Plantaardige olie

Plantaardige olie word verkry uit sade of ander plantaardige bronne, wat gepers word, en bestaan grotendeels uit esters van gliserien en vetsure. Ter onderskeiding van die eteriese olie word dit ook vette olie genoem. Sommige soorte soos olyfolie is onmiddellik geskik om as voedsel vir menslike gebruik te dien, terwyl ander soos raapolie eers bewerk moet word.

Aangesien plantaardige olie meer onversadigde vetgroepe bevat as vet van dierlike oorsprong, word dit algemeen as waardevol beskou en speel 'n groot rol by cholesterolverlagende eetplanne.

Daar is verskillende gebiede waar plantaardige olie 'n belangrike rol speel:

• As voedsel is dit 'n vername bestanddeel van die Mediterreense kookkuns en word ook algemeen by die bereiding van slaai gebruik.
• As geharde vet is dit 'n grondstof by die vervaardiging van margarien.
• Dit dien as grondstof vir kosmetiese middels en die chemiese nywerheid.
• As brandstof word dit in olielampe en enjins gebruik (plantaardige olie, wat met metanol verester word, dien as biodiesel), soms ook vir verwarmingsdoeleindes.

In die kookkuns verfyn 'n bietjie olie nie net die kos nie, dit versterk ook die geur en smaak. Anders dan dierlike vet bevorder olie die gesondheid, aangesien dit sekere vitamiene en poli-onversadigde vette bevat.

Veral raapolie het 'n baie hoë inhoud van onversadigde vette, die vitamines A, E en K, asook antioksidatiewe bestanddele. Dit pas by enige soort kos.

Pekanneutolie kom uit die Mississippistroomgebied in die VSA en is besonder geskik vir die plaaslike kookkuns, dit wil sê enige soort rysgereg, wat saam met mielie bedien word.

Soet geregte kan met arganolie verfyn word. Die arganboom (Argania spinosa) gedy in Noord-Afrika, veral in Marokko, waar dit by ontbyt bedien word. Stukkies brood word in die olie geweek en met heuning bestryk.

Olyfolie raak al hoe meer gewild in die Westerse kookkuns; die kosbaarste olie van die wilde olyfboom Acebuche is egter ongelukkig nouliks beskikbaar. Die boom gedy veral in die provinsie Cádiz in die suide van Spanje, waar die klein olyfvruggies tussen November en laat Februarie met die hand geoes en volgens 'n tradisionele metode gepers word. Meestal is dit kleinboere wat die olie vir hul persoonlike gebruik vervaardig, en slegs baie klein hoeveelhede is op die Europese mark beskikbaar.

• Valérie Lhomme / Sophie Brissaud: Histoires d'Huile. Solar 2003. ISBN 2263-03451-X