Bavarishtja qendrore

Bavarishtja qendrore
Familje gjuhësore	Indo-evropiane Gjermanike Perendimore gjermanike Të larta gjermane Të epërme gjermane Bavareze Bavarishtja Qendrore Bavarishtja qendrore
Kodet gjuhësore
ISO 639-3	–

Bavarishtja qendrore, e njohur edhe si Austro-bavarishtja Qendrore, formon një nëngrup të dialekteve bavareze^[1] në pjesë të mëdha të Austrisë dhe të shtetit gjerman të Bavarisë përgjatë lumit Danub, në anën veriore të Alpeve Lindore. Ata fliten në rajonet e "Bavarisë së Vjetër" të Bavarisë së Epërme (me Mynihun), Bavarinë e Ulët dhe në pjesët e afërta të rajonit të Pfalzit të Epërme rreth Regensburgut, në Austrinë e Sipërme dhe Ulët, në Vienë e Salzburgut, si dhe në pjesën veriore dhe lindore të Steiermarkit dhe Burgenlandit.^[2][3]

Ka dallime të dukshme në gjuhën brenda grupit, por ndryshimet ndodhin përgjatë një kontinuiteti dialektesh perëndim-lindje në të dy anët e kufirit historik të Dukatit të Bavarisë me Dukatin e vonë të Austrisë. Kjo do të thotë që gjuhët e veçanta të Vjenës dhe Munihut janë shumë të ndryshme nga njëri-tjetri, por dialektet e çdo dy qyteteve fqinje në mes do të jenë mjaft të ngjashme. Sidoqoftë, për shkak të ndikimeve të qendrave përkatëse politike, ndryshimi i ndërprerë tani është i dukshëm përgjatë kufirit kombëtar ndërmjet Austrisë dhe Gjermanisë. Në përgjithësi, vjenez ka disa karakteristika që e dallojnë atë nga dialektet e tjera bavareze për shkak të ndikimit të gjuhëve të folura nga njerëzit që lëvizin në Vienë nga shumë zona të Austro-Hungarisë gjatë shekullit të 19-të.

Një karakteristikë e Bavarishtes Qendrore është vocalization e l dhe r pas e ose i. P.sh. vielja standarde gjermane bëhet ose vui (në Bavarinë Qendrore Perëndimore) ose vüü (në Bavarinë Qendrore Lindore). Kufiri ndërmjet nëngrupeve perëndimorë dhe atyre lindorë përputhet përafërsisht me kufirin midis Bavarisë dhe Austrisë.

Në të gjitha nëngrupet, konsonantët e fortë si p, t, k zbuten për të bërë b, d, g.

• Gjuha gjermane
• Gjuha bavareze
• Bavarishtja veriore
• Bavarishtja jugore

1. ^ Ethnologue entry
2. ^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2017). "South Bavarian". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.
3. ^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2017). "Southern Bavarian". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.