Distrikti i Brçkos

Komuna e Brçkos (boshnjakisht: {{{1}}}: Brčko distrikt BiH) është komunë në Bosnje dhe Hercegovinë ,e cila formalisht është nën drejtimin e dy kombeve por faktikisht ka shkallë të lartë të autonomisë dhe organet e veta drejtuese. Qendra administrative e komunës është qyteti Brçko. Komuna e Brçkos zyrtarisht është vendosur më 8 mars të vitit 2000. Kjo komunë është shpallur në tërë teritorin e komunës së Brçkos që ka pasur nga periudha e paraluftës,territor qe sipas marrveshjes së Dejtonit 48% i takon Republikës Serbe (duke llogaritë edhe vet qytetin e Brçkos) ndërsa 52% federatës së B dhe H.

Para luftës komuna e Brçkos ka pasur 87.332 banorë (sipas regj. të vitit 1991), 45% boshnjak, 25% kroat, 21% serb, 6% jugosllav dhe 3% të tjerë.Siapas ish kryetarit të komunës Brank Dmajanit , popullsia e sotme përbëhet nga 40% serb, 39% boshnjak dhe 20% kroat. Distrikti i Brçkos përfshinë një territor prej 493 km2 dhe ka rreth 80.000 banorë. Ndërsa qyteti i Brçkos ka 38.479 banorë.

Rrethi ka një sipërfaqe prej 208 km² me një popullsi totale prej rreth 87,332 banorë (vlerësimi 2007). Kryeqyteti i saj është qyteti i Brčko, me rreth 31,500 banorë (sipas censusit 2007).

Rrethi i Brçkos u krijua pas një procesi arbitrazhi të kryer nga Përfaqësuesi i Lartë i OKB për Bosnje dhe Hercegovinën. Në Marrëveshjen e Paqes të Dejtonit, megjithatë, procesi mund të arbitronte vetëm mosmarrëveshjen mbi vijën kufitare ndërmjet entiteteve (kufirit). Rrethi i Brçkos u formua nga i gjithë territori i ish-komunës Brčko, nga të cilat 48% (përfshirë qytetin e Brčko) ishte në Republika Srpska, ndërsa 52% ishte në Federatën e Bosnjë dhe Hercegovinës. Pas luftës, Bashkimi Evropian mbajti një prani diplomatike për të ruajtur paqen në zonë.

Në vitin 2006, sipas Urdhrit të Misionit Monitorues të OKB-së, i gjithë "legjislacioni i entitetit në rrethin e Brçkos dhe vijën kufitare" u shfuqizua. Rezoluta e dhënë nga mbikëqyrësja e Brčko, Susan Johnson, heq të gjitha ligjet për entitetet federale të Bosnjë-Hercegovinës në Distrikt, dhe gjithashtu heq vijën kufitare. Vendimi i bën ligjet e Distriktit dhe ligjet e Shtetit të Bosnjë-Hercegovinës (përfshirë ligjet e Republikës Socialiste të Bosnje-Hercegovinës) parime ligjore bazë brenda Qarkut.

Brčko ishte i vetmi element i Marrëveshjes së Paqes të Dejtonit që nuk u finalizua. Marrëveshja e arbitrazhit u finalizua në prill 1996, duke rezultuar në një "qark" siç u përmend më lart, që do të administrohej nga përfaqësia ndërkombëtare, në personin e një ambasadori të caktuar nga një mision i OSBE.

Përfaqësuesi i parë i OSBE-së për rrethin e Brçkos mbërriti në qershor 1996. Përpara kësaj date, Organizata për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë (OSBE) kishte një zyrë përfaqësuese modeste, të drejtuar fillimisht nga Randolph Hampton. Ndërkohë, përpara se qarku i Bërçkos të përfaqësohej siç parashikohej nga marrëveshjet pas arbitrare, u mbajtën zgjedhjet lokale dhe u siguruan paketa ndihme humanitare, me bashkëpunimin e agjencive USAID dhe [[:en: Drejtoria e Përgjithshme e ECHO. Mbrojtja Civile Evropiane dhe Operacionet e Ndihmës Humanitare. Distrikti njihej si qendër e programeve të ndryshme ndërkombëtare për rindërtimin e Bosnje-Hercegovinës, të gjitha të drejtuara kryesisht nga qeveritë e huaja, veçanërisht nga Shtetet e Bashkuara.

Zona fillimisht u administrua nga komuniteti ndërkombëtar. Qarku i Brçkos u krijua zyrtarisht më 8 mars 2000, pasi ishte e qartë se të dy entitetet nuk mund të vendosnin se cila zonë duhet t'i caktohej secilës palë. Qeveria përbëhet nga pjesë të barabarta të tri grupeve etnike. Krahas administratës së tij, rajoni ka legjislacionin e vet të postës, taksave dhe policisë.

Deri në gusht të vitit 2012, zyrtarët e zgjedhur vendorë ndihmoheshin nga një mbikëqyrës ndërkombëtar. Mbikëqyrësi kishte kompetenca të gjera, duke përfshirë kompetencën për të shpallur vendime detyruese. Ai ishte përgjegjës për lehtësimin e kthimit të refugjatëve, promovimin e një qeverie demokratike dhe multietnike dhe riaktivizimin e ekonomisë. OSBE dhe EUFOR mbajtën praninë e tyre në distrikt pas pezullimit të mbikëqyrjes dhe delegacioni i Bashkimit Evropian ngriti një seminar në Brçko. Mandati i Përfaqësuesit të Lartë mbetet i pandryshuar.

Distrikti Brčko, edhe pse teorikisht administrohet nga të dy entitetet e federuara boshnjake, është në praktikë një ent i tretë i Republikës së Bosnjë-Hercegovinës, që ka të njëjtat të drejta si Republika Serbe e Bosnjës dhe Federata e Bosnjë-Hercegovinës.

Brčko është nën administrimin e drejtpërdrejtë të Federatës, por rrethi konsiderohet si territor i lirë, domethënë nën administrimin e të dy enteve të federuara, ose edhe si territor i përbashkët mes tyre, në formën e bashkëpronësi .

Brčko kufizohet në jug dhe veriperëndim me Federata e Bosnjë dhe Hercegovinës, në lindje dhe perëndim me Republika Serbe e Bosnjës, në veri me Republika e Kroacisë dhe në verilindje me Republikën e Serbisë.

1971

Popullsia ishte 74 771 banorë, e shpërndarë si më poshtë:

• boshnjak - 30 181 (40.36%)
• Kroatët - 24 925 (33.33%)
• Serbët - 1086 (1.45%)
• jugosllave 5 %
• Të tjerët - 870 (1.18%)

1991

Komuna e Bërçkos para luftës kishte 87 332 banorë, duke përfshirë:

• boshnjakët - 45 %
• Kroatët - 25 %
• Serbët - 21 %
• jugosllave 6 %
• Të tjerët - 3%

1997

Popullsia e territorit të rrethit është 33 623 banorë, duke përfshirë:

• boshnjak - 10 569 (31.39%)
• Kroatët - 2650 (7.81%)
• Serbët - 18 193 (52.09%)
• jugosllave 5 %
• Të tjera - 0.4%

Nuk ka pasur një regjistrim zyrtar që nga viti 1991, kështu që disa nga të dhënat e raportuara këtu janë vetëm vlerësime.

2006

Popullsia e rrethit u vlerësua në 78 863 persona, e shpërndarë si më poshtë:

• boshnjak - 32 332 (43,95%)
• Kroatët - 7919 (11.50%)
• Serbët - 38 618 (46.55%)

Regjistrimi i vitit 1961

• 
  Struktura etnike Brcko sipas vendbanimeve 1961
• 
  Struktura etnike Brcko sipas vendbanimeve 1961
• 
  Përqindja e boshnjakëve në Brçko sipas vendbanimeve 1961
• 
  Përqindja e kroatëve në Brçko sipas vendbanimeve 1961
• 
  Përqindja e serbëve në Brçko sipas vendbanimeve 1961

Regjistrimi i vitit 1971

• 
  Struktura etnike Brcko sipas vendbanimeve 1971
• 
  Struktura etnike Brcko sipas vendbanimeve 1971
• 
  Përqindja e boshnjakëve në Brçko sipas vendbanimeve 1971
• 
  Përqindja e kroatëve në Brçko sipas vendbanimeve 1971
• 
  Përqindja e serbëve në Brçko sipas vendbanimeve 1971

Regjistrimi i vitit 1981

• 
  Struktura etnike Brcko sipas vendbanimeve 1981
• 
  Struktura etnike Brcko sipas vendbanimeve 1981
• 
  Përqindja e boshnjakëve në Brçko sipas vendbanimeve 1981
• 
  Përqindja e kroatëve në Brçko sipas vendbanimeve 1981
• 
  Përqindja e serbëve në Brçko sipas vendbanimeve 1981

Regjistrimi i vitit 1991

• 
  Struktura etnike Brcko sipas vendbanimeve 1991
• 
  Struktura etnike Brcko sipas vendbanimeve 1991
• 
  Përqindja e boshnjakëve në Brçko sipas vendbanimeve 1991
• 
  Përqindja e kroatëve në Brçko sipas vendbanimeve 1991
• 
  Përqindja e serbëve në Brçko sipas vendbanimeve 1991

Regjistrimi 2013

• 
  Struktura etnike Brcko sipas vendbanimeve 2013
• 
  Struktura etnike Brcko sipas vendbanimeve 2013
• 
  Përqindja e boshnjakëve në Brçko sipas vendbanimeve 2013
• 
  Përqindja e kroatëve në Brçko sipas vendbanimeve 2013
• 
  Përqindja e serbëve në Brçko sipas vendbanimeve 2013

Rrethi i Brçkos ka 59 lokalitete:

Kuvendi i rrethit të Brçkos ka 29 ulëse. Vendet ndahen si më poshtë për secilën palë:

• 6 vende të Partia Demokratike e Serbisë
• 5 vende nga Partia Social Demokrate
• 4 vende nga Partia e Veprimit Demokratik
• 3 vende në Bashkimi Demokratik Kroat
• 3 vende nga Partia për Bosnjë dhe Hercegovinën
• 2 vende në Aleanca e Social Demokratëve të Pavarur
• 2 vende nga Partia Fshatare Kroate
• 2 vende nga Partia Socialiste e Republika Srpska
• 1 vend nga Partia Demokratike
• 1 vend vakant kandidat i pavarur

Sipas përkatësisë etnike:

• 13 boshnjak
• 11 Serbët
• 5 kroat

Një "mbikëqyrës ndërkombëtar" u emërua për rrethin e Brçkos. Ai gjithashtu shërben si Zëvendës Përfaqësuesi i Lartë. Ky pozicion u pezullua në vitin 2012. “Mbikëqyrësit” e mëposhtëm ushtronin këtë detyrë:

1. Stampa:Flamur Robert William Farrand,7 mars 1997 - 2 qershor 2000
2. Stampa:Flamur Gary L. Matthews, 2 qershor 2000 - 14 mars 2001
3. Stampa:Flamur Gerhard Sontheim, 14 mars 2001 - 20 prill 2001 (i përkohshëm)
4. Henry Lee Clarke, 20 prill 2001 - 1 tetor 2003
5. Stampa:Flamur Gerhard Sontheim, 1 tetor 2003 - 16 janar 2004 (i përkohshëm)
6. Stampa:Flamur Susan Rockwell Johnson, 16 janar 2004 - 1 tetor 2006
7. Raffi Gregorian, 1 tetor 2006 - 2 gusht 2010
8. Stampa:Flamur Gerhard Sontheim, 2 gusht 2010 - 22 shtator 2010 (i përkohshëm)
9. Stampa:Flamur Roderick Moore, 22 shtator 2010 - ?

Në pushtet në qark ishin kryetarët e mëposhtëm:

1. Miodrag Pajić (Serbisht) 1993 - 13 nëntor 1997
2. Borko Reljić (Serbisht) 13 nëntor 1997 - 15 prill 1999
3. Sinisa Kisić (Serbisht) 15 prill 1999 - 12 nëntor 2003
4. Ivan Krndelj (Kroatisht) 12 nëntor 2003 - 3 dhjetor 2003
5. Branko Damjanac (Serbisht) 3 dhjetor 2003 - 8 dhjetor 2004
6. Mirsad Djapo (boshnjak) 8 dhjetor 2004 - 12 shkurt 2009
7. Dragan Pajić (Serbisht) 12 shkurt 2009 - ?

• Edo Maaika —reperi
• Mladen Petrich  është një futbollist ndërkombëtar kroat
• Vesna Pisarovych  është një këngëtare e muzikës pop
• Lepa Brena  është këngëtar
• Edvin Kanka Čudić  është një mbrojtëse e të drejtave të njeriut nga Bosnja
• Anil Dervišević — Pronar i klubit të volejbollit "Denver-Area", trajner i ekipit të volejbollit për femra të Bosnje dhe Hercegovinës
• Jenana Sheganovich  është pianiste
• Anton Maglika  është një futbollist kroat
• Jasmin Imamovich  është politikan
• Natasha Voynovich  është një modele serbe
• Mato Tadic  është gjyqtar
• Brankica Mykhailovych  është një volejbollist serb, kampion bote dhe evropian, fitues i medaljes së argjendtë në Lojërat Olimpike Verore 2016
• Ines Jankovic  është një stiliste serbe
• Nikola Kovach  është një lojtar profesionist Counter-Strike: Global Offensive

• Bërçka
• Bosnja dhe Hercegovina

• http://www.brcko.co.ba/

Ky artikull me tematikë në lidhje me gjeografinë e Bosnjës dhe Hercegovinës është një faqe cung. Ju mund të ndihmoni Wikipedia-n duke e përmirësuar atë.