Die autonomi Gmäinschaft Aragonie

Dä Artikel befasst sich mit der hütige autonome Gmäinschaft Aragonie. Für die mittelalterligi Staatsgmäinschaft im witere Sinn lueg Krone Aragon, für anderi Begriff lueg Aragon

Comunidad Autónoma de Aragón
Aragonie
Wappe	Flagge
S Wappe vo Aragonie	D Faane vo Aragonie
Iiordnig
Art vu de Verwaltigseiheit	Autonomi Region
Land	Spanien Spanie
Verwaltigssitz	Saragossa (spanisch Zaragoza)
Underdeilige	3 Browinze, 33 Comarcas
Basisdate
Iiwohner	1'346'293
Flächi	47'698 km²
Bevölkerigsdichti	28,2 I./km²
Zittzone	UTC+1
Bresidänt	Luisa Fernanda Rudi (Partido Popular)
Bevölkerig
Amtssprooch(e)	Spanisch regional au Aragonesisch und Katalanisch
Regionalsprooche un Dialäkt	Aragonesisch, Katalanisch
Religione	Katholisch
Charte
Laag vù Andalusie

Aragonie (spanisch und aragonesisch Aragón, katalanisch Aragó) isch en autonomi Gmäinschaft im Nordoste vo Spanie. Iiri Gränze zu Frankriich isch im Norde dr Hauptkamm vo de Püreneä, im Oste gränzt si an Katalonie, im Südoste an Valencia und im Weste an Kastilien-La Mancha, Kastilien und León, La Rioja und Navarra. D Hauptstadt isch Saragossa.

S Gebiet vo dr hütige Autonome Gmäinschaft entspricht em früener Köönigriich Aragonie im ängere Sinn, wo sinersits si Naame em Fluss Aragón verdankt.

Geografii

Im Norde vo Aragonie si d Püreneä, wo dr Hauptkamm von ere siner ganze Lengi nooch d Nordgränze vo dr Autonome Gmäinschaft bildet.

Durch die Ebene des zentralen Aragoniens verläuft der Mittellauf des Ebro, zu dessen Einzugsbereich der größte Teil der Region gehört.

Im Süden der Region liegen Teile des Iberischen Randgebirges.

Flüss

Bedütendi Flüss in dr Regioon si dr Ebro, und sini drei lingge Nääbeflüss Aragón, Gállego und Segre, dr Cinca (e Nääbefluss vom Segre), dr Jalón (e rächte Nääbefluss vom Ebro), dr Jiloca (e Nääbefluss vom Jalón) und dr Mijares und dr Turia, wo vom Süüde vo Aragonie us dur d Regioon Valencia diräkt ins Middelmeer fliesse.

Bevölkerig

Aragonie ghöört zu de Regioone vo Spanie, wo am dünnste besiidlete si. Die äinzigi Groossstadt isch d Hauptstadt Saragossa, wo öbbe d Helfti vo de Iiwooner vo dr Regioon läbt.

Sprooche

Näbe em Spanische schwätzt mä in e baar Dääler in de Püreneä no die autochthoni aragonesischi Sprooch, wo verschiide isch vom aragonesische Dialäkt vom Spanische. Usserdäm schwätzt mä in e baar Bezirk im Oste vo Aragonie dr Gränze zu Katalonie (der Franja de Aragón) nooch Katalanisch.

Die grösste Stedt

Saragossa (span. Zaragoza) (620.419)
Huesca (47.923)
Teruel (31.506)
Calatayud (18.531)
Ejea de los Caballeros (16.183)
Barbastro (15.592)

Monzón (15.457)
Alcañiz (13.708)
Fraga (13.035)
Jaca (12.322)
Utebo (12.100)
Tarazona (10.667)

Die politischi Gliiderig

Aragonie umfasst die drei Browinze Huesca, Saragossa (Zaragoza) und Teruel, und die si in 33 Bezirk (Comarcas) iidäilt.

Politik

Parlamänt

Sit 1983, wo Aragonie en autonoomi Regioon worden isch, het s acht Waale zum Regionalparlamänt (Cortes de Aragón) gee. Näbe de Parteije, wo in ganz Spanie verdräte si (die linggi PSOE, die konserwativi PP und die linggi IU) häi no zwäi Regionalparteie Bedütig: die bürgerligi Partido Aragonés (PAR) und die linggsorientierti Chunta Aragonesista (CHA).

Regierig

D Regionalregierig wird als Gobierno de Aragón oder au as Diputación General de Aragón bezäichnet. Dr Vorsitz het e Ministerbresidänt (Presidente de Aragón), wo vom Parlamänt gweelt wird und d Minister (Consejeros) ernennt.

D Regionalregierige sit 1983:

Legislatuur	Zitruum	Ministerbresidänt	Partei	Notize
I	1983-1987	Santiago Marraco Solana	PSOE	Minderhäitsregierig
II	1987-1991	Hipólito Gómez de las Roces	PAR	Koalition PAR/AP
III	1991-1993	Emilio Eiroa García	PAR	Koalition PAR/PP
	1993-1995	José Marco Berges	PSOE	Minderhäitsregierig
	1995	Ramón Tejedor Sanz	PSOE	Minderhäitsregierig
IV	1995-1999	Santiago Lanzuela Marina	PP	Koalition PP/PAR
V	1999-2003	Marcelino Iglesias Ricou	PSOE	Koalition PSOE/PAR
VI	2003-2007	Marcelino Iglesias Ricou	PSOE	Koalition PSOE/PAR
VII	2007-2011	Marcelino Iglesias Ricou	PSOE	Koalition PSOE/PAR
VIII	2011-	Luisa Fernanda Rudi Úbeda	PP	Minderheitsregierung

Wirtschaft

2003 isch s Bruttoinlandsprodukt pro Iiwooner 19'841 Öiro gsi. Im Vergliich mit em BIP pro Chopf vo dr EU, in Chaufchraftstandard usdruckt, het Aragonie im Joor 2006 en Index vo 112 (EU27=100) ghaa.^[1]

Litratuur

Günter Holtus, Michael Metzeltin, Christian Schmitt (Hrsg.): Lexikon der Romanistischen Linguistik. 12 Bände. Niemeyer, Tübingen 1988–2005; Band VI,1: Aragonesisch / Navarresisch, Spanisch, Asturianisch / Leonesisch. Aragonés / Navarro, Español, Asturiano / Leonés. ISBN 3-484-50236-3.