Vrhovni sud SAD
| Vrhovni sud Sjedinjenih Američkih Država
(en) Supreme Court of the United States | |
|---|---|
 | |
 | |
| Sjedište |  Washington, D.C. Sjedinjene Države |
| Mandat | doživotan |
| Formiranje | 24. 9. 1789. |
| Web | www.supremecourt.gov |
Vrhovni sud Sjedinjenih Američkih Država (engl. Supreme Court of the United States), najviši je sud u SAD-u, nalazi se na čelu sudske vlasti SAD-a i predstavlja jedno od triju najviših tijela vlasti u zemlji.
Jedini je među američkim sudovima koji je ustanovljen u Ustavu SAD, za razliku od nižih sudova, ustanovljenih zakonima. Sud je ustanovljen na temelju članka III američkog ustava 1789. godine. Sjedište suda nalazi se u Washingtonu.
Djeluje kao žalbeni i, vrlo rijetko, prvostepeni sud u nizu sporova vezanih uz federalnu vlast. Mnogo je važnija njegova ovlast da sve akte zakonodavne i izvršne vlasti proglašava protuustavnim i time ih stavlja van snage, zbog čega ima daleko veću važnost nego slične institucije u drugim državama.
Suce Vrhovnog suda imenuje predsjednik SAD, a potvrđuje Senat. Mandat sudaca je doživotan. Iako formalno postoji procedura za opoziv sudaca Vrhovnog suda, niti jedan sudac u istoriji nije smijenjen sa položaja sudca Vrhovnog suda. Sudci Vrhovnog suda uobičajeno se u javnosti dijele na konzervativne, umjerene, liberalne tumače filozofije prava i pravne interpretacije. Svaki od sudaca ima po jedan glas pri donošenju odluka, i dok se mnoge odluke donose jednoglasno, u istaknutim slučajevima dolazi do ideoloških razmimoilaženja među sudcima.
Kolokvijalno, za sud se povremeno koristi skraćenica SCOTUS po analogiji skraćenice POTUS koja se koristi za predsjednika Sjedinjenih Američkih Država.
Ratifikacijom Ustava Sjedinjenih Američkih Država 1789. godine, člankom III ustava osnovan je i Vrhovni sud. Ovlasti suda definirane su u spomenutom III članku ustava. Vrhovni je sud jedini sud u Sjedinjenim Državama osnovan ustavom dok su drugi sudovi na federalnoj razini osnovani odlukom Kongres Sjedinjenih Država dok su niži osnivani i odlukom nadležnih saveznih država. Prva sjedica SAD-a bila je 2. februara 1790. godine do kada je pet od šest sudaca bilo imenovano. Šesti sudac nije imenovan sve do 12. maja 1790. godine. Kako je sud u ovome periodu imao samo šest sudaca, svaka je odluka istovremeno donošena i većinskim i dvotrećinskim glasanjem. Ipak, Kongres je 1789. godine donio odluku da u tadašnjim okolnostima kvorum od četiri sudca može donositi odluke.
U oktobru 2016. sud je imao 8 članova nakon što je 13. februara 2016. umro sudac Antonin Scalia na čije upražnjeno mjesto do tada nije imenovan novi sudac.
| Ime i prezime | Datum i mjesto rođenja | Imenovao | Rezultat glavovanja u Senatu | Starost pri imenovanju | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
januar 27, 1955 (age 69) Buffalo, New York |
George W. Bush | 78–22 | 50 | ||
|
juli 23, 1936 (age 88) Sacramento, California |
Ronald Reagan | 97–0 | 51 | ||
|
juni 23, 1948 (age 76) Pin Point, Georgia |
George H. W. Bush | 52–48 | 43 | ||
|
mart 15, 1933 (age 91) Brooklyn, New York |
Bill Clinton | 96–3 | 60 | ||
|
august 15, 1938 (age 86) San Francisco, California |
Bill Clinton | 87–9 | 55 | ||
|
april 1, 1950 (age 74) Trenton, New Jersey |
George W. Bush | 58–42 | 55 | ||
|
juni 25, 1954 (age 70) The Bronx, New York |
Barack Obama | 68–31 | 55 | ||
|
april 28, 1960 (age 64) New York, New York |
Barack Obama | 63–37 | 50 | ||
Upražnjeno mjesto |
||||||
U svom današnjem sastavu (oktobar 2016) sud ima 3 ženska i 5 muških sudaca. Jedan od sudaca je afroamerikanac, jedna je hispanoamerikanka dok su ostali nehispano bijelci. 5 sudaca su rimokatolici, a tri su jevreji. Svih osam sudaca studiralo je na nekom od univerziteta Ivy lige. Četiri dolaze iz savezne države New York, dva iz Kalifornije i po jedan iz New Jerseya i Džordžije.
U XIX vijeku svi sudci Vrhovnog suda bili su evropskog, uobičajeno sjevernoevropskog porijekla i gotovo isključivo protestanti. U tom se periodu pažnja posvećivala ujednačenoj regionalnoj zastupljenosti sudaca iz raznih dijelova zemlje, umejsto na vjersku, etničku i rodnu ravnopravnost.
Najveći broj sudaca bili su protestanti, uključujući 39 episkopalaca, 19 prezbiterijanaca, 10 unitarijanaca, 5 metodista i 3 baptista.[1][2] Prvi sudac katolik imenovan je 1836. godine, a prvi jevrej 1916. godine. Od tada je više katolika i jevreja imenovano na položaj sudaca, da bi se u posljednjim godinama trend promijenio i nakon penzionisanja sudca John Paul Stevensa 2010. godine sud je prvi put u istoriji bio bez i jednog protestanta.[3]
Prvi sudac afroamerikanac bio je Thurgood Marshall 1967. godine, a prva žena Sandra Day O'Connor 1981. godine. Prvi sudac italijanskog porekla bio je konzervativac Antonin Scalia imenovan 1986. godine. Prva hispanoamerikanka u istoriji suda je Sonia Sotomayor imenovana od strane predsjednika Obame 2010. godine.
U periodu od 2009. do 2012. plate sudaca suradnika (engl. associate justices) iznosile su $213,900 dok su plate predsjedavajućih sudaca (engl. chief justice) iznosile $223,500. Članak III, stavka 1 američkog ustavazabranjuje Kongresu da umanjuje plate sudaca koji su već započeli svoju službu. Kada sudac dosegne određenu starosnu granicu on može, ali nije obavezan, otići u mirovinu. Mirovina se određuje po uobičajenoj proceduri za federalne službenike, ali ne može biti niža od iznosa plate pri umirovljenju. Isto se pravilo o mirovinama odnosi i na druge sudce na federalnim sudovima.
Iako su sudci nominirani od strane predsjednika na vlasti, oni ne predstavljaju njegovu stranku niti od stranaka primaju podršku pri kandidaturi i u radu. Sudci se bez obzira na to neformalno dijele na konzervativce, umjerenjake i liberale. Kandidature za položaj sudaca podržane su od strane političara kao pojedinaca.
- ↑ „Religion of the Supreme Court”. adherents.com. January 31, 2006. Arhivirano iz originala na datum 2019-08-09. Pristupljeno July 9, 2010.
- ↑ Segal, Jeffrey A.; Spaeth, Harold J. (2002). The Supreme Court and the Attitudinal Model Revisited. Cambridge Univ. Press.. str. 183. ISBN 0-521-78971-0.
- ↑ Gibson, David (May 10, 2010). „No Protestants: A New Order in the Supreme Court”. Politics Daily. Arhivirano iz originala na datum May 13, 2010. Pristupljeno July 8, 2010.
