Araùna (Spagna)
| Araùna | |
|---|---|
| En Aragón antes fueron leyes, que reyes
| |
 | |
| Dati amministrativi | |
| Nomu cumpretu | Cumunitati Autònuma d'Araùna |
| Nomu ufficiali | Aragón |
| Lingui ufficiali | castigghianu |
| Àutri lingui | araunisi e catalanu |
| Capitali |  Saragozza (675 301 ab. / 2021)
|
| Pulitìca | |
| Guvernu | Cumunitati autònuma dâ Spagna |
| Òrganu d'autucuvernu | Diputación General de Aragón |
| Prisidenti dâ DGA | Javier Lambán (PSOE-Aragón) |
| Liggistratura | Cortes d'Araùna |
| Funnazziuni | 1936 1982 |
| Ària | |
| Tutali | 47 720,25 km² (4º) |
| Pupulazziuni | |
| Tutali | 1 329 391 ab. (2021) |
| Dinsitati | 27,86 ab./km² |
| Nomu đđî l'abbitanti | Araunisi |
| Giografìa | |
| Cuntinenti | Europa |
| Cunfini | Castigghia-La Mancia, Castigghia e León, Catalugna, Francia, La Rioja, Navarra, Valencia |
| Fusu urariu | UTC+1 UTC+2 'n ura lijali |
| Ecunumìa | |
| Munita | Euru |
| PIL (numinàli) | 37 691 459 000 miliuna di € (2018) (10º) |
| PIL pro capiti (numinàli) | 28 640 € (2018) |
| ISU (2018) | 0,898 (assài jàutu) (6º) |
| Àutru | |
| TLD | |
| Prifissu tel. | +34 (Spagna) |
| Sigla autu. | E (Spagna) |
| Innu nazziunali | Innu d'Araùna |
| Festa nazziunali | 23 d'aprili |
Cuurdinati: missing longitude (dec format) in {{Coord}}
L'Araùna oppuru Araguna (Aragón n araunisi e n castigghianu, Aragó n catalanu), è na Cumunitati Autònuma dâ Spagna du Nord, ca cumprenni li pruvinzî di Huesca, Saragozza (ch'è puru la sò capitali) e Teruel.
- Kmq: 47.720,25
- abbitanti: 1.329.391 (675.301 a Saragozza).
Mmersa casi tutta ntra li Pirenei, s'attrova vicinu lu ciumi Ebro. Li risursi sunnu principarmenti l'agricultura, l'allivamentu e lu turismu. Chiossai, ci sunnu videmma giacimenti di ferru e di sùrfuru.
Storia
[cancia | cancia la surgenti]Prima dû 824 si sapi picca e nenti, ma cu cirtizza si sapi ca tannu era na cuntìa nnipinnenti. Liàta a rignanti d'urìggini basca, havi statu casi sempri vicina a la Francia. Doppu havi accuminzatu na strata propia pâ nnipinnenza e l'espanziuni. Di cunti hannu addivinutu reghi cu Sanciu I Ramirez. Di Sanciu nna pressu l'Araùna s'allìa 'n manera forti câ Catalugna e accuminza l'espanziuni ntô Miditirràniu: apprima chî Baliari, appoi agghicannu ntô Regnu di Nàpuli e doppu passannu a la cunquista dû Regnu di Sicilia (1322 - 1469). Dâ famigghia riali nascìanu assai rami ca guvirnaru supra Nàpuli, supra la Calabbria, supra li Pugghi e supra la Sicilia. Ntô 1469 lu figghiu dû re d'Araguna Giuvanni II, Firdinannu II di Araguna si marita cu Isabella di Castigghia (sò cuggina) e li dui regni addivèntanu unu sulu â morti di Giuvanni II ntô 1479. Di ddu mumentu s'astuta lu putiri dâ casa d'Araùna pi fari spazziu a lu regnu novu dâ Spagna.
| Cumunità autònumi di Spagna |  |
|---|---|
| Andalusia · Araùna · Asturi · Baliari · Canari · Cantabria · Castigghia‑La Mancia · Castigghia e León · Catalugna · Estremadura · Galizzia · La Rioja · Madrid · Murcia · Navarra · Paisi Baschi · Valencia |