[go: up one dir, main page]
More Web Proxy on the site http://driver.im/Kontent qismiga oʻtish

Pifiya

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
2022-yil 3-iyun, 11:42 dagi Khronos13 (munozara | hissa) versiyasi
(farq) ←Avvalgi koʻrinishi | Hozirgi koʻrinishi (farq) | Yangiroq koʻrinishi→ (farq)
Pifiya

Категория:Персонажи по алфавиту Категория:Мифологические персонажи по алфавиту Категория:Википедия:Карточки без параметров Категория:ПРО:Мифология:Последняя правка: в позапрошлом году

Pifiya (qadimgi yunoncha: Πῡθία, lotincha: Pythia) - Qadimgi Yunonistonda Parnas tog'ining yonbag‘rida joylashgan Delfidagi Apollon ibodatxonasida Delfi orakulining kohin - folbini[1]. Pifiya nomi (qadimgi yunoncha: Πύθων) Delfiy orakulining qo‘riqchisi bo‘lgan ilon Pifondan kelib chiqqan. To Apollon ilonni o‘qlar bilan yengib bosib olinmaguncha u yerni qo‘riqlagan.

Ehtirom

Jon Kollier. Delfiy Pifiya

Delfiy orakuli miloddan avvalgi VIII asrda tashkil etilgan va milodiy 393 yilda imperator Feodosiy I butparast ibodatxonalarni yo‘q qilishni buyurgunicha davom etgan. Uning mavjudligi davomida juda obro‘li edi va butun Yunonistondan odamlar, va hattoki, Iskandar Zulqarnayn bu yerga bashoratlarini so‘rash uchun kelishgan.

Qadimgi ta’riflarga ko‘ra, qadimgi davrlarda Delfiy ibodatxonasida orakulga murojaat qilganlarida, chamasi, yiliga bir marta, ikkita pifiya - ularning biri o‘rnini bosuvchisi bo‘lgan. Keyinchalik, orakulga bunday murojaatlar davomida faqat bitta Pifiya bo‘lgan. Pifiya sezgir pastki qatlamlardan[2] tanlab olinib, ibodatxonaga joylashtirilgan, va u yerda dunyoviy hayotdan ajralib, kohin sifatida bashorat qilish qobiliyatini rivojlantirgan[3]. U Kastal bulog‘ida uch kunlik ro‘za va poklanish bilan bashoratchilikka tayyorlandi. Bashorat qilishdan oldin u hashamatli kiyimlarni kiyib, boshiga dafna gulchambarini qo‘ygan, Kassotida bulog‘ining suvini ichgan va muqaddas dafna bargini chaynagan. Keyin u qoya yorig‘i ustida turgan ulkan uch oyoqli kursiga (sariq misdan[3], boshqa variantda - oltindan[4] yasalgan) o‘tirdi va gangituvchi bug‘lardan hayajonga tushib, bashorat qilgan. Bu bug‘lar zararli edi. Ma’lum bo‘lgan bir holatga ko‘ra, Pifiya uch oyoqli kursidan sakrab turib, hushidan ketib, vafot etgan. L. P. Krisinning izohli lug‘at tavsifiga ko‘ra, "mast qiluvchi bug‘lar ko‘tarilgan qoya yorig‘i ustida o‘tirib, ularning ta’siri ostida ruhoniylar tushunarsiz nutqlarni folbinlik, bashorat sifatida talqin qilishgan"[5].

Ba’zi zamonaviy olimlar bunday ta’riflarga shubha bilan qarashgan.

Pifiya ko‘pincha bir-biriga bog‘liq bo‘lmagan so‘zlarni talaffuz qilgan, va bu Delfi kohinlari tomonidan Apollon bashorati shaklida ifodalangan yoki gekzametrda[6] [7] qayta tartibga solingan va talqin qilingan, so‘ngra noaniq, tushunarsiz yoki mujmal iboralarni orakulga murojaat qilganlarga yetkazishgan[8]. Shundan, "pifiya kabi gapiradi" iborasi (eskirgan ibora) tarqalgan, buning ma'nosi tushunarsiz, mujmal gapirishdir[8].

Uning turli qahramonlar haqidagi bashoratlari miflarda qayta-qayta tilga olinadi[9].

Miflardan biriga ko‘ra, u Geraklga javob berishdan bosh tortgan, lekin keyin rozi bo‘lgan[10].

Esxilning "Evmenidlar" tragediyasining, Yevripidning "Ion" tragediyasining bosh qahramoni.

Qiziq faktlar

  • 1897 yilda kashf etilgan asteroid (432) Pifiya nomi bilan atalgan.
  • Arieka - Uilyam Goldingning "Qo'sh til" romanining bosh qahramoni pifiyaga aylanadi.
  • Vebster lug‘atiga ko‘ra, "folbinlik qobiliyatiga ega deb hisoblangan har qanday ayol jodugardir" degan keng ma’noda eskirgan va noto‘g‘ri ifodadir[3].
  • Pifiya Matritsa film trilogiyasi tarjimasining ruscha versiyasida orakul qahramonining nomi sifatida ishlatiladi.
  • SJITI xodimlari - Pifiyalarda Strugatskiy aka-ukalari hikoyasida Dushanba kuni shanba kunidan boshlanadi. Institutda pifiyalik qo‘llanilmaydi. Ular juda ko‘p chekadilar va bashorat qilishning umumiy nazariyasi bilan shug‘ullanadilar.

Galereya

Shuningdek qarang

Eslatmalar

  1. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named bse
  2. ↑ „sensitive“, Новый большой англо-русский словарь: в 3-х т. Около 250000 слов, 2-е изд., испр., М.: Русский язык, 1997. ISBN 5-200-02373-4. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Мид Дж. „Пифия“, . Теософский словарь. 
  4. ↑ „Пифия“, Атеистический словарь, 3-е изд., М.: Политиздат, 1986. 
  5. ↑ Крысин, Л. П. „Пифия“, . Толковый словарь иноязычных слов, 15000 экз, Библиотека словарей русского языка, М.: Русский язык, 1998. ISBN 5-200-02517-6. 
  6. ↑ „Пифия“, Словарь античности. М.: Прогресс, 1989. 
  7. ↑ Гладкий В. Д. „Пифия“, . Древний мир. Энциклопедический словарь в 2-х томах. М.: Центрполиграф, 1998. ISBN 5-218-00724-2. 
  8. ↑ 8,0 8,1 Павленков, Ф. „Пифия“, . Словарь иностранных слов, вошедших в состав русского языка, 2-е изд., СПб.: Типография Ю. Н. Эрлих, 1907. 
  9. ↑ Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека II 4, 12; III 15, 6; См. Нонн. Деяния Диониса II 698
  10. ↑ Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека II 6, 2

Adabiyot

  • Щукарев А. Н. Пифия // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
  • Пифия / Стрелков А. В. // Перу — Полуприцеп. — М. : Большая российская энциклопедия, 2014. — С. 302. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 26). — ISBN 978-5-85270-363-7.
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Pifiya&oldid=2602389" dan olindi