'españíu asocedió'l 29 de xunetu de 1966 cuando estudiantes y docentes manifestaben na Universidá, en contra d'un intentu per parte del nuevu gobiernu de facto, de revocar la reforma universitaria. La represión foi particularmente esforcia nes facultaes de Ciencies Exactes y Naturales y de Filosofía y Lletres de la Universidá de Buenos Aires.

La policía tenía órdenes de reprimir duramente. El nome provién de los cayaos llargos usaos pola policía pa cutir con durez a les autoridaes universitaries, los estudiantes, los profesores y los graduaos, cuando los fixeron pasar por una doble fila al salir de los edificios, depués de ser deteníos.

Fueron deteníes 400 persones y destruyíos llaboratorios y biblioteques universitaries. Como resultáu d'esta política represiva, cientos de científicos ya investigadores exiliáronse, lo que constituyó una significativa "fuga de celebros".

El gobiernu de Onganía prohibió les representaciones del ballet El mandarín maraviyosu de Béla Bartók, de La consagración de la primavera d'Igor Stravinsky y darréu l'estrenu arxentín nel Teatru Colón de la ópera d'Alberto Ginastera y Manuel Mujica Lainez Bomarzo, que venía d'estrenase en Washington.^[8] La censura estender al cine cola prohibición de Blow Up de Michelangelo Antonioni y d'espectáculos teatrales nel Institutu Di Tella ente otros.

El 29 de mayu de 1969 asocedió na ciudá industrial de Córdoba unu de los mayores llevantamientos populares de mases de tola historia arxentina denomináu como el Cordobazo.

L'españíu tuvo como antecedentes otres grandes movilizaciones estudiantiles, en dellos casos acompañaes por obreros, en Corrientes, Tucumán y Rosario. Toes elles reprimíes con gran violencia pola dictadura militar, na que yá morrieren dos estudiantes. Pal día 30 de mayu, les CGT combativa de Córdoba, encabezada por Agustín Tosco, convocara un paru xeneral en tola nación. El gobiernu militar estableció'l toque de queda en Rosario y Córdoba. Los puntos de la convocatoria fueron:

• Refugo a los asesinatos de la dictadura y n'homenaxe a les víctimes.
• Aumentu xeneral de salarios del 40%.
• Funcionamientu de les comisiones paritarias p'anovar los convenios coleutivos.
• Defensa de les fontes de trabayu.
• Establecimientu de les llibertaes democráticu y sindical.

Yá dende'l 28 de mayu'l clima de fervencia motivara un inmensu esplegue policial en tola capital cordobesa. Pero'l 29 por iniciativa de Toscu, Secretariu Xeneral del gremiu de Lluz y Fuercia, resolvióse un paru activo: los obreros dexaron los sos puestos de trabayu y colaron al centru de la ciudá. A los de Lluz y Fuercia xunieron miles de trabayadores que proveníen de grandes fábriques metalúrxiques, como Renault, FIAT, Perkins y otres. Tamién columnes numberoses d'estudiantes universitarios. Estes columnes d'obreros y estudiantes fixeron recular a los destacamentos policiales y tomaron el control del centru de la ciudá, dellos barrios y les principales radios y comisaríes barriales. A los cinco de la tarde, l'exércitu fai cargu de la situación y reprime violentamente a los ciudadanos. Los tanques del exércitu, aviones y diversos batallones de xendarmería esplegar pola ciudá, disparando armes de fueu contra los manifestantes, contra techos y viviendes. En respuesta, y a pesar del toque de queda y del esplegue militar, la resistencia popular amburó'l casino de suboficiales de l'aeronáutica y atacáronse comisaríes y puestos policiales. Apaecen francotiradores nos techos de los edificios más altos: les sos bales llévense tamién un númberu indetermináu de miembros de les fuercies policial y militar. Finalmente, mientres la nueche l'exércitu llogra controlar la capital de Córdoba.

Nes capitales de toles provincies arxentines efectuárense, tamién, manifestaciones y concentraciones. La socesión de revueltes populares, obreres y estudiantiles, son consideraes por dellos historiadores como la verdadera causa de la posterior cayida del gobiernu de Juan Carlos Onganía.

En xunu de 1969 arrenunció'l gabinete en plenu. El nuevu ministru d'economía convocó a paritarias pa descomprimir la presión llaboral, pero les agües siguieron revueltes. Conflictos gremiales, paros activos, y puebladas como'l Cordobazo manifestar en tol país. Tamién empezaben a surdir les guerrilles urbanes como'l ERP y Montoneros.^[9] Nuna xunta colos altos mandos castrenses foi consultáu polos plazos envaloraos pa la concreción del so mandatu y el xeneral respondió:

«Ye un procesu bien llargu. Nun puede reestructurase la sociedá en 10 o 20 años».

Munchos fixeron cuentes rápides y pensaron en 1990, pero Onganía foi más lloñe diciendo:

«Si ye precisu tien de modificar la constitución, tenía de pensase nun periodu trescurríu ente la Revolución de Mayu y la sanción de la constitución Arxentina, lo que ye equivalentes a 43 años pa 2013».

El secuestru y muerte del xeneral Pedro Eugenio Aramburu per parte de la guerrilla Montoneros, que tuvo llugar el 29 de mayu de 1970, terminó de debilitar el so gobiernu y el 8 de xunu los 3 comandantes depunxeron al xeneral. Tuvo De arrenunciar de manera humillante al dexar el so arrenunciu de forma personal na sede del Estáu Mayor Conxuntu de les Fuercies Armaes.^[10]

Ministerios del Gobiernu de Juan Carlos Onganía
Titular	Periodu
Ministeriu del Interior	Enrique Martínez Paz Guillermo A. Borda Francisco A. Imaz	28 de xunu de 1966 – 29 d'avientu de 1966 2 de xineru de 1967 – 8 de xunu de 1969 10 de xunu de 1969 – 8 de xunu de 1970
Ministeriu de Rellaciones Esteriores y Cultu	Nicanor Costa Méndez Juan B. Martín	28 de xunu de 1966 – 8 de xunu de 1969 10 de xunu de 1969 – 8 de xunu de 1970
Ministerio d'Economía	Jorge Salimei Adalberto Krieger Vasena José Dagnino Pastore	28 de xunu de 1966 – 29 d'avientu de 1966 2 de xineru – 8 de xunu de 1969 10 de xunu de 1969 – 8 de xunu de 1970
Ministeriu de Cultura y Educación	Carlos María Gelly y Obes José Mariano Astigueta Dardo Pérez Guilhou	28 de xunu de 1966 – 4 de xunu de 1967 4 de xunu de 1967 – 23 d'ochobre de 1969 23 d'ochobre de 1969 – 8 de xunu de 1970
Ministeriu de Bienestar Social	Roberto J. Petracca Julio E. Álvarez Conrado Bauer Carlos Consigli	28 de xunu de 1966 – 1 de xineru de 1967 1 de xineru de 1967 – 20 de marzu de 1967 20 de marzu de 1967 – 8 de xunu de 1969 10 de xunu de 1969 – 8 de xunu de 1970
Ministeriu de Defensa Nacional	Antonio R. Lannuse Emilio Federico van Peborgh José R. Cáceres Monié	28 de xunu de 1966 – 11 de marzu de 1967 24 de marzu de 1967 – 8 de xunu de 1969 28 de xunu de 1969 – 8 de xunu de 1970
Ministeriu de Trabayu	Jorge Salimei	28 de xunu de 1966 - 12 d'ochobre de 1966
Ministeriu de Xusticia	Carlos Alconada Aramburu Conrado Etchebarne	28 de xunu de 1966 - 23 d'ochobre de 1969 23 d'ochobre de 1969 – 8 de xunu de 1970
Ministerio d'Obres y Servicios Públicos	Luis María Gotelli	23 d'ochobre de 1969 – 8 de xunu de 1970
Alministración de Parques Nacionales	Teodosio César Brea
Secretariu de Gobiernu	Mario Fernando Díaz Colodrero	28 de xunu de 1966 - 8 de xunu de 1970
Secretariu de Trabayu	Rubens San Sebastián	13 d'ochobre de 1966 – 8 de xunu de 1970

Entós que Lanusse reemplazara a Levingston, un mes dempués Onganía afiguró nun documentu'l so desalcuerdu con tal xeneral al declarar:

«Dende les sos propies files nun dexaron de combatir a la Revolución Arxentina. Lanusse tien la pretensión retransformar a les fuercies armaes nel so brazu armáu d'una aventura partidista, faccioso y personal. Tamién-y niego usar el términu Revolución Arxentina, privativu d'otros proyeutos que solo él encarna».

El presidente de facto y la xunta restaron importancia a los sos dichos. El xeneral decidió retirase definitivamente a vivir nuna estancia bonaerense. En 1989 el Partíu Nacionalista Constitucional propúnxo-y ser candidatu, pero nun llegó a un alcuerdu. Finó'l 7 de xunu de 1995, pocu dempués de cumplir 81 años.^[11]

• Golpes d'estáu n'Arxentina
• Revolución Arxentina
• Cordobazo
• Bomarzo

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Juan Carlos Onganía.

• La nueche de los cayaos llargos
• 30 años dempués
• Tou Arxentina.net (hestoria)
• Julio Carreres. La política armada. Una hestoria de los movimientos revolucionarios arxentinos, dende los Uturuncos y el FRIP, hasta'l ERP y Montoneros (1959-1976). Quipu Editorial, Arxentina, 2001.