Boise

City of Boise
Kaart	Wapen
	Vlag
Land	Verenigde State
Deelstaat	Idaho
Koördinate	43°36′N 116°12′W / 43.600°N 116.200°W / 43.600; -116.200
Gestig op	1863
Geïnkorporeer op	1864
Oppervlakte:
- Totaal	165.2 vk km
Hoogte bo seevlak	824 m
Bevolking:
- Totaal (1 Julie 2019)	228 959
- Bevolkingsdigtheid	1.386//vk km
- Metropolitaanse gebied	643 350
Tydsone	EST (UTC -7) Somertyd: PDT (UTC -6)
Klimaat
- Tipe
- Gemiddelde jaarlikse temperatuur	°C
- Gem. temp. Januarie/Julie	°C
- Gemiddelde jaarlikse neerslae	mm
Burgemeester	Lauren McLean (D)
Amptelike Webwerf	www.cityofboise.org

Boise [ˈbɔɪsi] is die hoofstad en grootste stedelike nedersetting van die Amerikaanse deelstaat van Idaho, geleë aan die Boise-rivier in Suidwes-Idaho se woestynstreek, met die Rotsgebergte se Boise Front-voetheuwels in die noorde.^[1] Boise is ook die grootste stad tussen Salt Lake City, Utah en Portland, Oregon. Boise dien as die administratiewe sentrum van Ada County. Die stad is in 1863 gestig en het 'n bevolking wat in Julie 2019 op 228 959 beraam is (643 650 in die metropolitaanse gebied).

Boise was in die verlede 'n rustige stad langs die gelyknamige rivier, maar het intussen tot die derde grootste stedelike nedersetting in die Amerikaanse Noordweste na Seattle en Portland gegroei. Tussen 2010 en 2018 het Boise 'n bevolkingstoename van 18,2 persent getoon. In 2018 is dit deur Forbes selfs as die snelgroeiendste stad in die Verenigde State aangewys.^[2] 'n Verskeidenheid gentrifikasie-projekte en nuwe wolkekrabbers het bygedra tot grootskaalse vernuwing in die kompakte middestad. Die Zions Bank-hoofkantoor, voltooi in 2014, is die hoogste gebou in Boise en Idaho.

Historiese distrikte het nogtans bewaar gebly en is, net soos die res van die sakekern, voetganger- en fietsvriendelik. 'n Netwerk van fietsrylane maak van fietse selfs een van die gewildste vervoermiddels. 'n Groen gordel, die Boise River Greenbelt, strek oor 'n afstand van 25 myl langs die Boise-rivier en is binne loopafstand van die middestad geleë.

Boise se ekonomie steun onder meer op 'n florerende hoëtegnologiebedryf, met Micron Technology, 'n vervaardiger van halfgeleiers en belangrike rolspeler op die wêreldmark as die vyfde grootste maatskappy in die bedryf, as ankeronderneming.^[3]

Die gebied heet al Boise, lank voordat Fort Boise in 1834 hier gebou is. Daar is verskillende stories oor die oorsprong van die naam, maar dit word algemeen aanvaar dat dit van die Franse woord boisée, wat bebos beteken, afkomstig is.^[4] Die fort lê sestig kilometer wes van die huidige stad. Dit is in 1854 agtergelaat, maar die Amerikaanse leër neem in 1863 weer sy intrek, na verskeie voorvalle in die omgewing tydens die Amerikaanse Burgeroorlog.

Vanaf die 1860's begin Boise snel te groei. Op 4 Maart 1863 teken president Abraham Lincoln 'n wet waardeur die Idaho-territorium ontstaan. Lewinston was die eerste hoofstad, maar na die opbreek van die territorium kry Boise die status van hoofstad. Dit bly ook so toe Idaho op 3 Julie 1890 as 43ste deelstaat tot die Unie toegelaat is.

Tussen 1900 en 1920 het Baskiese immigrante uit die Pireneë-bergreeks hulle in noemenswaardige getalle in Idaho as skaapwagters kom vestig. Hul geledere is later, onder die fascistiese Franco-bewind in Spanje, aangevul deur politieke vlugtelinge. Tans word die grootste Baskiese gemeenskap in die Verenigde State (sowel as die derde grootste in enige stad op aarde) in Boise aangetref.^[5] Daar is 'n Baskiese enklawe in die middestad met 'n kulturele sentrum, 'n museum en Baskiese restaurante - die Basque Block.^[6]

J.R. Simplot Company, 'n belangrike rolspeler in die internasionale landbou- en voedselbedryf met belange in 'n sestigtal lande en meer as 11 000 werknemers in diens (van wie sowat 2 000 in Boise werksaam is), het sy hoofkwartier in Boise. Die onderneming, wat sy wortels in plattelandse Suid-Idaho het, is deur J.R. "Jack" Simplot gevestig wat sy loopbaan in die bedryf in 1923 op die jong ouderdom van 14 in Declo begin het. Simplot, soos die onderneming dikwels kortweg genoem word, word vandag deur 'n hoë graad van vertikale integrasie gekenmerk.

Teen die begin van die Tweede Wêreldoorlog was J.R. Simplot Company die grootste verskaffer van vars aartappels op die Amerikaanse mark. Amerikaanse soldate op oorsese oorlogstonele se rantsoene het onder meer uit gedehidreerde uie en aartappels bestaan wat deur die onderneming aan die leër verkoop is.

Een van die langste sakeverhoudings word met die restaurantketting McDonald's gehandhaaf - en is met 'n outydse handslag tussen die twee stigters, J.R. Simplot en Ray Kroc, aangegaan. Gedurende die laat 1940's was J.R. Simplot 'n baanbreker wat as eerste onderneming ter wêreld bevrore slaptjips ontwikkel en bemark het. Die onderneming is steeds die eksklusiewe verskaffer van bevrore slaptjips vir McDonald's.

Boise word daarnaas met ondernemings uit die inligtings- en hoëtegnologiebedryf soos HP Inc., HP Enterprise en Micron Technology verbind. Hewlett-Packard (HP), wat hier vroeër sowat 7 000 werknemers in diens gehad het, het in Boise onder meer laserdrukkers soos die LaserJet 4 ontwikkel waarvan miljoene eenhede verkoop is.^[7]

As gevolg van herstruktureringsprogramme in die IT-bedryf het egter ook in Boise duisende goedbetaalde werkgeleenthede verlore gegaan. HP is intussen in twee ondernemings opgesplits. HP Inc., wat op produkte vir privaatverbruikers het nog meer as 1 000 en HP Enterprise (wat op besigheidsklante fokus) meer as 500 werknemers in diens. Die uitgestrekte HP-kampus in Boise is in 2017 deur die Deelstaat Idaho vir $110 miljoen gekoop. 'n Terughuurooreenkoms is met HP vir 'n tydperk van sewe jaar aangegaan.

Wiki-webtuistes

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Boise.

Toerisme

• Boise Convention & Visitors Bureau

	Hoofstede van die Verenigde State
Hoofstede Albany • Annapolis • Atlanta • Augusta • Austin • Baton Rouge • Bismarck • Boise • Boston • Carson City • Charleston • Cheyenne • Columbia • Columbus • Concord • Denver • Des Moines • Dover • Frankfort • Harrisburg • Hartford • Helena • Honolulu • Indianapolis • Jackson • Jefferson City • Juneau • Lansing • Lincoln • Little Rock • Madison • Montgomery • Montpelier • Nashville • Oklahoma City • Olympia • Phoenix • Pierre • Providence • Raleigh • Richmond • Sacramento • Saint Paul • Salem • Salt Lake City • Santa Fe • Springfield • Tallahassee • Topeka • Trenton